به گزارش سلامت نیوز، بر اساس این قانون برای افرادی که موادی مثل هروئین و مرفین قاچاق می‌کردند، به ازای یک تا پنج گرم از این مواد مجازات اعدام در نظر گرفته می‌شد. همچنین برای قاچاق تا یک کیلوگرم تریاک، مجازات اعدام داشت و مجازات‌ها به‌طورکلی سنگین و شدید بود.
در سال ۱۳۶۷ و با تأیید مجمع تشخیص مصلحت نظام قانون مبارزه با مواد مخدر تصویب شد. این قانون مواردی از مجازات‌ها از جمله مجازات‌های اعدامی را کاهش داد.
برای اطلاعات بیشتر درباره قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب سال 67 اینجا را کلیک کنید.
در سال ۱۳۸۹ تحولی در حوزه مواد مخدر نوظهور ایجاد شد و سبب شد تا الحاق مواد روانگردان مثل شیشه به قانون اضافه شود. بر اساس آن، شش ماده روانگردان از جمله آمفتامین، متاآمفتامین، ایکس و غیره مشمول مجازات‌های شدید مثل هروئین و مرفین شدند.
در سال ۹۶ ماده واحده قانون الحاق ماده ۴۵ به قانون مبارزه با مواد مخدر، تحولی در مبارزه و برخورد قضایی-انتظامی با جرم‌های مواد مخدر و روانگردان ایجاد کرد. در واقع این ماده با گستره‌ای که بر همه مواد قانون مبارزه با مواد مخدر داشت، تقریباً اکثر جرم‌ها و مجازات‌های اعدام در قانون را حذف کرد و موارد اعدام را در بندهایی محدود کرد.
فروردین ماه سال جاری نیز وزارت دادگستری ضمن ارایه پیش نویس «لایحه پیشگیری و مبارزه با مواد مخدر و روان گردان» در ۱۱۵ ماده به دولت، خواستار بررسی و تصویب آن در هیئت وزیران جهت ارسال لایحه به مجلس شورای اسلامی شده است.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره پیش نویس لایحه پیشگیری و مبارزه با مواد مخدر و روان گردان اینجا را کلیک کنید.
در سال 98 محمد ترحمی ، مدیر کل دفتر حقوقی و امور مجلس ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور با اشاره به ماده ۴۶ قانون مبارزه با مواد مخدر، تصریح کرد: براساس ماده مذکور فهرست مواد مخدر در قالب طرح یا لایحه قابلیت به روز رسانی دارد، یعنی فهرست مواد مخدر بر اساس قانون باید به روز رسانی شود که این فهرست در سال ۸۹، پیش از آن در سال ۸۴، پیش از آن در سال ۵۴ و پیش از آن در سال ۳۸ به روز رسانی شده است.
ترحمی با بیان اینکه ۱۹۶ ماده مخدر یا استحصالات آن مورد توجه قانون‌گذار قرار گرفته است، به «لایحه الحاق فهرست سه‌گانه مواد مخدر و روان‌گردان‌ها به قانون» اشاره کرد و گفت: امروز وزارت بهداشت با توجه به روان‌گردان‌هایی که تا سال ۹۸ وارد کشور شده و در زمره روانگردان‌های خطرناک کشور کشف و در آزمایشگاه‌ها اثبات شده است، ۲۷۳ فقره از این مواد را در جدول به روز کرده است که باید به مواد مندرج در قانون اضافه شود. در واقع مجلس شورای اسلامی باید در قالب طرح یا لایحه این ۲۷۳ فقره مواد را در سه جدول به‌روز رسانی کند.
