به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، اقلیم مناسب و تنوع آب‌وهوایی در کنار چهارفصل‌بودن موجب شده تا ایران به یکی از غنی‌ترین کشورهای دنیا از نظر پوشش گیاهی تبدیل شود. آن‌طور که آمارها نشان می‌دهند بیش از ۸۰۰۰ گونه گیاه دارویی در خاک ایران می‌روید؛ سرمایه ارزشمندی که بیش از دوبرابر میزان گیاهان دارویی موجود در اروپاست.
بااین‌اوصاف در فصل بهار که اوج رویش گیاهان دارویی در استان‌های مختلف است، هجوم مردم و بهره‌برداران غیرمجاز به کوه‌ها و مراتع باعث شده به‌علت برداشت‌های بی‌رویه و غیراصولی، گیاهان کوهی و دارویی رو به انقراض بروند و با ازبین‌رفتن پوشش خاک، فرسایش خاک هم رخ بدهد که برای طبیعت بسیار خطرناک است.اکثر استان‌های ایران به‌دلیل شرایط اقلیمی و اکولوژیکی خاص و مطلوبی که دارند، رویشگاهی مناسب برای بسیاری از گونه‌های گیاهی دارویی ازجمله باریجه، آویشن، شقایق، چای کوهی، ریواس، تره‌کوهی، کنگر، ثعلب و ...هستند.
با وجود اعلام هرساله مبنی بر حفظ، اصلاح و بهره‌برداری بهینه از این گونه‌های گیاهی، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان‌ها اقداماتی نظیر تهیه طرح‌های بهره‌برداری و یا طرح‌های مرتع‌داری تلفیقی برای مراتعی که رویشگاه گیاهان دارویی هستندو ظرفیت بالایی در بهره‌برداری از این گونه‌ها دارند، انجام می‌دهد. این اقدامات شامل قرق و حفاظت از مراتع و جلوگیری از چرای زودهنگام و طولانی‌مدت دام در مناطق رویش گیاهان دارویی است. بااین‌حال، همچنان مشاهده می‌شود که تعدادی از بهره‌برداران غیرمجاز به‌صورت غیراصولی از این گونه‌های دارویی ارزشمند بهره‌برداری می‌کنند، که به تخریب مراتع و کاهش تراکم این گیاهان منجر می‌شود.وقتی برداشت‌ها غیراصولی انجام می‌گیرد، در درجه اول نسل گیاهان در معرض خطر انقراض قرار می‌گیرد، سپس به فرسایش سطحی و ازدست‌رفتن هزاران تن خاک منجر می‌شود.عمق فاجعه زمانی مشخص می‌شود که بدانیم در صورت مهیا بودن همه شرایط، برای تشکیل یک سانتی‌متر خاک ۱۰۰ تا ۸۰۰سال زمان لازم است.
قانون قوی، بدون مجری
با توجه به این‌که بعضی از گونه‌های گیاهی درحال انقراض هستند، هرگونه بهره‌برداری بی‌رویه و بدون مجوز از این گونه‌ها جرم محسوب شده و پیگرد قانونی دارد.برابر تبصره ۷ قانون اصلاح ماده ۳ اصلاحی، قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور و بخشنامه سراسری معاون وزیر و رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، با موضوع ابلاغ سیاست‌ها و ضوابط حفظ، احیا، توسعه، بهره‌برداری و صادرات محصولات فرعی جنگل و مرتع، هرگونه بهره‌برداری از محصولات مرتعی و جنگلی بدون مجوز ممنوع و غیرقانونی است.ضمن این‌که به استناد ماده ۲۵ مکرر الحاقی به «قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز» مصوب سال ۱۴۰۰، حمل، عرضه، خرید، فروش، نگهداری، اقدام برای خروج یا خارج‌کردن محصولات و فرآورده‌های مرتعی و جنگلی ممنوع بوده و با متخلفین به‌شدت برخورد می‌شود.در کنار تمام تخلفاتی که موجب ضربه‌خوردن به طبیعت می‌شود اما کاهش بارندگی‌ها هم محدودیت‌هایی در استان‌های مختلف به‌وجود آورده است.
در همین راستا رئیس اداره امور مراتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی اعلام کرده «امسال اجازه بهره‌برداری گیاهان دارویی مجاز توسط بهره‌بردار وجود ندارد.»
نصرت‌الله اکبری می‌گوید: «سال گذشته بارندگی به‌ویژه در فصل بهار مناسب بود و همین باعث رویش مناسب داروهای گیاهی در مراتع استان شد که اجازه بهره‌برداری از گیاهان دارویی مجاز وجود داشت. امسال وضعیت بارش‌ها اصلا مناسب نبود و در بسیاری از مناطق با خشکی مواجه شدیم. به‌دلیل کمبود بارندگی، اجازه برداشت گیاهان دارویی داده نمی‌شود و بهره‌برداران نباید اقدام به برداشت کنند. برداشت در شرایطی که بارندگی به میزان کم باشد ممنوع است و در صورت انجام این کار تخلف محسوب و با متخلفین برخورد می‌شود. از سوی دیگر در صورت قاچاق گیاهان نیز برخورد قاطع با قاچاقچیان صورت می‌گیرد.»
ظرفیت بالای استان‌ها
به استناد گزارش سازمان منابع طبیعی وآبخیزداری کشور،درسال گذشته حدود۲۰۰۰ تن انواع گیاهان دارویی از عرصه‌های مرتعی کشور برداشت شد که هزار تن آن صادر گردید.این رقم نشان می‌دهد ظرفیت تولید گیاهان دارویی در استان‌های ایران بسیار بالاست و همین امر موجب شده تا هرکدام از آنها سعی کنند خود را به‌عنوان قطب گیاهان دارویی معرفی کنند.فارسی‌ها اعلام کرده‌اند با تولید ۴۶ درصد از گیاهان دارویی کشور رتبه نخست را به خود اختصاص داده‌اند و سمنانی‌ها هم معتقدند با وجود ۱۳۰ گونه گیاهان دارویی در این منطقه باید آنها را قطب تولید گیاهان دارویی بدانیم. در همین راستا، چهارمحال‌وبختیاری، آذربایجان‌غربی‌وشرقی، ایلام و خراسانی‌ها هم جزو مدعیان هستند. هرچند استان‌های شمالی می‌دانند که کسی نباید روی حرف آنها حرفی بزند و دراین‌باره خود را امپراتور می‌دانند!
ضرورت فرهنگ‌سازی
امروز با وجود آموزش‌های لازم به جوامع محلی و فرهنگ‌سازی بازهم شاهد ورود خودروهای زیادی به مراتع هستیم که به‌صورت بی‌رویه و غیرمجاز اقدام به برداشت می‌کنند و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری به‌خاطر کمبود نیرو نمی‌تواند کاری کند.گیاهان دارویی نیازمند توجه ویژه هستند باید برای سامان‌بخشیدن به برداشت آنها و تعدیل دام در عرصه‌های کشور برنامه‌ریزی شود. درغیراین‌صورت با انقراض این گیاهان شاهدبروز ریزگردها وسیلاب خواهیم بود.همچنین برای جلوگیری از خام‌فروشی گیاهان دارویی باید سیاست‌گذاری کرد ودانشگاه‌های علوم پزشکی، سازمان صمت، غذا و دارو به این موضوع ورود و بستر را برای سرمایه‌گذاری و فرآوری مهیا کنند.
نظر شما