سلامت نیوز: یک حقوقدان و وکیل دادگستری می‌گوید: بدیهی است، استفاده از لوازم و اشیای خطرناک و غیرعقلایی در مراسم چهارشنبه سوری، جز اینکه کام همگان را تلخ کند و در نهایت منجربه توجه مجازات به افرادی که چنین کاری می‌کند شود، حاصلی ندارد. چهارشنبه سوری یکی از آداب کهن ایرانیان محسوب می‌شود و روزگاری یکی از آیین‌های پیش درآمد نوروز بود اما امروز آن جشن و شادی جای خود را به صداهای مهیب ترقه، انفجار و در نهایت نگرانی خانواده‌ها داده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه وقایع اتفاقیه، در سال‌های اخیر رفتارهای غیراجتماعی ازجمله انفجار انواع مواد محترقه جای رسوم سنتی را گرفته و سبب بروز آسیب‌های جسمی و روانی قابل توجهی شده است. جامعه‌شناسان معتقدند کسانی که با منفجر‌کردن ترقه و پراکندن آتش، سلامتی مردم را هدف می‌گیرند، با تن‌دادن به رفتاری آمیخته به هرج و مرج روحی، آیین چهارشنبه سوری را تحریف کرده‌اند. هر سال در آستانه عید گزارش‌های تلخی از نقص عضو و سوختگی جوانان منتشر می‌شود که فقط بر اثر یک لحظه غفلت رخ می‌دهد. براساس گزارش‌های رسمی درباره آسیب‌های ناشی از چهارشنبه سوری، آسیب‌های چشمی که گاه‌و‌بی‌گاه به تخلیه چشم و نابینایی منجر می‌شود، پارگی‌های پرده گوش و سوختگی‌های شدید و عمیق و معلولیت بیشترین صدمات چهارشنبه سوری است که سالانه تعداد زیادی از افراد به‌ویژه گروه سنی ۱۰ تا ۲۴ سال را درگیر می‌کند. آمارها نشان می‌دهد، چهارشنبه سوری، هر سال تلفات زیادی بر اثر انفجار مواد محترقه نیز به همراه داشته است و البته تعدادی از مردم بی‌گناه هم طعمه کسانی می‌شوند که چهارشنبه آخر سال خود را با انفجار مواد محترقه می‌گذرانند.

اما آسیب رساندن با انواع مواد محترقه و بمب دست‌ساز، چه تبعات حقوقی دارد؟ در روزهای گذشته خبر محاکمه جوانی که باعث مرگ یک سرباز شد، در صدر اخبار حوادث رسانه‌ها بود. بهمن کشاورز، حقوقدان و وکیل دادگستری، درباره این موضوع به خبرآنلاین توضیحاتی داده است که می‌خوانید.

آقای کشاورز، در قانون ما مجازات برای افرادی که در چهارشنبه سوری از مواد محترقه استفاده می‌کنند، به چه صورت در نظر گرفته شده است؟
به موجب فهرست تنظیمی در وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، به تاریخ ۲۶ خرداد سال ۱۳۸۹ که در اجرای آیین‌نامه اجرائی قانون تشدید مجازات قاچاق اسلحه و مهمات تنظیم شده است، مواد منفجره و محترقه ممنوع یا تحت کنترل برشمرده شده است. این موارد را می‌توان به این شکل خلاصه و بیان کرد: اولا مواد منفجره شامل؛ باروت سیاه، فتیله کندسوز، فتیله انفجاری، دینامیت، انواع پودر آذر، انواع مختلفی از مواد شیمیایی مانند؛ نیتروگلیسیرین و تی‌ان‌تی، انواع چاشنی‌های الکتریکی و غیرالکتریکی تأخیری یا آنی می‌شود. مواد محترقه مشمول قانون عبارتند از؛ باروتی که برای شکار به کار می‌رود، فسفرسفید و قرمز، انواع اقلام وسایل نورافشانی سبک و سنگین و موارد دیگری مانند پرکلرات آمونیوم و پرکلرات پتاسیم، اکسیدکننده‌های قوی از قبیل نیترات و آمونیام، کلرات و پتاسیم داخل در این مواد هستند.

حکم مرگ افراد با مواد محترقه چهارشنبه سوری چیست؟
صرف و نفس نگهداری و حمل مواد محترقه مجازات دارد و قابل تحریف است. حال اگر به وسیله این اقلام و مواد قتلی واقع شود، طبیعتا از باب تعهد جرم قابل پیگیری خواهد بود، یعنی هم استفاده از این مواد به خودی خود مجازات جداگانه حبس دارد و هم قتل برحسب اینکه شبه عمد، عمد یا خطایی باشد قابل پیگری است که دراین‌باره بحث خطا کمتر قابل طرح است. چنین قتلی یا عمد خواهد بود در شرایطی یا شبه عمد. درعین‌حال حالت دیگری را هم می‌توان تصور کرد و آن این است که قتلی واقع شود ولی آنچه در این مورد به کار رفته است، داخل در این مواد نباشد. برای مثال کار بسیار خطرناکی که قبلا انجام می‌شد و امیدوارم هرگز از طرف افراد دیگر تکرار نشود، استفاده از کپسول‌های خالی گاز بود (گازهای پیک‌نیکی کوچک که مصرف شده و ظاهرا خالی بود) این کپسول‌ها را وقتی در آتش می‌انداختند به علت انبساط مواد باقی‌مانده تقریبا به صورت بمبی منفجر می‌شد. اگر این حالت نیز پیش بیاید به علت بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی و رعایت‌نکردن قوانین دولتی هم بحث مجازات تعزیری مطرح می‌شود و هم بحث قتل عمد یا شبه عمد.

با توجه به اتفاق اخیری که افتاد، بر اثر اصابت نارنجک دست‌ساز به یکی از سربازانی که در حین انجام وظیفه بود و باعث مرگ وی شد، حکم چنین افرادی که مرگ یک شهروند را رقم می‌زنند چیست؟
در مواردی اگر فرد به قصد قتل کاری را انجام دهد یا با علم به اینکه آنچه انجام می‌دهد (نوعا کشنده است) و عملش به‌هرحال مشمول تعریف قانونی قتل عمد قرار گیرد، معمولا در مواردی از این‌گونه چنین چیزی احراز نمی‌شود ولی نهایت کوتاه‌فکری و بلاهت است، استفاده از چیزهایی که باعث حدوث جرح و حتی قتل شود. اگر منظور جشن و خوشحالی است، باید از امکانات و وسایلی استفاده شود که اقتضا ایجاد سرور و خوشحالی داشته باشد، نه ایجاد جرح و احیانا منجربه قتل شود.

افرادی که این مواد محترقه را تولید می‌کنند، می‌فروشند و در نهایت به دست جوانان و مردم می‌رسانند مجازاتشان چیست؟
اگر مواد جز مواردی باشند که شمردم و عنوان کردم، خود این امر جرم است و به تنهایی قابل مجازات است و مجازات آن هم کم نیست و (حداکثر تا پنج سال حبس) دارد ولی اگر مواد جز مواردی باشد که اساسا مواد محترقه و منفجره ممنوعه نیست ولی موادی باشد که به‌وسیله آن این قبیل مواد آتش‌بازی را درست می‌کند، اگر مواد غیرمجاز، قاچاق یا غیرقانونی در آن نباشد به خودی خود البته جرم محسوب نمی‌شود ولی چنانچه به‌وسیله آن اعمالی ارتکاب شود که آن اعمال جرم باشد، طبیعتا مجازات خاص خود را دارد.