استفاده از مشروبات الكلی میتواند روی رانندهها اثر بگذارد، حتی یكی دو ساعت بعد از آن، چرا كه بدن میتواند مواد الكلی را تا حد معین و ثابتی جذب كند و بسوزاند.
به همین خاطر اگر راننده از یك نسبت بیشتر مصرف كند، الكل درون رگهایش میماند و به طور دائم در رفتار او اثر میگذارد.
مصرف مواد الكلی، علاوه بر اینكه موجب كمبود هماهنگی اندامهای فكری،كندی تصمیمگیری و خوابآلودگی می شود، روی نحوه رانندگی نیز تأثیر فراوان دارد، بدین طریق كه توجه راننده را در محیط اطراف و قسمت درونی وسیله نقلیه معطوف میسازد. در نتیجه مانع بررسی دقیق راننده از مسیر مقابل میشود و او نمیتواند به درستی پیشبینی رویدادهای چند لحظه بعد را بنماید.
همچنین باید توجه داشت كه رانندگی در حال مستی و خوردن مواد الكلی اغلب باعث از دست دادن كنترل رانندگی می شود و عامل مهمی در تصادفهای جادهای محسوب میشود.
هماكنون نیز ثابت شده مصرف الكل حتی مصرف كم آن بخصوص اگر با دیگر مواد اعتیادآور همراه باشد به مهارت رانندگی صدمه و آسیب جدی میرساند، چرا كه زمان پاسخدهی عصبی را كاهش میدهد.
این موضوع كه رانندگی در حال مستی خطر عمدهای را برای عموم افراد ایجاد میكند از نخستین روزهای ترافیك شناخته شده است. در قانونی كه سال 1872 در انگلستان تصویب شد كسی كه وسیله نقلیه دارای موتور بخار را در حال مستی هدایت میكرد مشمول جریمه زندان میشد.
در بسیاری از كشورها نیز سازمانها، نهادهای اجتماعی و مجلات پرطرفداری وجود دارند كه به طور انحصاری به موضوع تأثیرات الكل بر ایمنی ترافیك اختصاص دارند. تنها در مروری بر یك جنبه از این موضوع یعنی تأثیرات الكل در مهارتهای مربوط به رانندگی، بیش از یكهزار و 733 تیتر مقاله مشخص شده است. در مروری دیگر 738 مقاله جدید در مورد تأثیر خاص الكل به دست آمده است. تعداد زیادی از مقالههای جدید نیز هر ساله منتشر میشود.
الكل و میزان خطر تصادف
باید توجه داشت اثر مستقیم الكل بر كارایی راننده یا رفتار او نیست كه آن را در ایمنی ترافیك تا این حد بااهمیت میكند بلكه تغییرات میزان خطر تصادف ناشی از تغییرات در كارایی و رفتار رانندگان است كه اهمیت دارد. از نخستین روزهای پیدایش خودرو، به خوبی روشن بود كه مصرف الكل میزان خطر تصادف را به شدت افزایش میدهد چرا كه الكل در رفتار تأثیر عمدهای دارد از جمله كاهش خودداری از بروز احساسات و احتیاط فرد و افزایش حس تهاجم و خطرپذیری. در حالی كه چنین تغییراتی در رفتار دارای تأثیرات مؤثر بزرگی در ایمنی ترافیك باشند. الكل تنها به این دلیل تلفات را افزایش میدهد كه خطر تصادف را افزایش میدهد.
از افزایش نقش الكل با افزایش شدت تصادف چنین برمیآید كه تأثیر اصلی الكل این است كه رفتار راننده را در مورد خطرپذیری بیشتر و انتخاب سرعتهای بالاتر تغییر میدهد. اگر تنها اثر آن نقص در كارایی راننده بود – كه منجر به خطای وی میشود- آنگاه ممكن بود افزایش مشابه میزان خطر تصادف در تمام شدتها مشاهده شود. چنین به نظر میرسد كه رانندگان در حال مستی كارهایی را انجام میدهند كه در هنگام هوشیاری انجام نمیدهند و به ندرت پیش میآید كارهایی را كه در زمان هوشیاری با مهارت انجام میدهند در حال مستی ضعیفتر انجام دهند.در سال 2006 در امریكا تصادفات ناشی از مصرف الكل، موتوسیكلتسواران بیش از سایر وسایل نقلیه بوده است.
سهم هر یك از وسایل نقلیه در این تصادفها نیز به این شرح بوده است:
موتوسیكلت 27 درصد، خودروی شخصی 23 درصد، كامیون سبك 24درصد، كامیون سنگین یك درصد.
