به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری،خانواده‌ها و مردان جوان، جلوی در اردوگاه خاوران جمع شده‌اند و از یکدیگر خداحافظی می‌کنند. بین وسایل سفر آنها همه‌چیز دیده می‌شود؛ از چمدان‌های چرخ‌دار تا کیسه‌های بزرگ. شکستنی‌هایی مثل تلویزیون را بسته‌بندی کرده‌اند و خوردنی‌ها را برای چند ساعتی که در اینجا می‌مانند و یک روز راهی که تا مرز در پیش دارند، دم‌دست گذاشته‌اند. این روزها اردوگاه به شلوغی چندماه قبل نیست، اما باز هم جمعیت قابل‌توجهی از اینجا به سمت مرز افغانستان فرستاده می‌شوند.
بیرون در و درون حیاط، بچه‌ها و پیرها دیده می‌شوند، اما بیشتر جوان‌ترها هستند که یکی، دو ساک سنگین با خود آورده‌اند. سن بعضی از آنها از سابقه کار این اردوگاه کمتر است. در اینجا از سال‌ها قبل، کار اعزام به مرز انجام و برای اتباع شناخته شده است. بعد از 40روز دوباره به اردوگاه خاوران رفتیم. دوران اوج مراجعه داوطلبانه گذشته و حالا ازدحام و شلوغی‌ای درون اردوگاه دیده نمی‌شود. حسن محمدی، سرپرست جدید مرکز بازگشت خاوران، بخش‌های مختلف و فعالیت‌های آن را برای ما شرح داده است.
بدون مدرک‌ها وارد شوند
مرحله اول ورود به اردوگاه، ثبت‌نام است. شرط ثبت‌نام، نداشتن مدارک معتبر و تاریخ‌دار است. در ابتدای ورودی دستگاه فلزیاب و ایکس‌ری قرار دارد. همراه بردن برخی اقلام ممنوع است؛ مثلا اتباع اجازه خارج کردن شیر خشک یا داروهای یارانه‌ای را ندارند.
بعد از ورودی، مراجعان به سالن بیومتریک هدایت می‌شوند تا کسانی که مدارک ندارند با استفاده از اثر انگشت در سامانه تأیید شوند. تعداد گیشه‌های سفیدرنگ بخش بیومتریک زیاد است و به سرعت مشخصات مراجعان را در سامانه‌ها جست‌وجو می‌کند.
جدایی مجردها و خانواده‌ها
درون سوله اصلی اردوگاه، مردان مجرد در سمت چپ و خانواده‌ها در سمت راست مستقر شده‌اند. تعداد بچه‌های کوچک که به هر سمتی می‌دوند، زیاد است و در سمت خانواده‌ها، یک اتاق مادر و کودک ساخته شده است. با اینکه سالن صندلی‌های زیادی دارد، مراجعان بیشتر میل دارند که روی زمین استراحت کنند. تعداد مجردها خیلی بیشتر از خانواده‌هاست.
محمدی می‌گوید: «زنان تنهایی را که به اینجا می‌آیند، نمی‌توانیم اعزام کنیم. اگر هم کسی را به‌عنوان همراه معرفی کنند باید سفارت، نسبت میان آنها را تأیید کند.» مجردها اسکناس‌هایی را دست به‌دست می‌کنند. یک نفر پیر و تنهاست و هرکدام از جوان‌ها قسمتی از کرایه او را گردن گرفته‌اند.
محمدی درباره هزینه‌های اعزام می‌گوید: «1.5میلیون تومان هزینه سفر تا اردوگاه سفید سنگ فریمان در خراسان است. 1.5میلیون تومان نیز عوارض خروج که حکم مالیات را دارد و خزانه‌داری کشور آن را دریافت می‌کند. 360هزار تومان هم هزینه ثبت بیومتریک است.» در محوطه وسیع مقابل سوله اصلی اردوگاه، داربست‌هایی با توری آفتابگیر و دستگاه مه‌پاش نصب شده است.
اتوبوس‌ها آماده‌اند
اتوبوس‌هایی که در حیاط اردوگاه صف کشیده‌اند همان «وی‌آی‌پی»های رایج در پایانه‌ها هستند که برای رفت‌وآمد بین‌شهری استفاده می‌شوند و 25یا 32صندلی دارند. راننده‌ها در حال استراحت قبل از سفر طولانی به مشهد هستند.اعزام از ساعت 2ظهر شروع می‌شود و حداکثر تا 12شب ادامه دارد. اردوگاه ساعت کار طولانی‌ای دارد و زمانی که جمعیت داوطلبان زیاد باشد به‌صورت 24ساعته هم فعالیت می‌کند. اعزام‌ها از روزی حداقل 15- 10اتوبوس شروع می‌شود. محمدی می‌گوید: «بعضی اتباع با اتوبوس و سواری از پایانه جنوب به مشهد می‌روند. این کار چند اشکال دارد؛ یکی ثبت نشدن مشخصات برای خروج است که در ایست‌بازرسی‌ها ممکن است، دستگیر شوند و دیگر اینکه اتوبوس‌های پایانه، مسافران خود را در مشهد پیاده می‌کنند و آنها باید برای هر قسمت باقیمانده، دوباره کرایه بپردازند.»
