به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری، دیگر از آن حجم فراخوان‌های متعدد برای دعوت مردم خبری نیست، هر چند که مسئولان سازمان انتقال خون در نشست خبری که دیروز برگزار کردند، تأکید داشتند که روند اهدا نباید متوقف شود. اما به‌گفته آنها با وجود وضعیت سبزی که در حوزه اهدای خون برقرار شده، 2چالش جدی هم وجود دارد؛ سهم زنان از اهدای خون زیر 5درصد رسیده و مراجعات جوانان هم بسیار کاهش یافته است.
مطالعات نشان می‌دهد که زنان عمدتا خون سالم‌تری نسبت به مردان دارند و افزایش استقبال آنها از اهدای خون ضرورت دارد. تدابیری هم مدنظر است، ازجمله تهیه کیسه‌های کوچک‌تر (250میلی‌لیتر) برای اهدای خون بانوان که می‌تواند در مواردی که میزان خون کمتری مورد نیاز است مورد استفاده قرار بگیرد و مانع از هدررفت شود.
مشکل دیگری هم در این‌باره مطرح است؛ تمایل مردم به فروش مکرر پلاسما در ازای دریافت مبالغی ازجمله 200تا 400هزار تومان در مراکز خصوصی. اتفاقی که شاید منجر به کاهش میل آنها برای اهدا خون شود، اما به‌گفته مسئولان سازمان انتقال خون نگرانی در این‌باره وجود ندارد چرا که اهدای پلاسما مانعی برای اهدای خون نیست و تاکنون از جمعیت اهداکنندگان کاسته نشده است.
هیچ عمل جراحی‌ای متوقف نیست
«از ابتدای تیر تا انتهای مهر ۱۴۰۱ نسبت به‌مدت مشابه در سال قبل، میزان توزیع به درخواست فراورده‌ها را بررسی کردیم و ۸.۵ درصد نسبت به سال قبل رشد داشته است.» فردین بلوچی، معاون امور اجتماعی سازمان انتقال خون ایران با بیان این مطلب می‌گوید: «یکی از استان‌هایی که همیشه در تامین فراورده‌های خون مشکل داشت، سیستان و بلوچستان بود.
با تلاش‌های صورت گرفته ذخایر خون در این استان به ۱۳ روز رسیده؛ به این معنا که اگر کل مراکز تعطیل شوند، باز هم این استان می‌تواند تمام نیازهایش را طی نزدیک به 2هفته تامین کند.» بلوچی با بیان اینکه پیش از این وضعیت خون و فراورده‌های خون در سیستان و بلوچستان همیشه در وضعیت بحرانی و قرمز قرار داشت، تأکید می‌کند: «گواه این ادعا نامه رئیس انجمن تالاسمی ایران به وزارت بهداشت است.
یکی از مهم‌ترین مصرف‌کنندگان فراورده‌های خون، تالاسمی‌ها هستند که در این زمینه در سیستان و بلوچستان همیشه دچار مشکل بودیم. طبق نامه رسمی رئیس انجمن تالاسمی، فراورده‌های مورد نیاز بیماران تالاسمی به‌صورت ۱۰۰ درصد تامین شده است.» این مسئول با بیان اینکه در زمینه توزیع بیمارستانی فراورده‌های خون نیز در همین زمان ۵.۴ درصد رشد ثبت شده، ادامه می‌دهد: «براساس بررسی میدانی در اکثر استان‌های کشور، حدود ۱۰۰درصد نیازهای بیمارستانی از سوی سازمان انتقال خون در حال تامین است، یعنی هیچ عمل بیمارستانی به‌دلیل نبود فراورده‌های خون تعطیل نمی‌شود. علاوه بر سیستان و بلوچستان در استان‌های خوزستان و فارس هم ۹۹ درصد نیازهایشان تامین شده و در مقایسه با سال قبل نیز در این زمینه رشد داشته‌ایم.»
به‌گفته این مسئول، اقدامات فرهنگی انجام شده از سوی سازمان قابل‌قبول بوده و وضعیت کشور را در شرایط خوبی قرار داده است: «در سال ۱۴۰۰ میزان موجودی خون ما ۴.۹ روز بود که اکنون این میزان به ۹.۲ روز رسیده و ۴.۳روز رشد ذخایر داریم. البته باتوجه به نزدیکی به فصل سرما و آنفلوآنزا و... نیاز داریم که مردم در پایگاه‌های ما جهت اهدای خون حضور مستمر داشته باشند.»
