به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری، سلامت، مهم‌ترین نیاز جامعه و شهروندان امروز است و البته بخش بزرگی از این سلامت، نیاز به ابزارهایی انسانی و غیرانسانی به نام کادر درمان و تجهیزات پزشکی و بیمارستان و... دارد. وقتی که این پیش‌نیازها موجود نباشد، سلامت شهروندان هم دچار خلل جدی خواهد شد.

مدت‌هاست که بحث مهاجرت کادر درمان و این اواخر پرستاران سر زبان‌ها افتاده است. پرستار و پزشکی که سال‌ها تحصیل می‌کند تا به‌کار نظام سلامت کشور بیاید، به دلایل مختلف ترجیح می‌دهد که به کشوری دیگر برود.

همیشه نیز نسبت به این امر هشدار داده شده است که این امر آینده نظام سلامت ایران را تهدید می‌کند. اخیرا اما، وزارت بهداشت گفته 35درصد تقاضای مهاجرت پرستاران کم شده است. البته خبر خوبی است؛ اما آیا این گزاره درست است؟

همچنین ادعا شده که 17تا 18درصد از تقاضای مهاجرت پزشکان کاهش داشته است. 

این ادعا را رد می‌کنم

محمد شریفی‌مقدم: من می‌خواهم ادعای کاهش آمار مهاجرت پرستاران را رد کنم. 2 یا 3 سال پیش که بحث مهاجرت را مطرح کرده بودیم، می‌گفتند پرستاران اصلا مهاجرت نمی‌کنند. ما در آن زمان می‌گفتیم که پدیده مهاجرت پرستاران باید مورد پذیرش مسئولان قرار بگیرد. این پدیده انکارناپذیر است، شما به هر بیمارستانی مراجعه کنید متوجه خواهید شد که قاطبه پرستاران آن بیمارستان به‌دنبال مهاجرت هستند. اکنون اما مهاجرت را پذیرفتند و از انکار در آمدند، الان بحث بر سر آمار مهاجرت است.

وقتی آمار دقیقی نداریم

شریفی‌مقدم: 4 یا 5 علت برای افرادی که مهاجرت می‌کنند وجود داشته است. یکی از آنها دستمزد پایین و هزینه‌های بالای زندگی است. در سال 1403چه اتفاقی برای پرستاران افتاده و دستمزدشان بالا رفته؟ خیر. پرستاران 15میلیون تومان حقوق می‌گرفتند. عدم‌حمایت در فرصت‌های اقتصادی از پرستاران، شرایط ناسازگاری کاری و حجم کار زیاد و ناامیدی‌های حرفه‌ای،‌ هیچ‌کدام ازاین موارد کاهش پیدا نکرده‌اند.

چرا مهاجرت؟

هومن شهسواری: نمی‌خواهم درباره مسئله کمیت که اکنون صحبت بر سر آن است، صحبت کنم. به‌خاطر اینکه زمانی که ما آماری دقیق نداریم درواقع سیستمی برای ثبت آمار دقیق نداریم و در نتیجه روی چیزهایی که وجود دارد قضاوت کرده‌ایم و گفته‌ایم آمار مهاجرت زیاد است و اکنون نیز براساس همین آمارهای موجود می‌گوییم این آمار کاهش پیدا کرده است. در همان زمان هم مشخص نبوده که آمار مهاجرت پرستاران تا این حد زیاد بوده است، چرا که ما واقعا ملاکی نداریم.

اگر کم شده، پرستاران کجا رفته‌اند؟

شریفی‌مقدم: دکتر شهسواری با دید کیفی‌تر و علمی‌تری به مسائل اشاره کردند. اما چرا باید بگوییم مهاجرت کم شده است؟ اگر مهاجرت پرستاران کم شده اینها جذب نظام پرستاری شده‌اند؟ اگر مهاجرت کم شده پس این پرستاران کجا رفته‌اند؟ اکنون 60هزار پرستار داریم که در خانه نشسته‌اند و به‌اصطلاح خانه‌نشین هستند. از مسئولان می‌پرسم اگر آمار مهاجرت پرستاران کم شده چه‌کار کرده‌اند؟ آیا جذب بیمارستان‌ها شده‌اند؟ اکنون پرستاران ما در حال فرار از این حرفه هستند. راهی که سیاست‌های وزارت بهداشت پیش‌روی پرستار گذاشته است، یکی مهاجرت، یکی ترک شغل و دیگری تغییرشغل است. از همه اینها بدتر نیز خانه‌نشینی است.

