به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ،بر اساس آخرین پژوهش‌ها هم‌اکنون 15 میلیون نفر در کشور به نوعی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم درگیر موضوع اعتیاد هستند و از این رقم حدود 4‌ونیم میلیون نفر را مصرف‌کننده مستمر و غیرمستمر تشکیل می‌دهند. اعتیاد معضلی است که سبب شده سالانه 167 میلیارد تومان خسارت و هزینه به کشور تحمیل شود و در نهایت هم هر ساله جان 4 هزار نفر را می‌گیرد.

دکتر ایمان نظری، کارشناس حوزه اعتیاد ضمن اشاره به اینکه در آمارها 80 درصد مراجعین خط ملی اعتیاد را زنان تشکیل می‌دهند، به «ایران» می‌گوید: دلنگرانی‌های ناشی از تماس‌ها عمدتاً درباره اثرات مصرف مواد مخدر از جمله شیشه و گل و نحوه درمان اعتیاد است. الگوی مصرف در بین جوانان و نوجوانان، شیشه و گل است که تماس‌ها نیز همین امر را ثابت می‌کند. منهای بزرگسالان که گرایش به مخدرهایی مانند تریاک دارند، در سنین پایین بویژه مصرف گل بالاتر است. دلایل این موضوع هم نگاهی است که نسبت به مصرف آن وجود دارد.

بهانه‌هایی همچون اعتیادآور نبودن گل و اینکه هر موقع بخواهیم می‌توانیم آن را ترک کنیم، از آن جمله هستند؛ این در حالی است که ممکن است با ترک مواد شاهد عوارض جسمی زیادی نباشیم اما در زمان مصرف و بعد از ترک، عوارض روانشناختی بی‌شماری را به دنبال خواهد داشت. هذیان‌گویی، توهم، مشکلات شناختی، کاهش تمرکز و نظایر آن از جمله عوارضی هستند که بر روان فرد تأثیر می‌گذارند.

او در ادامه می‌افزاید: مورد دیگری که درباره گل و حتی شیشه وجود دارد، دسترسی آسان این قبیل مواد مخدر است. همیشه و به کرات درباره این موضوع صحبت شده است که بین مقابله با عرضه و کاهش تقاضا باید تناسبی وجود داشته باشد، یعنی جایی که تقاضا وجود دارد، باید مقابله هم وجود داشته باشد. مقابله الزاماً حضور نیروهای نظامی و انتظامی نیست، ارائه آموزش‌های لازم در مدارس، دانشگاه‌ها و بین آحاد جامعه مورد نظر است.

در سطح شهرها با استفاده از بیلبوردها و ارائه پیام‌های مفید در حوزه اعتیاد، در تلویزیون و رسانه‌های مختلف دیداری و شنیداری و همچنین مدارس و مهدهای‌کودک‌ می‌توان با افزایش آگاهی‌رسانی از سنین پایین در نهایت از نگرانی زنان بویژه مادران در این حوزه کاست. متأسفانه نسل نوجوان و جوان به دلیل ویژگی‌های بلوغ، استقلال‌خواهی و هیجان‌طلبی و ویژگی‌های روانشناختی و جسمی، امکان ریسک‌پذیری بالایی داشته و تمایل به تجربه سبب می‌شود به مصرف مواد مخدر یا محرک مانند گل و شیشه روی آورند.

دکتر ایمان نظری در پاسخ به این سؤال که برای کاهش نگرانی زنانی که با شماره خط «09628» تماس می‌گیرند چه باید کرد، توضیح می‌دهد: بر اساس شواهدی که وجود دارد، وقتی یک مصرف‌کننده مواد مخدر در خانواده‌ای وجود داشته باشد و اگر اعتیاد او عمیق باشد، اعضای خانواده و افراد اطراف خود را نیز درگیر می‌کند.

اعتیاد یک ناهنجاری است که فرد را در حوزه‌های مختلف از عملکرد رفتاری و اجتماعی گرفته تا شغلی، تحصیلی و روانشناختی دچار مشکل می‌کند. به عبارتی حداقل 7 نفر از اطرافیان درگیر خواهند شد. همسران و مادران در رأس این افراد هستند که دنبال علاج و چاره می‌گردند و اولین پاسخگو به این افراد همین خط ملی اعتیاد است که این شماره تلفن باید بیشتر از طریق رسانه‌ها تبلیغ شود.

قطعاً اطلاع از انواع مواد مخدر و چگونگی اثرگذاری آنها می‌تواند در کاهش نگرانی خانواده‌ها تأثیر زیادی داشته باشد. به گفته این کارشناس حوزه اعتیاد، در دسته‌بندی مواد اعتیادآور 7 دسته ماده وجود دارد که فقط یک دسته از آن شامل مواد مخدر می‌شود. مواد مخدر، محرک، کانابیس‌ها مانند گل و ماری‌جوآنا، الکل، توهم‌زاها و مواد دیگر با اثرات و تبعات خاص خود افراد را درگیر می‌کنند. به‌عنوان مثال اثراتی که گل روی فرد می‌گذارد، با شیشه متفاوت است.

