همان‌طور که می‌دانید، بلاکچین فناوری است که امکان ذخیره و نقل‌وانتقال اطلاعات را به‌صورت غیرمتمرکز، ایمن و شفاف فراهم می‌کند. از این فناوری به‌طور گسترده‌ای در بهترین صرافی ارز دیجیتال، زنجیره تأمین، آموزش و انرژی استفاده شده است. سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا بلاکچین در سیستم‌های سلامت نیز کاربرد داشته است؟ آیا توانسته است سیستم‌های سلامت را دگرگون کند و کیفیت، کارایی و دسترسی به خدمات سلامت را بهبود بخشد؟

در این مقاله، شما را با مزایا و چالش‌هایی که فناوری بلاکچین برای سیستم‌های سلامت به ارمغان آورده است آشنا می‌کنیم. همچنین، چند نمونه از کاربردهای بلاکچین در سیستم‌های سلامت را بررسی خواهیم کرد. همراه ما باشید.

مزایای بلاکچین در سیستم‌های سلامت

بلاکچین مزایای متعددی برای سیستم‌های سلامت دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

• بهبود امنیت داده‌ها: بلاکچین می‌تواند از داده‌های حساس در برابر دسترسی غیرمجاز، دست‌کاری و حملات سایبری محافظت کند. همچنین، بیماران را قادر می‌سازد تا نظارت بیشتری بر داده‌های خود داشته باشند و تصمیم بگیرند که چه کسی و با چه هدفی می‌تواند به آن دسترسی داشته باشد.
• بهبود قابلیت هم‌کاری و اشتراک‌گذاری داده‌ها: بلاکچین می‌تواند تبادل داده‌ها را در بین ذی‌نفعان مختلف مانند ارائه‌دهندگان، پرداخت‌کنندگان، محققان و بیماران آسان‌تر کند. همچنین، با استفاده از این فناوری می‌توان از دقت، سازگاری و به‌روز بودن داده‌ها اطمینان حاصل کرد.
• کاهش هزینه‌ها و افزایش کارآمدی: با استفاده از بلاکچین، دیگر نیازی به واسطه‌ها و مقامات مرکزی در تراکنش‌های سیستم سلامت نخواهد بود. همچنین، هزینه‌ها، تقلب‌ها و خطاها نیز کاهش می‌یابند.

بلاکچین در سیستم‌های سلامت با چه مشکلاتی روبه‌رو است؟

نمی‌توان گفت که بلاکچین تمامی مشکلات سیستم‌های سلامت را حل می‌کند. ازاین‌رو، با چالش‌ها و محدودیت‌هایی مواجه است که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

• مشکلات فنی و مقیاس‌پذیری: بلاکچین فناوری پیچیده‌ای است که برای پیاده‌سازی و نگه‌داری آن به سطح بالایی از تخصص و زیرساخت نیاز است. بلاکچین همچنین دارای مشکلات مقیاس‌پذیری است، زیرا با افزایش تعداد تراکنش‌ها و کاربران ممکن است کند و پرهزینه شود.
• عدم قطعیت نظارتی و سازگاری: بلاکچین یک فناوری نسبتاً جدید است که از قوانین مشخص و ثابتی در حوزه‌های قضایی پیروی نمی‌کند. بلاکچین همچنین باید با مقررات و استانداردهای مختلف در سیستم‌های سلامت مانند HIPAA، GDPR و FDA مطابقت داشته باشد.
• مقاومت فرهنگی و پذیرش: بلاکچین ساختارها و مدل‌های فعلی کسب‌وکار را در حوزه سلامت به چالش می‌کشد. بلاکچین همچنین به اعتماد و همکاری بین ذی‌نفعان مختلف نیاز دارد که ممکن است منافع و انگیزه‌های متضاد داشته باشند.

نمونه‌هایی از بلاکچین در سیستم‌های سلامت

برخلاف چالش‌هایی که فناوری بلاکچین در حوزه سلامت با آن‌ها مواجه است، در چند زمینه موفق عمل کرده است که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

مدیریت سوابق بیمار

بلاکچین می‌تواند یک سیستم یکپارچه و ایمن را برای پرونده سلامت الکترونیکی (EHR) ایجاد کند که با استفاده از آن اطلاعات بیمار را در پلتفرم‌های مختلف ذخیره و به اشتراک بگذارد. مثلاً، MedRec یک سیستم EHR مبتنی بر بلاکچین است که از قراردادهای هوشمند برای مدیریت مجوزهای دسترسی به داده‌ها و پاداش‌دهی به مشارکت‌کنندگان استفاده می‌کند.