مقدار بالای مصرف الكل در گروه سنی 39-35 سال به مقدار 41 درصد و در گروه سنی 44-40 سال 39 درصد و در گروه سنی 49-45 سال در حدود 34 درصد بوده است. آمارها نشان میدهد موتوسیكلتسوارانی كه به دلیل مصرف بالای الكل در تصادفها كشته شدهاند هنگام شب 43 درصد و در طول روز 12 درصد بودهاند. یعنی در شب 3 برابر روز بوده است.
براساس گزارشهای ارائه شده، موتوسیكلتسوارانی كه الكل بالا مصرف كردهاند در 45 درصد موارد از كلاه ایمنی استفاده كردهاند و برای سایر موتوسواران میزان كاربرد كلاه ایمنی 66 درصد بوده است.
در همین حال باید توجه داشت كه رانندگی در حال مستی عامل 30درصد تصادفات منجر به فوت است.
الكل با توجه به سرعت بسیار كمی كه از بدن دفع میشود حتی محتاطترین رانندگان را هم میتواند غافلگیر كند.الكل از دشمنان شماره یك ایمنی در رانندگی بوده و اثرات كم آن نیز خطر تصادف را افزایش میدهد. مقدار الكل در خون اگر بین 3 دهم درصد تا نیم گرم بر لیتر باشد توهم آغاز شده و راننده اقدام به حركات خطرآفرین میكند و همچنین برآورد درستی از فاصلهها ندارد. تا 8دهم گرم واكنشها كند شده و بیش از آن فرآیند تصمیمگیری و تطبیق با وضعیت ترافیكی را دچار مشكل میكند.
بررسیها نشان میدهد خطر تصادف مرگبار با وجود نیم گرم بر لیتر الكل در جریان خون دو برابر افزایش مییابد. میزان 8 دهم این خطر را ده برابر كرده و رسیدن میزان الكل به 2/1 گرم بر لیتر این خطر را تا 35 برابر افزایش میدهد.
بدن یك فرد سالم در هر ساعت یكدهم تا 15 صدم گرم بر لیتر در خون الكل دفع كرده و هیچ عاملی نمیتواند موجب تسریع این فرایند شود.این در حالی است كه مصرف نوشیدنیهای الكلی در كشور ما حرام و غیرقانونی بوده و در قانون جدید جرایم رانندگی جریمهای تا 200 هزارتومان و كسر امتیاز منفی از گواهینامه نیز برایش پیشبینی شده است.
پیشگیری از رانندگی درحال مستی در سایر كشورها
صدمات زیادی كه الكل در ترافیك به وجود آورده موجب اقدامات پیشگیرانه زیادی شده است. اگرچه پیشرفتهای بسیاری انجام شده اما باز هم الكل یكی از عوامل عمده در تلفات و سوانح ترافیكی در تمام جوامعی است كه الكل در آنها مصرف میشود. در ابتدا اقدامات پیشگیرانه به استفاده از قوانین كیفری برای تنبیه متخلفان متمركز شده بود. ولی بعدها حمایت سازمانهای غیردولتی و مردمی، تأثیر فراوانی در مهار رانندگان الكلی به دنبال داشت.در سالهای 1980 اقداماتی توسط گروههای فعال به نمایندگی خانوادههای قربانیان موارد رانندگی در حال مستی صورت گرفته است.
انجمن «مادران بر ضد رانندگی در حال مستی» بهترین نمونه شناخته شده از این گروهها است. انجمن MADD توسط فردی پس از آنكه یكی از دخترهای 13 ساله دوقلویش را یك راننده مست با خودرو كشت تأسیس گردید.این حادثه هولناك روز 3 ماه مه سال 1980، زمانی رخ داد كه دختر نوجوان در یك راه مخصوص دوچرخه در حال پیادهروی بود. راننده پیشتر نیز به علت تخلف متهم شده و تنها دو روز قبل از تصادف از زندان آزاد شده بود. جرم قبلی او هم تصادف در حال مستی و فرار پس از تصادف بود. آزادی این راننده توسط دادگاه توجه افراد را به ناكارآمدی سیستم قضایی در حفاظت از مردم در مقابل حوادث غمانگیزی مانند این مورد جلب نمود.
٭ مدیر گروه ترافیك دانشگاه
علوم انتظامی و عضو مركز پیشگیری
از سوانح دانشگاه شهید بهشتی
٭ منبع : روزنامه ایران
نظر شما