او درباره اثرات جسمی و روانی مصرف گل و شیشه می‌گوید: فردی که گل مصرف می‌کند، در رفتارش متفاوت از فردی است که شیشه مصرف می‌کند. در مصرف شیشه که ماده‌ای بی‌بو است، فرد جنب‌وجوش بیشتری پیدا کرده و کم‌خواب می‌شود اما در مصرف گل فرد ممکن است پرحرف شود یا در مسأله‌ای توأم با خوشحالی یا غم، فاز بیشتری در آن احساس می‌گیرد.

در مواد توهم‌زا فرد نمی‌تواند از محیط اطراف خود برداشت درستی داشته باشد و دچار خطاهای حسی شده و ممکن است برای خود یا دیگران خطرناک باشد. به همین خاطر افراد بنا بر نشانه‌های رفتاری که از فرزند یا یکی از اعضای خانواده می‌بینند دچار شک به اعتیاد شده و با شماره‌های یادشده تماس می‌گیرند و مرکز مورد نظر درخصوص آن نوع اعتیاد به ایشان معرفی می‌شود.

به‌عنوان مثال فردی که گل مصرف می‌کند کاندید مناسبی برای درمان با متادون نیست و به کمپ هم معرفی نمی‌شود بلکه می‌تواند با مراجعه به روانپزشک و قطع مصرف، بهبودی خود را به دست آورد. اپراتورهایی که خط ملی اعتیاد را پاسخ می‌دهند، اغلب اطلاعات لازم را درخصوص مراکز و کمپ‌ها دارند.

تحقیر ممنوع!

دکتر فروغ یوسفی‌صابر، روانپزشک نیز با بیان این نکته مهم که یکی از مسائلی که در ارتباط با فرد وابسته به مواد تعیین‌کننده است رفتار خانواده و اطرافیان فرد معتاد است، می‌گوید: رفتار خانواده می‌تواند تشدیدکننده یا کاهنده رفتار اعتیادی باشد. تحقیرها، سرزنش‌ها و دوگانگی در رفتار که گاهی به صورت ناخواسته و ناخودآگاه از اطرافیان فرد معتاد سرمی‌زند، فرد را به سمت اعتیاد گرایش می‌دهد و حتی گاهی دلیل اصلی گرایش فرد به اعتیاد، رفتار خانواده بوده و همچنین در بسیاری از افراد می‌بینیم که برای آرام کردن خود و رهایی از دغدغه‌ها و استرس‌ها به اعتیاد پناه می‌برند، البته این مقوله به منزله آن نیست که همیشه رفتار خانواده‌ها سبب گرایش فرد به اعتیاد شده است اما رفتار خانواده‌ها پس از گرفتاری فرد در دام اعتیاد، نقش کلیدی و حیاتی دارد .

به توصیه این روانپزشک، در ابتدا باید این موضوع را مدنظر داشته باشید که شما مسئول رفتار بیمار خود نیستید و می‌خواهید به او در جهت بهبودی و اصلاح رفتار کمک کنید. پس، از گفتن این موضوع به بیمار خود و دادن احساس گناه به او و خود، خودداری کنید. نقش نسبی خود را در ارتباط با بیمار بپذیرید و همواره اینگونه به بیمار نشان دهید که او را درک می‌کنید. در صحبت با بیمار بیشتر از ضمیر من استفاده کنید، بیشتر به احساسات خود برچسب بزنید و او را متهم نکنید و احساسات منفی خود را از اینکه او گرفتار بیماری اعتیاد شده با او درمیان بگذارید.

یوسفی‌صابر ادامه می‌دهد: طبق اصول رفتاری، رفتاری که پاداش داده شود، تکرار خواهد شد. از تقویت‌کننده مثبت یا پاداش برای جلوگیری از رفتار اعتیادی استفاده کنید. پاداش می‌تواند از کوچک‌ترین کارهایی که برای بیمار خوشایند است مثل تماشای یک برنامه تلویزیونی به همراه بیمار یا تهیه غذای مورد علاقه او باشد یا انجام دادن یکی از فعالیت‌های مورد علاقه بیمار. لیستی از کارهایی که برای شما قابل انجام بوده و برای بیمار نیز خوشایند است، تهیه کنید تا بتوانید به‌عنوان تقویت‌کننده رفتار ضد اعتیادی آن را به کار ببرید.

باید این موضوع را در نظر بگیرید که رفتار اعتیادی یک‌شبه به وجود نیامده که یک‌شبه بیمار برای همیشه از اعتیاد خلاصی یابد؛ رفتار اعتیادی رفتاری مزمن است و طبق نظریه اریکسون حتی گاهی از کودکی شکل می‌گیرد، پس نیازمند صبر و حوصله زیاد و مثبت‌اندیشی و خوشبینی و عدم توسل به زور و اجبار و دعوا و پرخاشگری با بیمار یا فریب دادن و تهدید و بیرون کردن او یا التماس و خواهش است.

او در خاتمه اضافه می‌کند: همواره باید جوری رفتار کنید که بیمار به شما اعتماد کند و با او همدلی کنید و نگاه قضاوت‌گر نداشته باشید. این موضوع را به او یادآوری کنید که او را درک می‌کنید و می‌خواهید برای داشتن زندگی بهتر، بدون دغدغه و نگرانی و وابستگی که حق او و هر انسانی است به او کمک کنید.