سلامت نیوز: در ایران هزینه‌های بالای معالجه و طول درمان بیماران سكته مغزی همواره مساله بوده است.
به گزارش سلامت نیوز، اعتماد نوشت: در پزشكی مانند بسیاری از عرصه‌های دیگر، قاعده «زمان طلایی» وجود دارد كه می‌گوید اگر در زمان طلایی به بیمار رسیدگی شود و روند معالجه از سر گرفته شود، بهترین نتیجه و كمترین عوارض جانبی به دست می‌آید.
این موضوع برای برخی بیماری‌ها در حد چند دقیقه است و در گروهی دیگر تا چندین ساعت هم اشكالی ندارد. سكته مغزی در دسته اول قرار می‌گیرد كه گفته می‌شود اگر در همان ساعت نخست رسیدگی‌ها انجام شوند، احتمال بیشتری می‌رود كه فرد به طور كامل نجات یابد و اگر بیش از این به طول انجامد، طبق تعریف درمان نیست بلكه عوارض است. پیشرفت‌های علم پزشكی در بیست سال گذشته آنقدر چشمگیر بوده كه حالا پزشكان با قطعیت رای می‌دهند كه سكته مغزی درمان‌پذیر است. در ایران سكته مغزی تا همین چند سال اساسا درمان نمی‌شد و حالا هم كه تغییراتی در امكانات و تجهیزات درمانی معالجه به وجود آمده، همچنان سكته مغزی یكی از مرگبارترین بیماری‌های شایع در كشور است و آن‌طور كه وزیر بهداشت اعلام كرده ١٥ درصد مرگ‌ومیرها در ایران ناشی از سكته‌های مغزی است و هر ٥ تا ١٠ دقیقه یك نفر دچار سكته مغزی می‌شود. همین موضوع باعث شده برخی مانند رییس انجمن سكته مغزی كشور در جست‌وجوی ریشه مشكل در جای دیگری باشند و از قضا انگشت‌شان را بر خلأ آگاهی‌بخشی به افكار عمومی و مشاركت اجتماعی در سیاست‌های این حوزه بگذارند.
سكته مغزی، موضوعی اجتماعی است تا پزشكی
در ایران هزینه‌های بالای معالجه و طول درمان بیماران سكته مغزی همواره مساله بوده است. عده‌ای معتقدند در زمینه درمان سكته‌های مغزی از قافله علم عقب افتاده و هر چقدر در برخی حوزه‌ها مانند بیماری‌های قلبی و عروقی پله‌های ترقی به سرعت طی شده‌اند، در درمان یا پیشگیری از سكته‌های مغزی توفیق چندانی به دست نیامده است. متخصصان مغز و اعصاب این موضوع را نقیصه بزرگی می‌دانند كه تا همین اواخر كمتر كسی به اهمیت آن پی برده بود. با وجود تلاش‌هایی كه انجمن سكته مغزی كشور طی دو دهه گذشته برای خیره كردن نگاه‌ها به بیماران سكته مغزی كرد، هرگز صدای آنها شنیده نشد تا اینكه در طرح تحول نظام سلامت امتیازهایی برای بیماران سكته مغزی، تجهیز مراكز درمانی و حمایت دارویی از بیماران صورت گرفت. حالا اما رویكردها از این هم فراتر رفته و عده‌ای می‌گویند سكته مغزی بیشتر موضوعی اجتماعی است تا درمانی و پزشكی.
گرچه در برداشت غالب، رساندن بیماران به مراكز درمانی در بازه زمانی ٥/٤ ساعته، تزریق دارو و مراقبت‌های ویژه مهم‌ترین چالش پیش روی پزشكان و بیماران شناخته می‌شود كه نیازمند حضور و مداخله دولت و دستگاههای سیاستگذار است. به گفته نائب رییس انجمن مغز و اعصاب ایران، اهمیت موضوع گسترده‌تر از حوزه وظایف و مسوولیت‌های دولت و چه بسا نیازمند مشاركت تمام گروه‌های اجتماعی است. اهمیت موضوع مساله تا به آنجا پیش رفته كه انجمن سكته مغزی ایران كمپینی سراسری تشكیل داده كه به خیابان‌ها می‌آیند و در قالب گفت‌وگوهای رودر رو یا با استفاده از پوسترها، بروشورها و دیگر ابزارهای تبلیغاتی، مردم را با سكته مغزی و راه‌های كنترل و درمان آن آشنا می‌كنند. دكتر بابك زمانی در گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن اینكه مسوولیت خطیر دولت و جامعه پزشكی را در درمان به موقع بیماران سكته مغزی نادیده نمی‌گیرد، می‌گوید: «تصور عمومی بر این است كه پزشكان باید معالجات سكته مغزی را انجام دهند اما این موضوع صرفا در حیطه مسوولیت آنها تعریف نمی‌شود و گروه‌های اجتماعی مختلف نیز باید در مدیریت این بیماری شایع ایفای نقش كنند تا به موازات اقداماتی كه دولت و وزارت بهداشت به مثابه وظیفه‌ای حاكمیتی انجام می‌دهند، اثرگذاری اقدام‌ها و سیاستگذاری‌ها بیشتر شود.»
