به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایرنا،مشاوره سلامت روان در تولید فیلم‌ها و سریال‌ها از جمله ضرورت‌های اصلی برای ارتقای سواد سلامت روان جامعه است. با این حال، اهمیت این موضوع زمانی به نتیجه می‌رسد که این حساسیت به‌طور ساختاری و هدفمند در فیلمسازان و هنرمندان ایجاد شود. در این مسیر، حضور مشاوران سلامت روان در مراحل مختلف تولید از جمله فیلمنامه‌نویسی، پیش‌تولید و ساخت سریال‌ها، می‌تواند به تولید آثار مفید و آموزنده در این زمینه کمک کند.
در گزارشی پیشین با عنوان "مردودی سریال‌های نمایش خانگی در سلامت روان" به چالش‌های نمایش نادرست اختلالات روانی و روش‌های درمان در رسانه‌ها پرداخته شد. همان‌طور که اشاره شد، یکی از راه‌حل‌های ممکن برای بهبود این وضعیت، همکاری با مشاوران سلامت روان در مراحل اولیه تولید است. این مسئله حتی توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز مورد تأکید قرار گرفت و در این زمینه، واکنش‌هایی از سوی معاون بهداشت این وزارتخانه نیز اعلام شد.
مشاور سلامت روان: لازم ولی ناکافی
با وجود اینکه تعداد قابل توجهی از فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی فاقد مشاور سلامت روان هستند، برخی کارشناسان بر این باورند که صرف حضور یک مشاور در تیم تولید، برای حل مشکلات موجود کافی نیست. باید رویکردی مسئولانه و دغدغه‌مند از سوی فیلمسازان وجود داشته باشد تا آثارشان به‌طور مؤثر به ارتقای سواد سلامت روان جامعه کمک کند.
محمد کیاسالار، دکترای اخلاق پزشکی و فیلمساز، در گفت‌وگو با ایرنا می‌گوید: «وجود مشاوره سلامت روان یکی از ضروریات است، اما به‌تنهایی کافی نیست. در گذشته، الزامی برای حضور مشاور سلامت در فیلم‌های با موضوعات پزشکی وجود داشت، اما این مشاوره‌ها در عمل بیشتر جنبه رفع تکلیف داشتند و مشکلات عمده همچنان باقی می‌ماند. اگر سلامت روان دغدغه اصلی فیلمساز نباشد، آن را جدی نخواهند گرفت.»
حلقه گمشده در تولیدات تصویری
در حال حاضر، بسیاری از فیلمسازان به‌دلیل عدم توجه کافی به تأثیرات اجتماعی و روانی، آثار خود را تولید می‌کنند. کیاسالار ادامه می‌دهد: «آگاهی فیلمسازان از آمار و اطلاعات دقیق در حوزه سلامت روان می‌تواند تأثیر زیادی در تولید آثارشان داشته باشد. به‌طور مثال، حدود ۴۹ درصد از نوجوانان اولین سیگار خود را تحت تأثیر یک شخصیت سینمایی کشیده‌اند. این آمار نشان می‌دهد که رسانه‌ها تا چه اندازه می‌توانند بر رفتارهای اجتماعی تأثیرگذار باشند.»
تحریف مفهوم روان درمانی در رسانه‌ها
یکی از مسائل مهم این است که فیلم‌ها و سریال‌ها چگونه می‌توانند مفهوم روان‌درمانی و اختلالات روانی را تحریف کنند. نازنین آهنگری، دکترای روان‌شناسی بالینی، توضیح می‌دهد: «رسانه‌ها می‌توانند با برچسب زدن به افراد مبتلا به اختلالات روانی، آنها را غیرعادی و خطرناک معرفی کنند. این برچسب‌ها باعث طرد اجتماعی این افراد می‌شود و به تداوم پیش‌داوری‌ها منجر می‌گردد.»
وی همچنین به تکرار تصاویری از بیماران روانی به‌صورت منفی و تهدیدآمیز اشاره می‌کند که این می‌تواند منجر به ایجاد تصورات نادرست در ذهن مخاطبان و حتی تغییر سیاست‌های اجتماعی در مواجهه با افراد مبتلا به اختلالات روانی شود.
مشکلات وزارت بهداشت در نظارت بر سریال‌ها
وزارت بهداشت در گذشته تلاش‌هایی برای نظارت بر تولیدات سینمایی و تلویزیونی در زمینه سلامت روان انجام داده است، اما این تلاش‌ها نتایج ملموسی به دنبال نداشته است. محمدرضا شالبافان، مدیرکل دفتر سلامت روان وزارت بهداشت، در گفت‌وگو با ایرنا می‌گوید: «در سال ۱۴۰۳ نامه‌ای به ساترا ارسال کردیم و نگرانی‌های خود را در مورد سلامت روان در سریال‌ها مطرح کردیم. متأسفانه هنوز فرآیند مشخصی برای نظارت بر این موضوع وجود ندارد.»
وی همچنین به ترویج غیرمستقیم مصرف سیگار و الکل در برخی سریال‌های نمایش خانگی اشاره کرده و گفت که این موضوع می‌تواند تأثیرات منفی بر رفتار اجتماعی و فردی مخاطبان بگذارد.
واکنش هنرمندان به نظارت‌های حاکمیتی
هنرمندان غالباً به نظارت‌های مستقیم حاکمیت در زمینه مسائل هنری حساس هستند و آن را به‌عنوان تهدیدی برای استقلال هنری خود تلقی می‌کنند. مجید کریمی، تهیه‌کننده سینما، بر این باور است که «نظارت‌های حاکمیتی باید به‌طور غیرمستقیم و با دقت انجام شود. باید از مشاوره‌های تخصصی در حوزه سلامت روان استفاده کرد تا فیلمسازان خود به ضرورت رعایت این مسائل پی ببرند.»
وی تأکید می‌کند که ایجاد بسترهای فکری برای توجه به سلامت روان در میان فیلمسازان می‌تواند به‌طور طبیعی به تولید آثار هنری با کیفیت در این زمینه منجر شود.
در نهایت، کریمی می‌گوید: «سینما و تلویزیون نقش دوگانه‌ای در جامعه ایفا می‌کنند: از یک‌سو آینه‌ای از وضعیت جامعه هستند و از سوی دیگر آموزگاری برای حل مشکلات و بحران‌های اجتماعی. با توجه به اینکه توسعه پایدار بدون سلامت روان ممکن نیست، باید از ظرفیت‌های رسانه برای ارتقای سواد سلامت روان در جامعه استفاده شود.»
پیشنهادات مطرح‌شده برای گنجاندن مشاوره‌های سلامت روان در مراحل تولید و نمایش سریال‌ها، می‌تواند گامی مؤثر در راستای ایجاد آثار هنری سالم و مفید باشد که به درک بهتر جامعه از مسائل روانی و درمانی کمک کند.
نظر شما