اگر شما هم از آن دسته والدینی هستید که صبح با عجله از خانه بیرون می‌روید و تا شب ذهنتان درگیر این است که "آیا بچه‌م غذای درست خورده یا نه؟"، این مطلب دقیقاً برای شما نوشته شده است. تغذیه کودک چیزی نیست که بشود به شانس یا سلیقه روزمره سپرد. بدن و ذهن او در حال رشد است و هر لقمه‌اش روی آینده‌اش اثر دارد.

اما واقعیت این است که ما نمی‌توانیم همیشه کنارشان باشیم. خیلی از والدین شاغل یا پرمشغله ترجیح می‌دهند فردی مورد اعتماد در خانه باشد که مراقب باشد بچه وعده‌های سالم و کافی بخورد، میان‌وعده‌اش را فراموش نکند و به غذا خوردن به چشم وظیفه نگاه نکند. در چنین موقعیتی، داشتن یک پرستار آشنا با اصول تغذیه کودک، نه‌تنها خیال والدین را راحت می‌کند، بلکه به معنی واقعی کلمه، نوعی نگهداری از کودک در منزل خودمان با عشق و آگاهی است.

چرا برنامه غذایی کودک اهمیت دارد؟

شاید بارها شنیده باشید که "بچه هرچی بخوره، مهم نیست، فقط سیر بشه." اما بدن کودک مثل ماشین نیست که فقط با سوخت پر شود. به نقل از سایت دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه هاروارد هر وعده‌ غذایی روی رشد مغز، استخوان‌ها و حتی رفتار او تأثیر دارد. وقتی کودک به اندازه کافی پروتئین، ویتامین و فیبر دریافت نمی‌کند، ممکن است بی‌حوصله، کم‌انرژی یا زودرنج شود. برعکس، وقتی رژیم غذایی‌اش متعادل باشد، تمرکز، خواب، خلق‌وخو و حتی سیستم ایمنی‌اش بهتر عمل می‌کند.

پرستاری که با اصول تغذیه آشناست، این تغییرات را می‌فهمد و می‌داند چه زمانی کودک نیاز به تنوع یا تغییر در رژیم غذایی دارد.

برنامه غذایی سالم یعنی چه؟

برنامه غذایی سالم یعنی ترکیب هوشمندانه‌ مواد مغذی، طوری که هم نیازهای بدن کودک تأمین شود و هم غذا برایش جذاب باشد.

• تنوع غذایی: از صبحانه گرفته تا شام، کودک باید طعم‌های مختلف را تجربه کند. رنگ‌های متنوع در غذا (سبزی‌ها، میوه‌ها، غلات و لبنیات) اشتها را بیشتر می‌کند.

• میان‌وعده‌های هدفمند: میان‌وعده فقط برای پر کردن شکم نیست. می‌توان آن را فرصتی برای دریافت مواد مغذی پنهان دانست. مثلاً ترکیب ماست با میوه یا چند عدد مغز بادام خردشده.

• آب به جای نوشیدنی شیرین: نوشابه یا آبمیوه صنعتی حتی به مقدار کم می‌تواند اشتهای کودک را از بین ببرد. پرستار باید مراقب باشد که نوشیدن آب به یک عادت روزانه تبدیل شود.

• غذاهای خانگی به جای فست‌فود: درست است که فست‌فودها سریع و آسانند، اما برای بدنِ در حال رشد کودک، بمب نمک و چربی‌اند. پرستار می‌تواند نسخه‌ سالم‌تر آن‌ها را در خانه تهیه کند.

گاهی پرستار کودک همان کسی است که بیشترین زمان را در روز با او سپری می‌کند، پس نقش او در شکل‌گیری عادت‌های غذایی بسیار مهم است. پرستاری که آموزش‌دیده باشد، می‌داند چطور با بچه بدغذا برخورد کند یا چطور وعده‌ها را برایش جذاب‌تر کند.

او معمولاً:

• برنامه غذایی روزانه را طبق سن و سلیقه کودک تنظیم می‌کند.

• گزارش دقیق از وعده‌ها و میان‌وعده‌ها به والدین می‌دهد.

• در صورت مشاهده علائم آلرژی یا کم‌اشتهایی، سریع والدین را در جریان می‌گذارد.

• با بازی و خلاقیت، غذا خوردن را برای کودک به یک تجربه شاد تبدیل می‌کند.

درواقع پرستار کودک در منزل فقط مراقب خواب و پوشک کودک نیست، بلکه نقش کوچکی از مادر یا پدر را در زمان نبودن آن‌ها ایفا می‌کند.

تغذیه کودکان نوپا (۱ تا ۳ سال)

نوپاها در این سن کنجکاو و گاهی هم لجبازند! ممکن است یک روز عاشق پوره سیب‌زمینی باشند و فردا حتی نگاهش نکنند. پرستار باید صبور و خلاق باشد. غذا باید نرم، کم‌نمک و کم‌ادویه باشد. از ظرف‌های رنگی یا قاشق‌های مخصوص کودک استفاده شود تا میل به غذا بیشتر شود.

اگر کودک با دستانش غذا می‌خورد، اجازه بدهید! این بخشی از یادگیری استقلال اوست. هر بار یک غذای جدید را معرفی کنید تا ذائقه‌اش به‌تدریج گسترده شود.

تغذیه کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی

در این مرحله، بچه‌ها بیشتر از قبل در معرض خوراکی‌های رنگارنگ بیرون از خانه قرار می‌گیرند. پرستار یا مراقب باید کمک کند کودک یاد بگیرد خودش انتخاب سالم داشته باشد. صبحانه باید همیشه بخش ثابتی از روزش باشد چون بدون آن تمرکز در مدرسه کاهش می‌یابد.

میان‌وعده مدرسه بهتر است شامل میوه، بیسکویت سبوس‌دار یا ساندویچ خانگی کوچک باشد. پرستار می‌تواند از کودک بخواهد در آماده‌سازی غذا کمک کند تا حس مسئولیت‌پذیری‌اش تقویت شود.

چطور پرستار می‌تواند تغذیه را به تجربه‌ای لذت‌بخش تبدیل کند؟

هیچ چیز به اندازه‌ فضای آرام در زمان غذا خوردن، اشتهای کودک را باز نمی‌کند. پرستار می‌تواند با روش‌های ساده مثل تعریف داستان در حین غذا خوردن یا تشویق ملایم، این زمان را به لحظه‌ای شاد تبدیل کند. اجبار یا تهدید نه‌تنها مفید نیست، بلکه باعث دل‌زدگی از غذا می‌شود.

در نهایت، تغذیه سالم یعنی ساختن آینده‌ای سالم‌تر برای کودک. وقتی کودک در خانه با پرستاری آگاه و دلسوز همراه است، والدین هم می‌توانند با خیال آسوده به کارشان برسند و مطمئن باشند در نبودشان، همه‌چیز طبق اصول پیش می‌رود.