به گزارش سلامت نیوز به نقل از مهر، کمبود دارو یکی از چالش‌های پایدار نظام سلامت ایران است؛ اما آنچه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، رفتارهای نادرست تجویز و مصرف دارو است که خود به عاملی مهم در شکل‌گیری این کمبودها تبدیل شده است.
طبق آمار رسمی وزارت بهداشت، میانگین تجویز دارو در جهان حدود ۱.۷ قلم در هر نسخه است، اما این عدد در ایران به ۴.۳ قلم دارو می‌رسد؛ آماری که از مصرف بی‌رویه و غیرمنطقی دارو حکایت دارد.
آمار مصرف نگران‌کننده
در نیمه نخست سال ۱۴۰۴، بیش از ۲۸ میلیارد عدد دارو به ارزش ۱۵۶ هزار میلیارد تومان در کشور توزیع شده است. این یعنی ایرانی‌ها ماهانه به‌طور میانگین ۴.۶ میلیارد عدد دارو مصرف می‌کنند و تهران با اختلاف، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده دارو در کشور است.
به گفته نازیلا یوسفی، مدیرکل نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو: «تجویز غیرمنطقی، مصرف بی‌مورد و تقاضای القایی از سوی برخی ذی‌نفعان، از مهم‌ترین دلایل کمبود دارو و نارضایتی بیماران است.»
وقتی بازار دارو ملتهب می‌شود
یوسفی توضیح می‌دهد که تجویز دارو خارج از راهنماهای بالینی بومی، فروش بدون نسخه داروهای نسخه‌ای، عرضه داروهای بیمارستانی در داروخانه‌های شهری و حتی ایجاد تقاضای القایی از سوی تولیدکنندگان یا واردکنندگان، باعث افزایش کاذب تقاضا و در نتیجه بروز کمبود دارو می‌شود.
او تأکید می‌کند: «پزشکان باید به راهنماهای بالینی پایبند باشند و از تجویز داروهای غیرضروری پرهیز کنند. داروسازان هم نباید داروی نسخه‌ای را بدون نسخه بفروشند.»
سهم تولید داخل و واردات
بر اساس داده‌های رسمی، از مجموع ۱۵۶ هزار میلیارد تومان ارزش بازار دارویی در نیمه نخست ۱۴۰۴، حدود ۸۲ درصد مربوط به داروهای تولید داخل و تنها ۱۸ درصد مربوط به داروهای وارداتی است.
این نسبت نشان می‌دهد که سیاست‌های حمایت از تولید ملی در حوزه دارو مؤثر بوده، اما هنوز بخش قابل توجهی از داروهای گران‌قیمت و با فناوری بالا از خارج وارد می‌شوند.
مصرف خودسرانه؛ زنگ خطر دیگر
داروهای بدون نسخه (OTC) نیز از قاعده بی‌نظمی در مصرف مستثنی نیستند.
به گفته یوسفی، افزایش مصرف این داروها تحت تأثیر هزینه بالای ویزیت، توصیه‌های نادرست اطرافیان و تبلیغات غیرعلمی در فضای مجازی است. او هشدار می‌دهد: «حتی داروهای OTC هم می‌توانند عوارض خطرناک یا تداخل دارویی داشته باشند. داروسازان موظف‌اند بیماران را در انتخاب ایمن دارو راهنمایی کنند.»
نقش پزشکان و نظام پزشکی
کارشناسان معتقدند که برای کنترل مصرف دارو، باید ابتدا جامعه پزشکی به تجویز منطقی و آگاهانه ترغیب شود. بسیاری از پزشکان داروهایی را در نسخه می‌نویسند که ممکن است بیمار همان را در خانه داشته باشد.
به همین دلیل، آموزش و فرهنگ‌سازی در میان پزشکان، داروسازان و حتی بیماران ضروری است.
سازمان نظام پزشکی نیز باید بر تخلفات نسخه‌نویسی و تبلیغات دارویی نظارت مؤثرتر داشته باشد تا از بروز کمبودهای ساختگی جلوگیری شود.
تحریم‌ها بی‌تردید بر بازار دارویی کشور اثر گذاشته‌اند، اما سهم رفتارهای انسانی و مدیریتی در این بحران کم نیست.
کمبود دارو تنها با تأمین ارز یا واردات برطرف نمی‌شود؛ بلکه با اصلاح الگوی تجویز، نظارت واقعی و فرهنگ‌سازی در مصرف دارو است که می‌توان از این چرخه معیوب رهایی یافت.
نظر شما