سلامت نیوز: یكی از عوامل مهم در تشخیص سلامت‌ نوزاد، تولد و وزن بهنگام اوست؛ به طوری كه وزن كم و تولد زودتر از موعد می‌تواند دردسرساز شود و نوزاد را با مشكلاتی جدی مواجه سازد. به همین دلیل بهترین روش این است كه با شناخت عوارض، تا حد امكان از بروز این مشكل پیش‌گیری كنید و با آگاهی از عوامل خطر، آنها را به حداقل برسانید.

دكتر نسترن خسروی، فوق تخصص نوزادان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران در گفت‌وگو با «جام‌جم» درباره نوزادان كم‌وزن توضیح می‌دهد: این نوزادان هنگام تولد با وزنی كمتر از 2500 گرم متولد می‌شوند و در نتیجه مشكلات‌شان بیشتر از نوزادانی است كه وزن طبیعی دارند.

وی می‌افزاید: نوزادانی كه با وزن كم (كمتر از 2500 گرم) متولد می‌شوند یا هنگام تولد نارس هستند یعنی قبل از به پایان رسیدن هفته سی و هفتم بارداری به دنیا می‌آیند، ممكن است در دوران نوزادی با مشكلاتی خاص و عوارضی جدی روبه‌رو شوند.

چه مشكلاتی در انتظار این نوزادان است؟

نوزاد نارس یا كم‌وزن ممكن است با مشكلات قلبی، ریوی، كمبود كلسیم، كم خونی و عفونت روبه‌رو شود.

به گفته دكتر خسروی چون ریه این نوزادان تكامل پیدا نكرده و تنفس خود به خودی آنها كم است، با مشكلات تنفسی روبه‌رو ‌هستند؛ گاهی استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی برای این كودكان لازم است و در نتیجه دچار عوارض نارس بودن ریه و استفاده از دستگاه می‌شوند. همچنین به دلیل این‌كه سیستم ایمنی این نوزادان ضعیف است، مستعد بروز عفونت نیز هستند.این عضو هیات علمی دانشگاه توضیح می‌دهد: چون مركز تنفس این نوزادان تكامل پیدا نكرده است، قطع تنفس و آپنه نیز مشكلی شایع برای آنهاست. فشار خون این بچه‌ها هم نسبت به نوزادانی كه وزن مناسبی دارند یا به موقع متولد می‌شوند، ممكن است پایین‌تر باشد و مشكلات دیگری را برای آنها به وجود آورد.

به گفته وی، این نوزادان ممكن است دچار كم‌خونی‌ شوند كه این مشكل بیشتر و زودتر از سایر بچه‌ها نیز ظاهر ‌می‌شود.

شیر مادر بهترین غذای نوزاد

دكتر خسروی با اشاره به مشكلات گوارشی این بچه‌ها، توضیح می‌دهد: چون هنوز دستگاه گوارش این نوزادان تكامل نیافته است، نمی‌توانند به راحتی تغذیه معمول را تحمل كنند. در حقیقت به دلیل نبود هماهنگی بلعیدن و مكیدن كه معمولا زیر 34 هفتگی وجود دارد، گاه ناچار هستیم برای تغذیه آنها از لوله استفاده كنیم.

به گفته این فوق تخصص نوزادان بهترین تغذیه برای این بچه‌ها شیرمادر است؛ به این ترتیب عفونت و التهاب روده در این نوزادان بسیار كمتر مشاهده می‌شود. همچنین چون سیستم ایمنی آنها ضعیف است، اگر با شیر خشك تغذیه شوند (چون شیرخشك نسبت به شیر مادر غلظت بیشتری دارد) با مشكل مواجه خواهند شد. بنابراین توصیه می‌شود تغذیه این بچه‌ها حتماً با شیر مادر و با میزان و حجم كم باشد.

دكتر خسروی خاطرنشان می‌كند: یكی از مهم‌ترین مسائل در رابطه با نوزادانی كه با وزن كم و نارس متولد می‌شوند تنظیم درجه حرارت بدن است چون این بچه‌ها مستعد افت دمای بدن هستند. به همین دلیل بلافاصله بعد از تولد باید این نوزادان را در جایی گرم نگه داشت؛ آنها حتما باید زیر گرم‌كننده تابشی قرار بگیرند، كلاه داشته باشند و دور از سرما نگه‌داری شوند.