ظرفیت کافی است
امکانات و ظرفیت اردوگاه 3هکتاری خاوران در شلوغ ترین زمان کار خود که اعزام‌های تیر و مرداد 1404بود به‌کار گرفته شد. محمدی می‌گوید: «در طول روز حدود 600نفر از اینجا به خراسان فرستاده می‌شوند، اما در اوج فعالیت که چندماه پیش بود به روزی 3هزار نفر هم می‌رسیدیم.»
او با ذکر اینکه اردوگاه در ابتدای کار خود در سال80فقط شامل چند کانکس در دامنه کوه بود، می‌گوید: «در طرح توسعه این اردوگاه قصد داریم بخش بیومتریک را به تجهیزات اسکن شبکیه چشم مجهز کنیم. گاهی افرادی به اینجا می‌آیند که دستگاه‌ها اثرانگشت‌شان را تشخیص نمی‌دهند؛ به همین دلیل به اسکن شبکیه نیاز داریم. زیرساخت‌های دیگر مانند آب، گاز و برق هم باید توسعه پیدا کنند تا همیشه آماده ارائه خدمات به مهاجران باشیم.» با نزدیک شدن به ساعت 2بعدازظهر، اتوبوس‌ها آماده حرکت هستند و دروازه بزرگ اردوگاه باز می‌شود؛ فردا همه مسافران در مرز افغانستان خواهند بود.
اعزام در چند ساعت
سوله‌های بزرگ اینجا حکم اتاق انتظار را دارد. بین مراجعه و اعزام نصف روز بیشتر طول نمی‌کشد و در فاصله صبح تا عصر، همه مراجعان به سمت مرز فرستاده می‌شوند؛ به همین دلیل هم پخت و توزیع غذا انجام نمی‌گیرد و فقط یک بوفه در محوطه وجود دارد. بیشتر مراجعان اتباع برای چند ساعت اقامت، موادغذایی را همراه خود می‌آورند.
بازدید سازمان‌های بین‌المللی
نمایندگان «کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در ایران» از اردوگاه بازدید می‌کنند، اما حضور دائم در این پایگاه ندارند؛ زیرا کسانی که به اردوگاه مراجعه می‌کنند از نظر قانونی «پناهنده» به شمار نمی‌آیند، بلکه «مهاجر غیرمجاز» هستند که در محدوده حمایت کمیسریا قرار ندارند. سازمان‌های بین‌المللی و خیریه‌ها امکان بازدید از اردوگاه خاوران را دارند. همه امور بازگشت اتباع در اردوگاه خاوران از انتظامی تا حقوقی، به‌دست کارکنان مرکز اتباع وزارت کشور انجام می‌گیرد.
5اردوگاه از شرق تا غرب تهران
تهران دارای 5اردوگاه اتباع است. 2اردوگاه، کار اعزام اتباع به مرز را انجام می‌دهند و 3اردوگاه خدمات مربوط به اتباع را ارائه می‌کنند. هیچ‌یک از این اردوگاه‌ها برای اقامت کوتاه یا طولانی اتباع، طراحی نشده و صرفا محل انجام امور اداری است. پس از تهران شهرهای مشهد، قم، اصفهان و... بزرگ‌ترین اردوگاه‌ها را دارند، اما این اردوگاه‌ها هم برای جمع‌آوری و اعزام است، نه اقامت.
گمشده‌ها در راه مهاجرت غیرمجاز
حسن محمدی، سرپرست مرکز بازگشت خاوران، می‌گوید: موارد زیادی داشتیم که یک خانواده به‌دنبال فرزند جوانش می‌گشتند؛ آنها تصور می‌کردند که فرزندشان دستگیر شده و در اردوگاه است، اما هرچه جست‌وجو کردند، اثری از او پیدا نشد. مدتی بعد مشخص شد که از طریق مرز ترکیه به‌صورت غیرقانونی از کشور خارج شده و در راه مهاجرت به اروپاست.
اتفاق افتاده که یک تبعه غیرمجاز به اینجا مراجعه کرده و با اعلام اینکه مدارک ندارد، درخواست بازگشت کرده، اما در بررسی بیشتر متوجه شدیم که به‌دلیل جرمی مانند سرقت تحت تعقیب است و نیروی انتظامی او را بازداشت کرده است. هموطنان باید مراقب به‌کارگیری اتباع غیرمجاز باشند.
نظر شما