آمار فقر مطلق در ایران آمار بسیار تکان دهنده ای است. طبق گزارش رسمی پایش فقر، در سال 1400 حدود 30 درصد مردم ایران دچار فقر مطلق بوده اند. البته این آمار در مناطق روستایی بیشتر از 35 درصد است.

آمار فقر مطلق در ایران نشان می دهد 25.6 میلیون نفر از مردم ایران دچار فقر مطلق هستند.

طبق این آمار، نرخ متوسط فقر در کشور طی 4 سال گذشته از محدوده 20 درصد به 30 درصد افزایش داشته است. یعنی تقریبا از هر سه ایرانی یک نفر دچار فقر مطلق است.

تبعات اجتماعی فقر مطلق

قبل از ورود به بحث تبعات اجتماعی فقر مطلق باید فقر را تعریف کرد. با اینکه تعریف جامعی برای فقر وجود ندارد ولی بطور کلی فقر به دو صورت نسبی و مطلق تعریف می شود.

فقر نسبی

فقر نسبی به شرایطی اطلاق می شود که افراد نتوانند در مقایسه با سایر افراد محیط جغرافیایی خود از استاندارد زندگی متوسط برخوردار باشند.

افرادی که دچار فقر نسبی هستند ممکن است تحت فشار روانی زیادی قرار بگیرند. چون ممکن است به سیستمهای حمایتی دسترسی نداشته باشند. گذشته از مشکلات سلامتی، روحی و روانی و ... افرادی که درگیر فقر نسبی هستند، امید به زندگی کمتری نسبت به افراد دیگر جامعه دارند.

فقر مطلق

فقر مطلق برای توصیف شرایطی به کار می رود که فرد توانایی مالی برای رفع نیازهای ضروری زندگی خود مانند غذا، پوشاک، سرپناه و ... را نداشته باشد.

تبعات اجتماعی فقر مطلق می تواند شدید تر از فقر نسبی باشد. مشکلاتی مانند اعتیاد، جرم، فحشا، فروش اعضای بدن و ... تبعاتی است که افراد دچار فقر مطلق را تهدید می کند.

اما گذشته از این مشکلات، تبعات خانوادگی اجتماعی فرهنگی فقر مطلق می تواند نگران کننده تر باشد.

تبعات خانوادگی اجتماعی فرهنگی فقر مطلق

تبعات خانوادگی

علاوه بر تبعات اجتماعی فقر مطلق تبعات خانوادگی آن نیز بسیار مهم و قابل توجه است. والدین و کودکانی که در فقر زندگی می‌کنند سطح سلامتی بسیار پایینی دارند. این افراد میزان مرگ و میر بالاتر و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های روانی مانند افسردگی، اختلالات مصرف مواد و ... را تجربه می کنند.

استرس ناشی از فقر، ممکن است به تعارضات بین والدین منجر شود، که نقشی کلیدی در پویایی خانواده دارد. این موضوع می تواند زمینه ساز پیامدهای منفی در کودکان مانند پرخاشگری، اختلال کمبود توجه، اضطراب و اعتماد به نفس پایین شود.

تبعات اجتماعی

گذشته از حاشیه نشینی، تن فروشی، جرم و جنایت، کودکان کار و ... تبعات اجتماعی فقر مطلق می تواند عامل اصلی استرس و تنش‌های اجتماعی باشد.

همچنین تبعات اجتماعی فقر مطلق می تواند مانعی در برابر رشد اقتصادی بوده و همه جامعه را درگیر کند.

فقر و نابرابری اجتماعی توسط بسیاری از صاحبنظران به عنوان یکی از بزرگترین تهدیدها برای دموکراسی و حقوق بشر شناخته شده است.

تبعات فرهنگی

فرهنگِ فقر مفهومی در تئوری اجتماعی است که ادعا می‌کند ارزش‌ها و الگوهای افرادی که فقر را تجربه می‌کنند، نقش مهمی در تداوم وضعیت فقیرانه‌شان ایفا می‌کند و چرخه‌ فقر را در طول نسل‌ها حفظ می‌کند. نظریه فرهنگ فقر نشان می دهد که فقر نتیجه ارزش ها و هنجارهای فرهنگی خود مردم است.

در واقع می توان گفت عدم دسترسی افراد فقیر به امکانات فرهنگی که باعث رشد فکری و نگرش کلی آنها نسبت به مسائل زندگی می شود، می تواند باعث تداوم فقر در خانواده و نسلهای آینده شود.

سخن آخر

تبعات اجتماعی فقر مطلق باعث ایجاد جرم و جنایت و سایر مشکلات اجتماعی می شود و افراد را در سراسر طبقات اجتماعی- اقتصادی تحت تاثیر قرار می دهد. پس کاهش فقر نه تنها برای فقرا بلکه برای تمام افراد یک جامعه حائز اهمیت است.

درباره تبعات اجتماعی فقر در ایران می توان گفت وقتی خانواده‌ها غذا ندارند، سلامت و معیشت آن‌ها آسیب می‌بیند و آنها را در یک چرخه معیوب گرفتار می‌کند. این چرخه به صورت نسل اندر نسل ادامه می یابد و باعث تداوم فقر در کشور می شود. پس تنها راه مبارزه با این مشکل شکستن چرخه فقر مطلق و ایجاد جامعه ای قوی است.