به گزارش سلامت نیوز دکتر وحید نوبهار، عضو وابسته انجمن متخصصان پوستDSGNY طی یادداشتی به سلامت نیوز نوشت : از زمان همه‌گیری کووید-۱۹، ویزیت های پزشکی از راه دور از حاشیه به یکی از ستون‌های خدمات سلامت بدل شده‌اند و به موازات آن تله‌درماتولوژی(Teledermatology) به معنای استفاده از فناوری برای ارزیابی، تشخیص و پیگیری بیماری‌های پوستی به‌سرعت رشد کرد چرا که بسیاری از مشکلات پوستی با تصویر یا شرح دقیق قابل ارزیابی هستند و این امکان را فراهم آوردند که دسترسی به متخصصان پوست در مناطق دوردست یا در شرایط محدودیت جابه‌جایی به‌طرز چشمگیری افزایش یابد. افزون بر تسهیل دسترسی پژوهش‌های بین‌المللی نشان داده‌اند که دقت تشخیصی و میزان رضایت بیماران در بسیاری از موارد با ویزیت حضوری قابل مقایسه است به‌خصوص وقتی که از تصاویر با کیفیت یا ابزارهایی مانند درموسکوپی از راه دور پشتیبانی شود.
تجربه ایران در بستر کرونا نشان داد که تمایل بیمار و پزشک به ویزیت برخط بالا است اما این تجربه با محدودیت‌ها و چالش‌های بومی همراه بود. پژوهش‌های داخلی و مقالات مروری نشان می‌دهند که الگوهای مختلفی از تله‌درماتولوژی در قالب تماس هم‌زمان (ویزیت تصویری زنده) و ثبت و ارسال اطلاعات و تصاویر (مدلِ ذخیره‌و-ارسال) به‌کار گرفته شده است و ملاحظاتی مانند کیفیت تصاویر، توانمندی اپلیکیشن‌ها و سطح آگاهی دیجیتال بیماران تعیین‌کننده کیفیت خدمت بودند. برخی گروه های پژوهشی داخلی حتی سامانه‌های موبایلی مخصوص به صورت آزمایشی در این حوزه طراحی و ارزیابی کرده‌اند که نتیجه‌گیری کلی آن‌ها نشان‌دهنده پتانسیل بالا ولی نیاز به استانداردسازی بیشتر است.
دو سؤال کلیدی درباره آینده تله‌درماتولوژی در کشور مطرح است: اول اینکه این فناوری تا چه اندازه می‌تواند تشخیص و درمان دقیق را تضمین کند و دوم اینکه چه موانع ساختاری و حقوقی باید برداشته شود تا این خدمت به‌صورت پایدار و ایمن در جامعه نهادینه گردد. جواب به سؤال نخست تا حد زیادی روشن شده است؛ مرور نظام‌مند مطالعات نشان می‌دهد که تله‌درماتولوژی در بسیاری از شاخه‌ها از آکنه و اگزما تا پیگیری ضایعات مزمن و حتی غربالگری ملانوما کارآمد است و در برخی موقعیت‌ها می‌تواند بار مراجعات حضوری را کاهش دهد.
اما همواره بر نیاز به تصاویر با کیفیت بالا، معاینه درماتوسکوپی در موارد مشکوک و مسیر ارجاع سریع برای ضایعات خطرناک تأکید شده است. موانع عملکردی متعددی در سطح بومی دیده می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها به‌ویژه در مناطق محروم شامل ضعف زیرساخت ارتباطی و اینترنت، نبود استانداردهای ملی برای ثبت و انتقال تصاویر بالینی، نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی و ضبط و نگهداری داده‌ها و خلأ در سامانه‌های تعرفه‌گذاری و پرداخت است. پژوهش‌هایی که به بررسی چالش‌های راه‌اندازی تله‌درماتولوژی پرداخته‌اند بارها بر نقش تنظیم مقررات، آموزش پزشکان و بیماران و تضمین حمایت مالی (پرداخت از سوی بیمه‌ها یا سازوکارهای تأمین مالی) به‌عنوان پیش‌شرط‌های موفقیت تأکید دارند. همچنین نقش محوری مساله اعتماد و کیفیت خدمات را نباید از یادبرد.