ردیابی زنجیره تأمین دارو

بلاکچین می‌تواند امکان ردیابی و تأیید داروها را از سازنده تا مصرف‌کننده فراهم کند تا با استفاده از آن بتوانیم کیفیت، ایمنی و اصالت داروها را بسنجیم. مثلاً، مدی لجر (MediLedger) پلتفرمی مبتنی بر بلاکچین است که شرکت‌های دارویی، توزیع‌کنندگان، عمده‌فروشان و خرده‌فروشان را برای ردیابی محموله‌های دارو و جلوگیری از انتشار داروهای تقلبی به هم متصل می‌کند.

آزمایش‌ها و تحقیقات بالینی

بلاکچین می‌تواند شفافیت و یکپارچگی را در تحقیقات بالینی و داده‌های تحقیقاتی فراهم کند و از اعتبار، قابلیت اطمینان و تکرارپذیری نتایج اطمینان حاصل کند. مثلاً، ترایال چین (TrialChain) پلتفرمی مبتنی بر بلاکچین است که داده‌های تحقیقات بالینی را با استفاده از امضاهای رمزنگاری و مهر زمانی به ثبت و تأیید می‌رساند.

سرعت‌ بخشیدن به تأیید اعتبار

بلاکچین برای به‌روز نگه داشتن آموزش‌ها و مدارک می‌تواند به فرآیند تأیید صلاحیت‌های پزشکی سرعت ببخشد. این امر آمار تقلب و بی‌دقتی را کاهش می‌دهد و از بروز موقعیت‌های خطرناک نیز جلوگیری می‌کند.

ارائه اطلاعات بیمه به‌صورت لحظه‌ای

بلاکچین برای اطمینان از قابلیت همکاری و دسترسی بیشتر، منبعی از اطلاعات حقیقی را ایجاد می‌کند تا اطلاعات را به‌صورت لحظه‌ای برای کادر درمان و شرکت‌های بیمه فراهم کند. همچنین با قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاکچین می‌توان تقلب را شناسایی و از آن جلوگیری کرد.

تأمین امنیت اینترنت اشیا (IoT)

همان‌طور که می‌دانید، طی دهه گذشته تعداد دستگاه‌های بی‌سیم و متصل به بلوتوث در جهان افزایش یافته است. حوزه سلامت نیز از این فناوری بی‌بهره نمانده است و از دستگاه‌های پزشکی پوشیدنی که می‌توانند سلامت بیمار را بهبود بخشند، بهره‌مند شده است. این دستگاه‌ها درعین‌حال اطلاعات ارزشمندی را در مورد وضعیت بیمار به پزشک ارائه می‌دهند.

برای اطمینان از این‌که این داده‌های حیاتی بیمار به‌طور ایمن جمع‌آوری و ذخیره می‌شوند، فناوری بلاکچین به میان می‌آید و بستری امن را برای دقت و سرعت بالا در این زمینه فراهم می‌کند.

کدام پلتفرم‌های مبتنی بر بلاکچین در حوزه سلامت فعالیت دارند؟

در فهرست زیر نام پلفترم‌هایی را مشاهده می‌کنید که با استفاده از فناوری بلاکچین در حوزه سلامت فعالیت دارند.

• اکیری (Akiri)
• برست آی‌کیو (BurstIQ)
• مدیکال چین (Medicalchain)
• گارد تایم (Guardtime)
• اونیر هلث (Avaneer Health)
• پرو کردکس (ProCredEx)
• کورال هلث (Coral Health)
• پیشنتوری (Patientory)
• کرانیکلد (Chronicled)
• امبلیما (Embleema)

جمع‌بندی

در این مقاله به بررسی جایگاه فناوری بلاکچین در سیستم‌های سلامت پرداختیم. پس از آن مزایای این فناوری را بررسی کردیم و گفتیم که امنیت داده‌ها را افزایش داده، قابلیت اشتراک‌گذاری داده‌ها را آسان کرده و هزینه‌ها را کاهش داده است. همچنین به مشکلاتی که ممکن است با آن‌ها مواجه شود، مانند مقاومت‌های فرهنگی و عدم پذیرش، عدم قطعیت مقررات و قوانین مربوطه و همچنین مشکلات فنی و مقیاس‌پذیری اشاره کردیم.

در آخر نیز کاربردهای بلاکچین درزمینه سلامت را بررسی کردیم و دیدیم که این فناوری چه تأثیری در این حوزه گذاشته است. امیدواریم پس از مطالعه این مقاله با جایگاه بلاکچین در حوزه سلامت آشنا شده باشید.