به گفته مدیرکل دفتر حقوقی و امور مجلس ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور، در فهرست شماره یک جدول مواد مخدر و روان‌گردان‌ها، ۱۴۴ ماده روانگردان و مخدر مانند شیشه، هرویین، مرفین و فلونیترازپام و... در این فهرست دسته‌بندی شده‌اند (موادی که به واسطه نوع، ماهیت ذاتی و عارضه‌ای که موجب وابستگی ذهنی و جسمی فرد می‌شود، شواهد معتبر علمی و تجربی دال بر سوء مصرف ماده در انسان به اثبات رسیده باشد و قابلیت زیادی برای سوء مصرف داشته باشد، فاقد هرگونه کاربری و کاربرد دارویی مورد تایید وزارت بهداشت و درمان باشد و بی‌خطر بودن آن برای استفاده در مراقبت‌های پزشکی مورد تایید وزارت بهداشت نباشد، حتی اگر تحت نظر پزشک مورد استفاده قرار گیرد).
وی با بیان اینکه مجازات‌های جدول شماره یک، مجازات‌های موضوع ماده ۸ قانون مجازات مبارزه با مواد مخدر را در بر می‌گیرد، گفت: در صورتی که افراد مواد مندرج در جدول شماره یک را حمل یا مصرف کنند براساس ماده هشت قانون مجازات مبارزه با مواد مخدر که در آن آمده «هر کس هرویین و مرفین و کدیین و متادون و دیگر مشتقات شیمیایی مرفین و کوکایین و نیز عصاره شیمیایی حشیش و روغن حشیش را وارد کشور یا تولید یا توزیع یا صادر کند، یا خرید و یا فروش کند و یا در معرض فروش قرار دهد و یا نگهداری و یا مخفی یا حمل کند با توجه به میزان مواد بدین ترتیب مجازات خواهد شد: ۱ - تا پنج سانتی گرم، از ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار ریال جریمه نقدی و ۲۰ تا ۵۰ ضربه شلاق. ۲ - بیش از پنج سانتی گرم تا یک گرم، از یک میلیون تا سه میلیون ریال جریمه نقدی و ۳۰ تا ۷۰ ضربه شلاق. ۴ - بیش از چهار گرم تا ۱۵ گرم، از ۱۰ تا ۲۰ میلیون ریال جریمه نقدی و سه تا هشت سال حبس و ۳۰ تا ۷۴ ضربه شلاق. ۵ - بیش از ۱۵ گرم تا ۳۰ گرم، از ۲۰ تا ۳۰ میلیون ریال جریمه نقدی و ۱۰تا ۱۵ سال حبس و ۳۰ تا ۷۴ ضربه شلاق. ۶ - بیش از ۳۰ گرم، اعدام و مصادره اموال به استثناء هزینه تأمین زندگی متعارف برای خانواده محکوم»، مجازات می‌شوند.
وی ادامه داد: در فهرست شماره ۲ نیز، موادی دسته‌بندی شده‌اند که رابطه مستقیمی به سوء مصرف در انسان دارد، این مواد دارای کاربرد دارویی و درمان و مورد تایید وزارت بهداشت است اما باید تحت مراقبت شدید مجاز پزشکی باشد و همچنین امکان وابستگی شدید و متوسط و خفیف فیزیکی و روانی در مصرف‌کننده دارد که مجازات‌های جدول شماره ۲ یا سه مجازات‌های موضوع ماده چهار و موضوع پنج را در بر می‌گیرند.
بنابر اظهارات ترحمی، در جدول شماره سه نیز موادی قرار می‌گیرند که امکان وابستگی و سوء مصرف این مواد وجود دارد اما مصرف دارویی تحت نسخه پزشک برای این موضوع است.
