به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه پیام ما، از سوی دیگر ادارۀ محیط زیست استان می‌گوید از ابتدای سال تا امروز فقط شش رأس گورخر تلف شده است، اما نه به‌دلیل تشنگی. پارک ملی قطرویه که در منطقۀ حفاظت‌شدۀ «بهرام گور» قرار دارد، مهمترین زیستگاه گورخر آسیایی در ایران و جهان شناخته می‌شود و طبق آخرین سرشماری‌ها بیش از هزار گور در خود جای داده است. این گورخرها در فصل گدار تا استان‌های یزد و کرمان هم مهاجرت می‌کنند. سرپرست ادارۀ پارک ملی قطرویه می‌گوید همین مسیر بلند مهاجرت که پر از آبشخور و منابع آب است، رد ادعای مرگ گورها به‌دلیل بی‌آبی است.
در چند تصویری که بین دوستداران محیط زیست و حیات‌وحش در حال دست‌به‌دست شدن است، گورها مرده و بر زمین افتاده‌اند و بعضی دل و روده‌شان از شکم بیرون ریخته است و گوشت تنشان خورده شده. «علیرضا زلفی»، از دوستداران حیات‌وحش بهرام گور که در سال‌های گذشته، در سرشماری‌ها همراهی کرده، معتقد است «کم‌آبی و گرفتگی لوله‌های منتهی به آبشخورها و شکار» جمعیت گورخرها را تهدید می‌کند.
او می‌گوید: «از چشمۀ عین‌الجلال با لوله به یازده آبشخور آبرسانی می‌شود، اما این لوله‌ها گرفته و بسته شده است. الان همۀ آبشخورها خشکیده‌اند. فقط یکی-دو آبشخور در نزدیکی عین‌الجلال کمی آب دارد. این میزان آب نیاز روزانۀ گورها را تأمین نمی‌کند. تا نابودی منطقه و ازبین‌رفتن تعداد زیاداز گورها زمان کمی مانده است. تیرماه گرم‌تر و خشک‌تر می‌شود. باید فکری به حال این منطقه کرد.»
زلفی راننده تریلی است و می‌گوید گاهی برای آبرسانی به محیط زیست کمک کرده است. «آقایان در اداره‌کل مرا می‌شناسند. هر وقت کمک بخواهند آبرسانی با تانکر انجام می‌دهم. راننده نداشته باشند، خودمان می‌رویم. دوستان دیگر هم هستند و هرطور بتوانند کمک می‌کنند.»سرپرست ادارۀ پارک ملی قطرویه: یک‌سری روستاها و اجتماعات انسانی در داخل محدودۀ حفاظت‌شده قرار گرفته است. لاشه‌ای در محدودۀ باغ‌ها پیدا شد که حدس می‌زنیم با اسلحۀ خفیف و از فاصلۀ نزدیک، به قصد دفع خطر و خسارت به دو رأس گور شلیک شده باشد
شما از چند گور تلف‌شده عکس گرفته‌اید؟ جواب می‌دهد: «خودم عکسی نگرفته‌ام چون یک‌سالی است که به منطقه نرفته‌ام. عکس‌ها را که مربوط به ۲۳ خرداد است، فعالان محیط زیست فرستاده‌اند.» در فیلمی که به دست رسیده، گوری در نزدیکی آبشخوری پرآب، بر زمین افتاده و ناله می‌کند. او می‌گوید این گورخر تیر خورده است و لاشه‌اش را هنوز جابه‌جا نکرده‌اند.
«بعضی گفتند که عکس‌ها قدیمی است، اما همه جدید است. می‌گفتند با مدیر جدید خصومت داشته‌اند که این عکس‌ها را منتشر کرده‌اند، اما اینطور نیست. ۱۲ سال است در منطقه فعالیت می‌کنم و در تمام این سال‌ها چنین مشکلی ندیده‌ام.» بعد با گلایه می‌گوید: «این حیوان حیف است. آنقدر عصبانی و ناراحت هستم که دیگر نمی‌توانم رانندگی کنم. آمار گورخرها به ۱۲۰۰ رأس رسیده بود، اما در سه‌ماه گذشته ۳۰۰ گور کم شده است.»
