به گزارش سلامت نیوز وضعیت بزرگ ترین دریاچه جهان اینروزها از هر زمان دیگری نگران کننده تر است. کاهش تراز آب و افزایش آلاینده ها، به خطر افتادن تنوع زیستی، حفظ معیشت مردم منطقه، آلودگی های نفتی، صنعتی و میکروبی، وضعیت نگران کننده ماهیان خاویاری و گونه های جانوری مانند "فوک خزری" از جمله مسائلی است که هر روز وضعیتی وخیم تر پیدا می کند.

زباله‌های بسیاری از شهرهای حاشیه دریای خزر در ساحل این دریاچه هر روز بیش از پیش به چشم می خورد و ورود شیرآبه آن‌ها به دریا به یک بحران جدی تبدیل شده است. علاوه بر این، فاضلاب بسیاری از شهرهای استان‌های شمالی کشور نیز وارد این دریاچه می‌شود و تعداد انگشت شماری از شهرهای استان‌های حاشیه خزر دارای سیستم تصفیه‌خانه فاضلاب هستند و فاضلاب سایر شهرها وارد چاه‌های جذبی و منابع آب‌ زیرزمینی و در نهایت دریای خزر می‌شود. این یعنی هر نوع آلودگی از سموم کودهای شیمیایی گرفته تا پساب صنایع به خزر می ریزد.

این آلودگی ها در سال‌های اخیر به مقدار کاهش قابل توجه جمعیت آبزیان خزر منجر شده است. از سوی دیگر آبزیانی که در معرض این آلودگی‌ها قرار دارند وارد زنجیره غذایی انسان‌ها می‌شوند که باعث آسیب به سلامت ماهیگیران و بسیاری از خانواده‌ها و ساکنان حاشیه خزر می شود و در نهایت صدمه به اقتصاد و سلامت عمومی است.

بر اساس آمارهای رسمی افزایش آلودگی ها در خزر باعث به وجود آمدن ۲۷ نقطه میکروبی در این دریاچه شده و گونه‌های زیادی از ماهی های دریای خزر از جمله ماهیان خاویاری و نیز گونه کمیاب و ارزشمند "فوک خزری" را در معرض خطر انقراض قرار داده است.

این آلودگی ها مختص ایران نبوده و چهار کشور دیگر حاشیه این دریاچه نیز آلودگی‌های مختلف ناشی از استخراج و پالایش نفت، میادین نفتی دریایی و فاضلاب و ‌پساب صنایع را به میزان‌ چشمگیری روانه خزر می‌کنند.

به باور محققان و صاحب نظران ۸۰ درصد آلودگی دریای خزر متعلق به جریان آب از رودخانه "ولگا" و سایر رودخانه‌های غرب از جمهوری آذربایجان به دریای خزر است؛ به گونه‌ای که آلودگی درسواحل باکو و قزاقستان بسیار زیاد است و این امر، کوچ آبزیان به دلیل آلودگی گسترده این مناطق را موجب شده است.

بیشترین آلودگی نفتی نیز در دریای خزر از سوی همسایگان شمالی این دریا تولید می‌شود که به دلیل شیب خزر، این آلودگی‌ها به سمت ایران پیشروی می‌کند.

این نگرانی ها در ششمین نشست اعضای متعاهد "کنوانسیون تهران" از 27 تا 29 مهرماه سال 1401 با حضور وزرا و مقامات بلندپایه کشورهای جمهوری اسلامی ایران، قزاقستان، ترکمنستان، روسیه و جمهوری آذربایجان و به میزبانی جمهوری آذربایجان در شهر باکو برگزار شد.

در این نشست مقرر شد کارگروه ویژه ای برای حل و فصل مسائل مربوط به ساختار دبیرخانه "کنوانسیون تهران" و انتقال دائمی دبیرخانه به منطقه و همچنین تصویب برنامه کاری و مالی دو سالانه کنوانسیون برای سال های 2023 و2024 تشکیل شود. در حال حاضر دبیرخانه "کنوانسیون تهران" به صورت موقت در شهر "ژنو" مستقر است.

در حاشیه این نشست، در قالب شرکت در اجلاس وزرا و مقامات بلندپایه کشورهای متعاهد کنوانسیون تهران درباکو، ضمن برگزاری دیدارهای دوجانبه با مقامات کشور میزبان از جمله معاون نخست وزیری و رییس آذری کمیسیون مشترک، وزیرمحیط زیست، مسئولان مرکز اقلیم و هواشناسی و مناطق و شهرک های اقتصادی و صنعتی، در دو بخش کارشناسی و بلند پایه گفت وگو و تبادل نظر شد.

سلاجقه: تلاش برای تطهیر خزر

علی سلاجقه معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور در حاشیه این مراسم گفت:« در نظر گرفتن معیشت پایدار مردم حاشیه دریای خزر، تمرکز اصلی بر پایدارسازی معیشت مردم بود و اینکه وضعیت آلاینده ها، چه آلاینده های صنایع و چه آلاینده های مربوط به کشتیرانی و چه آلاینده های ناشی از پساب های ورودی به دریای خزر به نحوی است که مقرر شد جهت تطهیر دریای خزر و وضعیت رو به بهبود آن حتما توسط کشورهای مشترک از این پس جدای از بحث ساختار، در قالب پروژه های مشترک بتوانیم تعریف کنیم.»

او افزود:« ادامه این نشست ها می تواند بسیار مثمرثمر باشد. چون یک کارگروه در غالب کارشناسی پیگیری مستمر مصوبات شکل گرفته که می تواند در یک بازه زمانی یک تا دو سال، دستاورد مناسبی برای نشست تهران آماده کند تا وارد فازهای عملیاتی شویم.»