مدیرکل دفتر حقوقی و امور مجلس ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور افزود: به طور مثال در فهرست شماره ۳ موادی مانند ترامادول دسته‌بندی شده‌اند، ماده دارویی که مورد مصرف و تجویز پزشکی قرار دارد اما با سوء مصرف و فروش خارج از شبکه به عنوان مخدر معرفی می‌شود و زمانی که به عنوان مخدر مورد استفاده قرار می‌گیرد در جدول شماره ۳ و مشمول مجازات‌های موضوع ماده چهار (هر کس بنگ و چرس و تریاک و شیره و سوخته تریاک را وارد کشور و یا صادر یا تولید یا توزیع و یا خرید و فروش کند و یا در معرض‌فروش قرار دهد با رعایت تناسب و با توجه به مقدار مواد مذکور به مجازات محکوم می‌شود: ۱ - تا ۵۰ گرم، تا ۵۰۰ هزار ریال جریمه نقدی و تا ۵۰ ضربه شلاق. ۲ - بیش از ۵۰ گرم تا ۵۰۰ گرم، از چهار میلیون تا ۱۰ میلیون ریال جریمه نقدی و ۲۰ تا ۷۴ ضربه شلاق و یک تا پنج سال حبس. ۳ - بیش از ۵۰۰ گرم تا پنج کیلوگرم، ۱۰ تا ۴۰ میلیون ریال جریمه نقدی و ۵۰ تا ۷۴ ضربه شلاق و سه تا ۱۵ سال حبس. ۴ - بیش از پنج کیلوگرم، اعدام و مصادره اموال به استثناء هزینه تأمین زندگی متعارف برای خانواده محکوم) و ۵ـ (هر کس تریاک و دیگر مواد مذکور در ماده ۴ را نگهداری یا مخفی یا حمل کند با رعایت تناسب و با توجه به مقدار مواد به مجازات محکوم می‌شود: ۱ - تا ۵۰ گرم، تا ۲۰۰ هزار ریال جریمه نقدی و تا ۳۰ ضربه شلاق. ۲ - بیش از ۵۰ گرم تا ۵۰۰ گرم، سه تا هفت میلیون ریال جریمه نقدی و ۱۰ تا ۶۰ ضربه شلاق و شش ماه تا سه سال زندان. ۳ -بیش از ۵۰۰ گرم تا پنج کیلوگرم، هفت میلیون تا ۳۰ میلیون ریال جریمه نقدی و ۴۰ تا ۷۴ ضربه شلاق و ۲ تا ۱۰ سال زندان. ۴ - بیش از پنج کیلوگرم، ۳۰ تا ۵۰ میلیون ریال جریمه نقدی و ۱۰ تا ۲۵ سال زندان و در صورت تکرار، اعدام و مصادره اموال به‌استثناء هزینه تأمین زندگی متعارف برای خانواده محکوم) قانون مجازات مبارزه با مواد مخدر قرار خواهند گرفت.
مجازات حمل متادون و ترامادول در سال 93
مجازات حاملان متادون، ترامادول، ریتالین و غیره تشدید شده؛ مصوبه‌ای که ریشه در شیوع مصرف این قرص‌ها به‌خصوص در میان جوانان و دانشجویان دارد.قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر از سازمان غذا و دارو خواسته هرچه‌سریع‌تر ترامادول را از فارماکوپه (فهرست دارویی) ایران حذف کنند و از سوی دیگر آمارها از افزایش ۱۱درصدی مصرف ترامادول بین دانشجویان دختر خبر می‌دهد.
سعید صفاتیان، رییس کارگروه کاهش تقاضا در کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع‌تشخیص‌مصلحت‌نظام، در گفت‌وگو با روزنامه شرق گفت: فهرست داروهای حاوی مخدر به تصویب مجمع رسیده و از این پس مطابق آن مجازات حاملان موادمخدر تعیین می‌شود. وی گفت تا پیش از این با حاملان و قاچاقچیان این قرص‌ها براساس ماده٤٠ برخورد می‌شد، که مجازات آن خفیف بود، اما تشدید مصرف ترامادول و قاچاق آن ضرورت افزایش مجازات‌ها را ایجاد کرد و براین‌اساس مجازات‌های جدید براساس ماده٥ قانون مبارزه با موادمخدر برای این افراد وضع می‌شود. صفاتیان جزییات فهرست داروهای حاوی موادمخدر مصوب مجمع‌تشخیص‌مصلحت‌نظام را بازگو کرد و گفت: این مصوبه برای تصویب به صحن مجمع می‌رود و پس از تصویب در صحن مجمع لازم‌الاجراست.