میزان رضایت بیماران از ویزیت‌های برخط پوستی در مطالعات بین‌المللی، بالا گزارش شده لکن رضایت پزشکان و تفاهم آن‌ها با بیماران بستگی دارد به اینکه آیا ابزارهای تصویربرداری و سوابق الکترونیک به‌موقع و کامل در دسترس هستند یا نه. گزارش‌هایی از تجربه مثبت پزشکان و بیماران در کشور وجود دارد اما هم‌زمان نگرانی‌هایی درباره خطاهای تشخیصی ناشی از تصاویر نامناسب یا کمبود بسترهای ارجاع تخصصی ثبت شده است؛ به همین دلیل بسیاری از پژوهشگران داخلی خواستار طراحی الگوهای تلفیقی شده‌اند که ترکیبی از تله‌ویزیت برای موارد ساده و مسیرهای سریع حضوری برای موارد مشکوک را فراهم آورد.
نکته دیگری که در فضاسازی رسانه‌ای و سیاست‌گذاری باید برجسته شود، نقش آموزش و تغییر الگوی مراقبت است. تله‌درماتولوژی این فرصت را می‌دهد که بار تخصصی بر مراکز محدودِ شهری کاهش یابد و مراقبت اولیه قدرتمندتری در سطح مراکز بهداشتی فراهم شود؛ با این حال این امر مستلزم آموزش پزشکان خانواده و پرسنل مراکز بهداشتی در ثبت تصاویر استاندارد، تشخیص سریع موارد بحرانی و مدیریت ارجاع است. همچنین ضرورت تدوین دستورالعمل‌های شفاف وجود دارد؛ دستورالعمل‌هایی که مسائل مالکیت داده، محرمانگی، مسوولیت حقوقی پزشک در صورت خطای تشخیصی و نظام پرداخت را روشن سازند. انجمن‌های تخصصی بین المللی راهنماهایی برای تله‌درماتولوژی منتشر کرده‌اند که می‌تواند الگوی کاری در کشور قرار گیرد، اما اقتباس این دستورالعمل‌ها به مقتضیات قانونی، فرهنگی و زیرساختی کشور ضروری است. هم‌زمان تجربه کووید نشان داد که با حمایت مقرراتی و پوشش بیمه‌ای موقت، پذیرش همگانی سرعت می‌گیرد؛ بنابراین باید برنامه‌ای بلندمدت برای استقرار پایدار این خدمت تدوین شود. نیز باید خاطرنشان کرد که تلفیق تله‌درماتولوژی با ابزارهای تکمیلی همانند درموسکوپی از راه دور، هوش مصنوعی برای پیش‌غربالگری تصاویر و سامانه‌های مدیریت پرونده الکترونیک می‌تواند قدرت تشخیصی را افزایش دهد و فرایند ارجاع را بهینه کند. با این‌حال هشدار پژوهشگران این است که الگوریتم‌ها باید با داده‌های بومی آموزش ببینند تا سوگیری‌های فرهنگی و نژادی در تشخیص رنگ و الگوهای پوستی در جمعیت ایرانی کاهش یابد. همچنین توسعه برنامه های تلفن همراه ساده و بومی که قابلیت ثبت تاریخچه، تصاویر استاندارد و لینک به پرونده بیمار را داشته باشند، می‌تواند نقطه عطفی برای دسترسی عادلانه به خدمات تشخیصی پوست باشد.
بایدگفت که تله‌درماتولوژی در کشور یک ضرورت در حال وقوع به شما می رود. این تحول می‌تواند دسترسی به خدمات تخصصی را بهبود دهد، هزینه‌ها را کاهش دهد و تاب‌آوری نظام سلامت را در برابر بحران‌ها افزایش دهد؛ اما برای تحقق کامل این وعده لازم است که زیرساخت فنی تقویت شود، مقررات و الگوهای مالی مشخص شوند، آموزش نیروی انسانی و مردم ارتقا یابد و پژوهش‌های بومی برای ارزیابی دقیق کارایی و ایمنی این خدمات ادامه پیدا کند.
رسانه‌ها با پوشش دقیق و مسوولانه از نمونه‌های موفق و چالش‌ها، با اطلاع‌رسانی درباره راه‌های امن استفاده و با فشار به سیاست‌گذاران برای تدوین چارچوب‌های حمایتی می‌توانند در این راه نقش‌آفرین باشند. اگر این مولفه‌ها کنار هم قرار گیرند، ویزیت‌های پوستی برخط می‌توانند به بخشی از روتین سلامت شهروندان به عنوان یک مسیر اصلی برای ارائه مراقبت تخصصی در عصر فناوری بدیل شوند.
نظر شما