احداث انبار استراتژیک در نزدیکی تهران
برخی مناطق کشور از مراکز اهدای خون بی‌بهره‌اند و یکی از مهم‌ترین این مناطق شهرستان‌های جنوبی استان تهران است که با وجود جمعیتی بیش از 4میلیون نفر، خون مورد نیازشان از مرکز انتقال خون وصال تامین می‌شود. اما حالا به‌گفته مصطفی جمالی، مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران ساخت بزرگ‌ترین سردخانه نگهداری فراورده‌های پلاسما و انبار استراتژیک سازمان انتقال خون در شهر جدید پرند با مشارکت مردم و خیرین آغاز شده است. او درباره اهمیت احداث این مرکز بیان می‌کند: «شهرستان‌هایی ازجمله شهریار، شهرقدس، رباط‌کریم و اسلامشهر، مراکز اهدای خون ندارند.
تامین خون برای این مناطق از مرکز انتقال خون وصال انجام می‌شود که خود دارای مشکلات متعدد ازجمله صرف هزینه بیشتر یا زمان‌بر شدن این پروسه است. اما با احداث این مرکز و واحدهای خون‌گیری در این شهرستان‌ها، سرعت دسترسی به خون و فراورده‌های خونی افزایش پیدا می‌کند. از نظر پدافند غیرعامل هم مرکز در دست احداث در شهر جدید پرند، جایگزین بسیار مطمئن برای مرکز انتقال خون وصال خواهد بود.»
این مسئول با اشاره به افزایش ذخایر خونی در کشور برای نخستین بار طی دهه‌های اخیر تاکنون، عنوان می‌کند: «سال گذشته همین زمان، در تهران کمبودهای خونی قابل توجه بود، وضعیتی که باعث شد برخی عمل‌های جراحی کنسل یا با تأخیر انجام شود. خون و فراورده‌های خون مثل دارو هستند و همسو با افزایش تخت‌های بیمارستانی باید جوابگوی نیاز بیماران باشد. کمبود خون و فراورده‌های خونی می‌تواند منجر به تعطیلی بیمارستان‌ها و از دست رفتن جان بیماران شود اما اکنون در جایگاهی ایستاده‌ایم که چنین دغدغه‌ای دیگر وجود ندارد.»
جمالی با تأکید بر اینکه باید هزینه‌های ارسال خون به بیمارستان‌ها کاهش پیدا کند، ادامه می‌دهد: «هر روز از شهرستان‌هایی مثل ورامین و شهریار، ماشین برای انتقال خون به مرکز وصال مراجعه می‌کند و در دیگر شهرها هم این مسئله وجود دارد و هزینه قابل توجهی به سیستم سلامت کشور تحمیل می‌کند، این مسئله با افزایش مراکز انتقال خون کاهش یافته است.»
مدیرعامل سازمان انتقال خون همچنین از برگزاری همایش گروه 5(G5) در تهران خبر می‌دهد و می‌گوید: «گروه 5شامل کشورهای افغانستان، پاکستان، عراق، ایران و سازمان بهداشت جهانی است و امسال همایش این گروه به میزبانی سازمان انتقال خون ایران، اواخر بهمن یا اوایل اسفند برگزار خواهد شد. بر این اساس وضعیت انتقال خون در تمام کشورهای منطقه از سوی ما ارزیابی می‌شود که نتایج آن به سازمان جهانی بهداشت داده شده و آموزش‌ها برای ارتقای این کشورها از سوی ما انجام خواهد شد.»
از هر هزار نفر، 24نفر خون اهدا می‌کنند
«ایران در بین کشورهای مدیترانه شرقی، نخستین کشوری است که ۱۰۰ درصد اهدای خونش به‌صورت داوطلبانه انجام می‌شود و سازمان انتقال خون، سازمانی افتخارآفرین برای کشور است.» این نکته را هم عبادالله سالک مقدم، معاون فناوری‌های نوین سازمان انتقال خون در نشست خبری اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: «باتوجه به بازرسی‌های متعددی که از اتحادیه اروپا از مراکز انتقال خون ایران انجام شده، به ما یک گواهی GMP دادند که نشان می‌دهد روند تولید ما کاملا استاندارد است و خروجی نهایی با اطمینان کامل قابلیت استفاده دارد.»
به‌گفته سالک مقدم، ۹۷ درصد خون‌های اهدایی در ایران به فراورده تبدیل می‌شوند و به همین دلیل جزو کشورهای پیشرفته در حوزه انتقال خون است: «این عدد در بسیاری از کشورها زیر 50درصد است چرا که اقدامی هزینه‌بر به‌شمار می‌آید. در عین حال سلامت خون ما در رده کشورهای بسیار پیشرفته است و به‌صورت کامل از نظر HIV، HCV، HPV، HDLV، انواع هپاتیت و بیماری‌های ویروسی بررسی می‌شوند و ایمنی و سلامت کامل دارند.»