مهاجرت فقط خاص ما نیست

شهسواری: تفاسیر از صحبت‌های وزیر بهداشت بیشتر از توضیحات او بود. دکتر ظفرقندی آماری دادند که در نیمه دوم 1403آمار مهاجرت‌ها در حال کاهش است اما تفسیر خاصی از سوی او نداشتیم. در دانشگاه ما، آماری برای کاهش مهاجرت‌ها مبتنی بر تأییدیه‌هایی که صادر می‌کنند که روند کاهشی دارد. مسئله مهاجرت یک نیروی رانشی دارد و یک نیروی کششی؛ نباید صرفا نیروی رانشی را نگاه کرد. پدیده مهاجرت صرفا برای ایران نیست و در حال حاضر بسیاری از پرستاران آمریکایی به استرالیا مهاجرت می‌کنند. پدیده مهاجرت برای هر کسی، معنای خاص خودش را دارد. البته می‌توان آیتم‌های مشترک پیدا کرد اما آیتم‌های خصوصی هم وجود دارد.

حتی مهاجرت یک نفر هم آسیب است

شهسواری: نکته مهم اینکه حتی مهاجرت یک نفر هم آسیب است و حاصل تلاش و هزینه‌کرد آموزش یک نفر را بر باد می‌دهد. ما منکر کمبود یا مشکلات پرستاران نیستیم اما نباید همه‌چیز را ساده‌سازی کرد. قطعا منظور وزیر بهداشت هم از گفتن کاهش آمار مهاجرت، تأکید بر رفع مشکلات نبوده اما کارهایی هم انجام شده هر چند کم اما بالاخره صورت گرفته است. در دانشگاه علوم پزشکی تهران، تمایل اعضای هیأت علمی به پرستار شدن بیشتر شده و این روند با گذشته متفاوت است. یکی از دلایلش تغییر در پرداختی است و درآمد افزایش پیدا کرده، نه 100اما به 20رسیده است.

پرستاران با کمترین حقوق

شریفی‌مقدم: یک هیأت علمی چیزی حدود 50تا 60میلیون دریافتی دارد اما پرستار بالینی امسال با افزایش دستمزدها 20میلیون درآمد دارد. در مورد پرستاران مسئله اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدیریتی، سیاسی و... هم وجود دارد. نه‌تنها مشکلات اقتصادی که گاهی برخوردها هم باعث دلسردی پرستاران می‌شود اما در حال حاضر اولویت‌ها عنوان می‌شود که همان مسئله اقتصادی و معیشتی است. در وضعیتی قرار گرفته‌ایم که در همین بیمارستان امام خمینی دانشگاه علوم پزشکی تهران، چندین آگهی جذب پرستار منتشر شده اما کسی برای استخدام مراجعه نکرده است.

باید نگران مانده‌ها باشیم

شهسواری: به طور کلی افرادی که تمایل به مهاجرت دارند، 2 گروه هستند؛ گروه اول موفق به مهاجرت می‌شوند و گروه دوم خیر. به‌نظر من نباید نگران تعداد مهاجران بود، بلکه نگرانی بیشتر برای کسانی است که تمایل به مهاجرت دارند و موفق نشده‌اند.

بزرگ‌ترین مشکل ما تبعیض است

شریفی مقدم: بزرگ‌ترین مشکل پرستاران تبعیض است. اگر می‌گویند پول کم است برای همه همین باشد. چرا پرستار و پزشک 40ساعت کار می‌کنند اما اختلاف کارانه 100برابر دارند؟ برای یک بیمار روی تخت بیمارستان، هزینه کل خدمات پرستاری (پرستار صبح، شب، مستقیم خدمت به بیمار، سوپروایزر، سرپرستار و کمک پرستار) برای 24ساعت چیزی حدود 350هزار تومان است که حتی هزینه یک حق مشاوره 45دقیقه‌ای هم نمی‌شود. به همین دلیل معتقدم که کاملا هدفمند همه‌چیز علیه پرستاران است و آنها را استثمار می‌کنند. در آمریکا پزشک 12هزار دلار می‌گیرد و پرستار نصف این مبلغ دریافتی دارد. حتی در کشوری مثل غنا هم این نسبت برابر وجود دارد و پزشک 1200دلار و پرستار 600دلار دریافت می‌کنند. باید غده سرطانی سیستم معیوب علیه پرستاران درمان شود.