«گورخر چطور می‌تواند از تشنگی تلف شود؟»
«شبیه این عکس‌ها در تلفن همراه من هم کم نیست. مربوط به زمان‌های مختلف. تلفاتی که عکس‌هایش درآمده مربوط به روزهای گذشته نیست.» لیلا جولایی، رئیس ادارۀ حفاظت و مدیریت حیات‌وحش و موزۀ تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک محیط زیست استان فارس اینطور می‌گوید.
منطقۀ حفاظت‌شده بهرام گور ۴۰۰ هزار هکتار وسعت دارد و پارک ملی قطرویه را در خود محصور کرده است. جولایی به «پیام ما» توضیح می‌دهد: «با حفاظت از منطقه، از دهۀ ۷۰ که تعداد کمی گورخر باقی مانده بود، به بیش از هزار رأس گورخر رسیده‌ایم. نمی‌توان گفت که تلفات وجود ندارد؛ اما اینکه می‌گویند تلفات به‌علت بی‌آبی و خشکیدن آبشخورهاست، دور از ذهن است.»
به گفتۀ او تجمع اصلی گورها در محدودۀ ۳۰ هزار هکتاری پارک ملی قطرویه است و در منطقۀ حفاظت‌شدۀ بهرام گور تراکم کمتری دارند. «ازآنجاکه ممکن است منابع غذایی آنها با کمبود مواجه شود، در فصل گرما به‌سمت مزارع حاشیۀ منطقه می‌روند و هر سال تعدادی گورخر در برخورد با خودروها به‌ویژه ماشین‌های سنگین تلف می‌شوند. تلفات ممکن است به‌هر علتی در حیات‌وحش اتفاق بیفتد.»
رئیس ادارۀ حفاظت و مدیریت حیات‌وحش: در قطرویه وضعیت از نظر علوفه و نبود دام خوب است و امنیت فراهم شده است اما برای اینکه گورخر بتواند به منطقۀ حفاظت‌شده برود و از تراکم جمعیت پارک کم شود، نیاز است که مراتع احیا شوند. در حال حاضر به‌دلیل وجود دام، مرتع کیفیت خود را از دست داده است. اگر گورخر به منطقۀ بهرام گور برود غذایی برای خوردن ندارد، چون علوفه توسط دام چرا شده است
رئیس ادارۀ حفاظت و مدیریت حیات‌وحش می‌پرسد: «گورخری که می‌تواند کیلومترها مهاجرت کند، چطور می‌تواند از تشنگی تلف شود؟» و بعد جواب می‌دهد: «بیش از ۵۰ سال است که چشمۀ عین‌الجلال آبشخورها را آبدهی می‌کند. این آبشخورها با فاصله‌های یک کیلومتری، از چشمه در غرب به پاسگاه قطرویه در شرق کشیده شده‌اند.
در محدودۀ حفاظت‌شده هم چشمه‌ها و همچنین رودخانه شور را داریم و گورخر مدام در حال حرکت است. گورها از اسفندماه تا اوایل خرداد، تا استان‌های کرمان و یزد مهاجرت می‌کنند. از فارس به‌سمت دشت کفۀ شهربابک و استان یزد می‌روند. آیا نمی‌توانند نیاز آبی خود را در آبشخورهای مسیر تأمین کنند؟»
او البته مشکل قطعی لولۀ آبشخورها را تأیید می‌کند. «در قسمتی از این مسافت لوله‌هایی با قطری کمتر وجود دارد و گاهی فشار آب باعث می‌شود که جدا شوند. تا بیایند تعمیرش کنند، چند ساعتی طول می‌کشد. ادارۀ محیط زیست استان فارس بهسازی مسیر آب را در برنامۀ امسالش گنجانده است.» جولایی باز هم تأکید می‌کند: «ما نمی‌گذاریم آب قطع شود. آنقدر مشکل حادی نیست. به‌خاطر راحتی کار همکارانمان این لوله‌ها را تعمیر می‌کنیم.»
فقط شش گور تلف شده است
«علی‌اکبر صفایی»، رئیس ادارۀ حفاظت محیط زیست نیریز که همزمان سرپرستی ادارۀ پارک ملی قطرویه را به‌عهده دارد، معتقد است که باید تلفات را آسیب‌شناسی کرد. او به «پیام ما» می‌گوید که تلفات گورها از ابتدای سال تاکنون در مجموع شش رأس بوده و جزئیات را توضیح می‌دهد: «جدیدترین مورد تلفات که تصویرش منتشر شده، به‌دلیل مارگزیدگی رخ داده است. دو مورد با تلفات جاده‌ای و دو مورد دیگر به‌دلیل خسارت به باغ‌ها بوده است و حدس می‌زنیم که آخرین مورد هم شکار شده باشد.»