وی به مشكلات سیستم عصبی مركزی این نوزادان نیز اشاره می‌كند و می‌گوید: خونریزی‌های داخل بطنی در این نوزادان شایع است و به همین دلیل ممكن است دچار تشنج و عوارض خونریزی مغزی هم بشوند.

به گفته دكتر خسروی مشكلات بینایی و شنوایی از دیگر عوارضی است كه می‌تواند این نوزادان را با مشكل مواجه سازد. به همین دلیل حتماً باید تحت معاینات چشمی و شنوایی قرار بگیرند.

علل تولد نوزادان نارس و كم‌وزن

با توجه به عوارض و مشكلاتی كه برای نوزادان نارس و كم‌وزن ایجاد می‌شود، بهتر است علل ایجاد این مشكل را بدانید تا در حد امكان بتوانید از بروز این وضعیت پیش‌گیری كنید.دكتر خسروی این علل را به 3 دسته مربوط به مادر، جنین و جفت تقسیم می‌كند و می‌افزاید: از جمله عوامل خطر مربوط به مادر كه موجب تولد نوزاد نارس یا كم‌وزن می‌شود، سن مادر است و فرزند مادرانی كه قبل از 17 سالگی یا بعد از 35 سالگی باردار می‌شوند بیشتر با این مشكل روبه‌رو خواهند شد.

به گفته این فوق تخصص نوزادان، نامناسب بودن وضعیت اقتصادی و اجتماعی، سیگاری بودن مادر و تغذیه نادرست او نیز از دیگر عواملی است كه می‌تواند احتمال تولد نوزاد كم وزن یا نارس را افزایش دهد.

وی ادامه می‌دهد: مراقبت‌های نادرست و ناقص دوران بارداری و كار سخت و شدید مادر در این دوران به‌خصوص بین هفته‌های 25 تا 29 بارداری نیز می‌تواند موجب تولد نوزاد نارس یا كم‌وزن شود. مادرانی كه مشكلات و ناهنجاری‌های رحمی دارند هم در معرض این خطر قرار دارند.به گفته این پزشك متخصص، فشار خون، دیابت و خونریزی در دوران بارداری و بارداری‌های چند قلویی نیز از دیگر عوامل خطر است.

این عضو هیات علمی دانشگاه درباره مشكلات جنینی توضیح می‌دهد: ناهنجاری‌های مادرزادی و اختلالات كروموزومی نیز می‌تواند از علل بروز این مشكل باشد.

همچنان كه گفته شد مشكلات مربوط به جفت نیز می‌تواند سبب بروز مشكل شود. دكتر خسروی در این زمینه یادآور می‌شود: هرگونه اختلال در عروق جفت، می‌تواند احتمال این مشكل را افزایش دهد. دكولمان جفت و جفت سرراهی نیز از دیگر عوامل خطر است.

به گفته وی بروز هر گونه عفونت برای مادر در دوران بارداری نیز می‌تواند عاملی برای ایجاد این مشكل باشد.

پیگیری و پیشگیری

به یقین هیچ پدر و مادری دوست ندارد فرزندش با چنین مشكلاتی مواجه شود. بنابراین بهتر است با هم‌فكری و مشورت پزشكان بهترین تصمیم را بگیرند تا نوزاد با كمترین مشكل متولد شود.به گفته دكتر خسروی، زایمان مادرانی كه در معرض خطر قرار دارند باید در بیمارستانی انجام شود كه NICUیا بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان دارد. به این ترتیب در صورت لزوم نوزاد از ابتدا به این بخش منتقل و اقدامات لازم برای او انجام می‌شود.

این فوق تخصص نوزادان تاكید می‌كند: مادران حتماً باید مراقبت‌های دوران بارداری را از ابتدا و حتی قبل از بارداری به دقت و به صورت كامل انجام دهند؛ به خصوص در مواردی كه مادر با بیماری یا مشكلی خاص رو‌ به‌ روست رعایت این مورد اهمیت بیشتری پیدامی‌كند. در كل قبل از بارداری باید آزمایشات و معاینات مورد نیاز انجام شود و در تمام مدت بارداری هم تحت نظر پزشك باشند تا نوزاد بدون مشكل متولد شود.