وی با بیان اینکه در اصلاح قانون مبارزه با موادمخدر تاکید بر این شده که فهرست داروهای حاوی مخدر تهیه شود، گفت: وزارت بهداشت مسوول تهیه این فهرست شد و پس از سه‌سال آن را برای تصویب به مجمع تشخیص مصلحت ارایه داد. خوشبختانه فهرست وزارت بهداشت کامل بود و به تصویب مجمع‌تشخیص‌مصلحت‌نظام رسید.
به گفته وی، طبق توصیه هیات‌بین‌المللی، هرویین در بخش اول فهرست و تریاک در بخش دوم قرار می‌گیرد. نباید جرم حمل تمام مخدرها یکسان باشد و حتما باید جرم حمل حشیش با هرویین یا متادون تفاوت داشته باشد که براین‌اساس وزارت بهداشت نیز فهرست خود را به سه‌بخش تقسیم کرده است. وی در مورد چگونگی تقسیم‌بندی فهرست به سه‌بخش، گفت: در بخش نخست مخدرهایی قرار گرفته‌اند که سوء‌مصرف آنها زیاد است، یعنی با یک‌بار مصرف فرد به آنها وابسته می‌شود. در این بخش هرویین، کوکایین، شیشه، ال‌اس‌دی و انواع آمفتامین‌ها قرار می‌گیرند که هیچ‌گونه کاربرد دارویی و درمانی ندارند و پزشک هیچ‌گاه استفاده از آنها را توصیه نمی‌کند.
وی تاکید کرد: جرم مخدرهایی که در بخش‌اول آمده‌اند، بسیار سنگین است و مطابق ماده٨ قانون مبارزه با موادمخدر با آنها برخورد می‌شود؛ برای مثال حمل ٣٠گرم هرویین مجازات اعدام دارد و حمل بیش از یک‌گرم هرویین به زندان می‌انجامد.
رییس کارگروه کاهش تقاضا در کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع‌تشخیص‌مصلحت‌نظام با بیان اینکه بیشترین میزان مخدرها و روان‌گردان‌ها در بخش نخست قرار می‌گیرند، گفت: بخش دوم مخدرهایی را شامل می‌شود که قابلیت سوء‌مصرفشان نسبت به فهرست بخش‌اول کمتر است و در بعضی موارد با تایید وزارت بهداشت، کاربرد دارویی دارند. این مخدرها شامل تریاک، حشیش و شربت تریاک می‌شود که در بعضی موارد وزارت بهداشت اجازه استفاده از آنها را می‌دهد.
در این بخش با فروشندگان این مواد براساس ماده ٤ با مصرف‌کنندگان براساس ماده٥ برخورد می‌شود.
صفاتیان در مورد بخش سوم فهرست داروهای حاوی مخدر گفت: این بخش بیشتر شامل قرص‌هایی می‌شود که از طریق داروخانه‌ها و با نسخه به فروش می‌رسد، مانند متادون، ترامادول، کودیین و بوپرنورفین.
رییس کارگروه کاهش تقاضا در کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع‌تشخیص‌مصلحت‌نظام در مورد کارایی این فهرست، گفت: اکنون با در اختیار داشتن فهرست مذکور وزارت بهداشت و نیروی انتظامی برای برخورد با جرایم مرتبط با مواد مخدر دستشان باز است و می‌دانند که با هر مخدر چگونه باید برخورد کنند.
وی ادامه داد: به‌طورمثال وزارت بهداشت می‌داند که کدام مخدرها باید با نسخه پزشک به فروش برسد یا کدام‌ها کاربرد دارویی و درمانی ندارند. صفاتیان تاکید کرد: انواع قرص‌هایی که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد در بخش سوم قرار می‌گیرد که جرم آنها براساس ماده ٥ قانون مبارزه با موادمخدر تعیین می‌شود.
نظر شما