او ادامه می‌دهد: «سال گذشته حدود 2 میلیون اهدای خون داشتیم که به 3فراورده تبدیل شدند و بر این اساس جان ۵.۵ تا ۶.۵ میلیون نفر را در سال گذشته با این فراورده‌ها نجات داده‌ایم.» سالک مقدم با بیان اینکه شاخص اهدای خون در کشور سال گذشته 24در هزار نفر بوده و این عدد امسال افزایش پیدا کرده، ادامه می‌دهد: «۵۵ درصد اهداکنندگان خون، اهداکننده مستمر هستند و تلاش می‌کنیم که بار اولی‌ها هم با تشویق وارد اهدای خون شوند. همه این فرایندها در کل کشور با ۴۱۸۴ پرسنل در حال انجام است.»
بی‌میلی 2 گروه به اهدای خون و افزایش فروش پلاسمای پولی
«در روند اهدای خون 2چالش جدی وجود دارد، مراجعه بانوان به زیر 5درصد رسیده و استقبال جوانان هم کاهش پیدا کرده است. این مسئله در سال‌های آینده نگران‌کننده خواهد بود، بنابراین باید تلاش‌ها برای استقبال بانوان و جوانان افزایش پیدا کند.» این چالش‌ها را مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران بیان می‌کند و در پاسخ به درباره فقدان اقدامات لازم برای رفع چالش‌ها در مراکز انتقال خون به‌ویژه درباره بانوان بیان می‌کند: «در این‌باره پرسنل ما به‌اصطلاح کمی دست به عصا برخورد می‌کنند.
کم‌خونی و فشار پایین در برخی زنان باعث می‌شود که این احتیاط افزایش پیدا کند. البته مدتی به‌دلیل تحریم‌ها، تست‌های هموگلوبین را در اختیار نداشتیم، اما اکنون این تست به میزان قابل توجهی تامین شده و تشخیص کم‌خونی در بانوان را افزایش داده است.» هر چند که جمالی معتقد است که این مسائل دلیل اصلی بی‌رغبتی در بانوان برای اهدای خون نیست، بلکه به طور کلی زنان مراجعه کمتری نسبت به مردان در این‌باره دارند: «از هر 100نفر مراجعه‌کننده برای اهدای خون، شاید زیر 10نفر زنان باشند.
زنان به‌طور کلی بسیار کم مراجعه می‌کنند و موارد مطرح شده درباره بیماری‌های شایع در میان آنها هم این بی‌رغبتی‌ها را تقویت کرده است. در برخی کشورهای دنیا مراجعه زنان نسبت به مردان بیشتر است و تحقیقات هم نشان می‌دهد که زنان به دلایل مختلف خون سالم‌تری نسبت به مردان دارند.» مدیرعامل سازمان انتقال خون در پاسخ ، درباره افزایش فروش پلاسما در برخی مراکز به ازای دریافت 200تا 400هزار تومان و تأثیر احتمالی آن بر کاهش میل مردم به اهدای خون بیان می‌کند: «نیاز به داروهای مشتق از پلاسما مانند IVIG و آلبومین در حال افزایش است.
برآورد استادان خون‌شناسی این است که در آینده، ما هم در کشورمان نیاز به یک میلیون پلاسما داشته باشیم تا نیازمان به IVIG تامین شود. میزان افزایش مصرف این دارو به این دلیل است که در بسیاری از بیمارانی که در بیشترین ریسک مرگ قرار گرفته یا زنانی که سقط‌های مکرر دارند مؤثر بوده، اما هنوز به‌صورت کامل مطالعات در این‌باره تکمیل نشده است.»
جمالی با بیان اینکه در تمام دنیا مراکزی به نام پلاسما فرز وجود دارد که مبالغی را به مراجعه‌کنندگان پرداخت می‌کنند و در ایران هم این مراکز مشغول به فعالیت هستند، ادامه می‌دهد: «این مراکز نیاز به توسعه دارند و باید آنها را در اختیار داشته باشیم. در آمریکا بیشترین تولید دارو از پلاسمافرز در حال انجام است.
این مسئله آسیبی به اهدای خون نمی‌زند اما مهم است که مراکز استانداردها را رعایت کنند. یعنی به این صورت نباشد که خودشان را به‌عنوان مراکز خون‌گیری معرفی کنند و مراجعه‌کننده را تحت این عنوان بپذیرند. دوم اینکه باید استانداردها رعایت شود و به‌گونه‌ای رقم نخورد که فرد مراجعه‌کننده به بهانه دریافت مبلغ، اطلاعات غلط ارائه کند.»
به‌گفته این مسئول، سازمان انتقال خون بر این روند نقشی ندارد و نظارت و صدور مجوز برای آنها برعهده سازمان غذا و داروست. جمالی همچنین در پاسخ به سؤال همشهری درباره اینکه اهدای این پلاسما به‌طور مکرر، خطری برای بیماران ندارد، عنوان می‌کند: «در کشور ما استاندارد این عدد 24در سال اعلام می‌شود اما در کشورهای پیشرفته این عدد بیشتر است. مردم درباره خون تنها 4بار در سال مجاز به اهدای آن هستند اما در مورد پلاسما به دفعات بیشتر می‌تواند تکرار شود و منعی ندارد.»
نظر شما