آنتی‌هیستامین‌ها در اشکال دارویی مختلف نظیر قرص، شربت و قطره در دسترس هستند و اغلب برای تسکین علائم آلرژی مانند تب یونجه (حساسیت فصلی)، کهیر، التهاب چشمی و نیش یا گزیدگی حشرات استفاده می‌شوند. جالب است بدانید که آنتی‌هیستامین‌ها برای بهبود حالت تهوع، استفراغ، بیماری حرکت (ماشین‌گرفتگی) و مشکلات کوتاه‌مدت خواب نیز استفاده می‌شوند. برای آشنایی بیشتر با این دسته از داروها، ادامه مطلب را از دست ندهید.
انواع آنتی هیستامین
به‌طور کلی آنتی‌هیستامین‌ها را می‌توان در دو دسته کلی تقسیم‌بندی کرد. خلاصه‌ای از ویژگی‌های هر دسته‌بندی، در جدول زیر گردآوری شده است.
| نوع آنتی هیستامین |
ویژگی‌ها |
نمونه داروها |
| نسل اول |
|
|
| نسل دوم |
|
|
بیلاستین (اکتوبیلاست)، جدیدترین آنتی‌هیستامین نسل دوم است که با حداقل اثر خواب‌آوری، اثرات ناشی از هیستامین را مهار کرده و علائم حساسیت فصلی و کهیر را از بین می‌برد. شما می‌توانید این دارو را از داروخانه‌های سراسر کشور تهیه کنید.
مکانیسم اثر آنتی هیستامین ها
هنگامی که بدن ورود عوامل بیگانه و مخرب را شناسایی کند، برای محافظت از خود، هیستامین آزاد می‌کند. هیستامین ماده‌ای شیمیایی است که باعث گشاد شدن رگ‌های خونی و بروز علائم آلرژی مثل خارش و آبریزش چشم‌ها، گرفتگی و آبریزش بینی و کهیر پوستی می‌شود.
بدن افراد مبتلا به آلرژی، گرده گیاهان، موی حیوانات، گرد و غبار و... را اشتباها به عنوان تهدید در نظر می‌گیرد و در مواجهه با آنها هیستامین تولید می‌کند. در نتیجه این افراد، در صورت مواجهه با مواد آلرژی‌زا، علائم آزاردهنده آلرژی را تجربه خواهند کرد.
آنتی‌هیستامین‌ها اثرات هیستامین را مهار کرده و از بروز علائم آلرژی جلوگیری می‌کنند. بنابراین، با مصرف این داروها پیش از تماس با مواد آلرژن می‌توان از بروز علائم آلرژی پیشگیری کرد و در صورت مصرف پس از تماس نیز شدت علائم کاهش می‌یابد.
عوارض جانبی آنتی هیستامین ها
همه داروها، با برخی عوارض جانبی همراه هستند و آنتی‌هیستامین‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. در جدول زیر عوارض جانبی قرص آنتی‌هیستامین را به تفکیک انواع آنها خلاصه کرده‌ایم.
| آنتی هیستامین نسل اول |
آنتی هیستامین نسل دوم |
| خواب‌آلودگی |
سردرد |
| کاهش هماهنگی، سرعت واکنش و قضاوت |
سرفه |
| خشکی دهان و چشم‌ها |
خستگی |
| تاری دید |
گلودرد |
| سردرد |
معده‌درد |
| سرگیجه |
حالت تهوع |
| کاهش فشار خون |
استفراغ |
| غلیظ شدن ترشحات بینی و حلق |
خشکی دهان |
| افزایش ضربان قلب |
خواب‌آلودگی (این عارضه در آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم کمتر شایع است اما همچنان ممکن است اتفاق بیفتد.) |
| یبوست |
|
| مشکل در دفع ادرار |
نکته: با توجه به اثرات خواب‌آوری آنتی‌هیستامین‌های نسل اول، در صورت مصرف آنها از رانندگی و انجام فعالیت‌هایی که به دقت و توجه نیاز دارند خودداری کنید.
تداخلات دارویی و غذایی آنتی هیستامین ها
اگر در حال حاضر داروی خاصی استفاده می‌کنید، پیش از مصرف آنتی‌هیستامین‌ها با داروساز یا پزشک عمومی مشورت کنید. چراکه ممکن است داروهای شما با آنتی‌هیستامین، تداخل دارویی داشته باشد. در نتیجه هیچ یک از داروها به‌درستی اثر نمی‌کنند و خطر بروز عوارض جانبی آنها نیز افزایش می‌یابد. از جمله داروهایی که با آنتی‌هیستامین‌ها تداخل دارند عبارتند از:
-
داروهای ضدافسردگی
-
داروهای زخم معده یا سوءهاضمه
-
داروهای سرفه و سرماخوردگی که حاوی آنتی‌هیستامین هستند
نکته مهم دیگر این است که هنگام مصرف آنتی‌هیستامین، به‌ویژه آنتی‌هیستامین‌های خواب‌آور، نوشیدنی الکلی ننوشید. زیرا این نوشیدنی‌ها اثرات خواب‌آوری آنتی‌هیستامین‌ها را تشدید می‌کنند.
غذا و سایر نوشیدنی‌ها نیز تاثیر خاصی بر اغلب آنتی‌هیستامین‌ها ندارند. با این حال توصیه ما این است که برای اطمینان بیشتر، برگه راهنمای داروی خود را بررسی کنید.
چه افرادی می‌توانند از آنتی هیستامین استفاده کنند؟
مصرف آنتی‌هیستامین‌ها، برای بسیاری از افراد مجاز و بلامانع است. با این حال اگر در یکی از شرایط زیر قرار دارید، پیش از استفاده از دارو، حتما با پزشک عمومی مشورت کنید:
-
باردار یا در دوره شیردهی هستید؛
-
برای کودک خردسال خود به دنبال دارو می‌گردید؛
-
سالمند هستید؛
-
داروهای دیگری مصرف می‌کنید؛
-
دچار یک بیماری زمینه‌ای مانند بیماری قلبی، کبدی، کلیوی یا صرع هستید.
در صورت مصرف بیش از حد (overdose) آنتی هیستامین ها چه کار کنیم؟
در صورت مصرف بیش از حد آنتی‌هیستامین‌ها یا مصرف همزمان آنها با برخی داروهای خواب‌آور و آرام‌بخش، احتمال اُوِردوز وجود دارد. لازم به ذکر است که کودکان و سالمندان بالای 65 سال، بیشتر در معرض خطر اُوِردوز هستند.
خوب است بدانید که سطح سمیت آنتی‌هیستامین‌ها، به نوع آنها بستگی دارد. به عنوان مثال آنتی‌هیستامین‌های نسل اول، که خواب‌آلودگی بیشتری ایجاد می‌کنند، سمیت بیشتری دارند و احتمال اُوِردوز کردن شخص را افزایش می‌دهند.
علائم مسمومیت دارویی با آنتی‌هیستامین عبارتند از:
-
خواب‌آلودگی شدید
-
توهم
-
بی‌قراری و تحریک‌پذیری (این علامت در میان کودکان شایع‌تر است)
-
تاری یا دوبینی
-
تند شدن ضربان قلب
-
تشنج
اُوِردوز شدید آنتی‌هیستامین، در صورت عدم درمان سریع می‌تواند کشنده باشد. بنابراین اگر در خود یا کودکتان متوجه این علائم شدید، فورا به اورژانس مراجعه کنید. برای پیشگیری از مسمومیت دارویی، به دستورالعمل‌های پزشک پایبند باشید و داروها را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید.
منابع: nhs، webmd، clevelandclinic
نظر شما