به گفتۀ او محور نیریز به یزد و محور نیریز به سیرجان مسیرهای پرترافیک منطقه و عامل تلفات جاده‌ای است. «کنترل این وضعیت خیلی سخت است. از آنجا که مسیر طولانی است و از عرض منطقه عبور می‌کند، محصور کردن جاده، زیستگاه را جزیره‌ای و کوچک می‌کند و از نظر مدیریت حیات‌وحش هم این کار منتفی است.» تعارض با باغداران هم مشکل دیگر گورخرهاست. «یک‌سری روستاها و اجتماعات انسانی است که در داخل محدودۀ حفاظت‌شده قرار گرفته است. لاشه‌ای در محدودۀ باغ‌ها پیدا شد که حدس می‌زنیم با اسلحۀ خفیف و از فاصله نزدیک، به قصد دفع خطر و خسارت به دو رأس گور شلیک شده باشد.»
او هم به مهاجرت‌های کوتاه‌بُرد و بلندبرد گورخرها برای یافتن علفزار مطلوب و آب اشاره می‌کند و می‌گوید: «تصادفات جاده‌ای، تلفات به‌دلیل خسارت به باغات و مرگ طبیعی و حملۀ حیات‌وحش را رد نمی‌کنیم، اما اینکه بگوییم تلفات به‌دلیل تشنگی بوده، غیرعلمی است.» به گفتۀ صفایی لاشۀ ششمین گوری که تلف شد، پیدا نشده است. «آثاری از گور دیدیم، اما لاشه نبود و مشخص نشد مرگش سهوی بوده یا به عمد. به‌همین دلیل شکار را دلیل احتمالی مرگ آن گور در نظر گرفتیم.»
انفجار جمعیت و دام‌ها
مرگ گورخرهای قطرویه در حالی خبرساز شده است که اکنون انفجار جمعیت گورها در وسعت چهارصدهزار هکتاری مشکل اصلی منطقه است. رئیس ادارۀ حفاظت و مدیریت حیات‌وحش استان فارس می‌گوید: «در حال حاضر جمعیت گورها در منطقه رو به افزایش است. حیات‌وحش معمولاً جمعیت تا حدی می‌تواند کمبودها را تحمل کند و این خطر وجود دارد که با ریزش جمعیت مواجه شویم.» این مسئله درحالی‌است که به گفتۀ او دربارۀ ظرفیت برد گور مطالعه‌ای انجام نشده است.
جولایی می‌گوید برای حل مشکل جلساتی با سازمان محیط زیست برگزار شده است تا فعالیت‌هایی برای پراکنش گورخرها در زیستگاه‌ها انجام شود. «ایده‌آل ما این است که گورخرها به‌سمت منطقۀ حفاظت‌شدۀ بهرام گور و از آن‌سو، در مسیرهای مهاجرتی به‌سمت کرمان و یزد تردد داشته باشند و برای حفظ این کریدورها تصمیم گرفتیم با استان‌های یزد و کرمان و فارس کمیته‌ای تشکیل دهیم که در دفتر حیات‌وحش سازمان محیط زیست در دست پیگیری است.»
به گفتۀ رئیس ادارۀ حفاظت و مدیریت حیات‌وحش استان فارس نیاز منطقۀ بهرام گور، حفظ مطلوبیت زیستگاه است، چراکه حضور دام گورها را تهدید می‌کند. «در قطرویه وضعیت از نظر علوفه و نبود دام خوب است و امنیت فراهم شده است، اما برای اینکه گورخر بتواند به منطقۀ حفاظت‌شده برود و از تراکم جمعیت پارک کم شود، نیاز است که مراتع احیا شوند. اکنون به‌دلیل وجود دام، مرتع کیفیت خود را از دست داده است و چندان برای گور مناسب نیست. اگر گورخر به منطقۀ بهرام گور برود غذایی برای خوردن ندارد، چون علوفه توسط دام چرا شده است.»
نظر شما