درمان‌پذیری سكته مغزی با مشاركت مردم
گرچه با طرح تحول نظام سلامت با كوشش‌های انجمن سكته مغزی و متخصصات مغز و اعصاب توجه بیشتری به سكته مغزی و فراهم كردن امكانات و تجهیزات درمانی و پوشش بیمه‌ای داروهای خاص این دسته از بیماران شده، هنوز هم راه زیادی تا رسیدن به استانداردهای جهانی باقی مانده است. در برخی كشورهای توسعه یافته اروپایی و امریكایی زمان رسیدگی و درمان از ٥/٤ ساعت به ١ ساعت كاهش یافته و به طور مرتب نیز این زمان در حال كمتر شدن است. زمانی با بیان اینكه علائم سكته مغزی و عوارض درمان آن در یك ساعت نخست با ساعت‌های بعد از آن به‌شدت متفاوت است، می‌گوید: «دنیا امروز به این نتیجه رسیده كه درمان را باید به همان یك ساعت اول محدود كرد و آمارها هم نشان داده‌اند اگر در بازه زمانی یك ساعته به بیماران رسیدگی شود، بخش قابل توجهی از آنها به طور كامل نجات پیدا می‌كنند یا دست‌كم اگر هم درمان قطعی نشوند، با عوارض جانبی از قبیل فلج و ناتوانی دست به گرییان خواهند بود. زمانی همچنین اضافه می‌كند: «ما می‌خواهیم به صورت رودررو با مردم از این بیماری حرف بزنیم تا باورهای نادرست كه مثل بتن در ذهن آنها سخت شده، فرو بریزد. باورهایی كه مثلا می‌گویند درمان سكته مغزی هزینه‌های بالایی دارد یا باید در مراكز درمانی خصوصی معالجه صورت گیرد یا مثلا این ذهنیت عمومیت یافته كه در سنین ٦٠ تا ٧٠ سالگی سكته مغزی در افراد بیشتر می‌شود و... ما می‌خواهیم به این نتیجه برسند كه سكته مغزی مانند بسیاری از بیماری‌های دیگر درمان‌پذیر است.»
تقدم پیشگیری بر درمان
هدف غایی كه برای این كمپین كه سومین سال تاسیس آن همزمان شده با روز جهانی سكته مغزی (٢٩ اكتبر)، نه فقط درمان كه پیشگیری از سكته مغزی از راه‌های میانبر است. الگویی كه در بسیاری از كشورهای توسعه یافته جواب داده و به گفته دكتر بابك زمانی، بهترین راهكار مقابله با این نوع بیماری شایع است. براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، سالانه ١٧ میلیون نفر به سكته مغزی دچار می‌شوند و این بیماری دست‌كم یك سوم مبتلایان را به كام مرگ می‌كشاند. مطالعات دیگری نیز نشان داده‌اند نیمی از سكته‌های مغزی قابل پیشگیری هستند و به همین دلیل به دولت‌ها توصیه شده سرمایه‌گذاری‌های خود را بیش از آنكه بر درمان متمركز كنند، بر محور پیشگیری قرار دهند. بابك زمانی شیوع سكته مغزی در ایران را بالا می‌داند و با تاكید بر اینكه سكته مغزی یكی از سه بیماری شایع در كشور است، از ثبت روزانه ٤٠٠ سكته مغزی خبر می‌دهد: «سكته مغزی انواع و علل مختلفی دارد به طوری كه شیوع آن در سنین ٢٠ تا ٤٠ سالگی سه برابر بیشتر از بیماری‌ام اس است اما مساله این است كه این بیماری حتی یك سوم آنچه كه ام‌اس توجه‌ها را به خود جلب كرده، در عرصه عمومی مورد توجه قرار نمی‌گیرد.»
تغییر رفتارهای اجتماعی در پیشگیری از سكته مغزی
نقیصه‌ای كه تا سال‌ها پیش بلای جان بسیاری شد، حالا قرار است با كمپین سراسری آگاهی بخشی سكته مغزی یا موارد مشابه دیگر جبران شود. بابك زمانی با اشاره به تحولات صورت گرفته در درمان سكته‌های مغزی، اهمیت آگاهی‌رسانی برای پیشگیری را بسیار بیشتر می‌داند و از آن به رمز موفقیت سیاست‌ها یاد می‌كند: «باید بپذیریم كه درمان سكته مغزی در كشور ما پیشرفت‌های خوبی داشته و اگرچه در دو سال گذشته بخش قابل توجهی از مبتلایان درمان مناسبی گرفته‌اند و بهبود یافته‌اند، مساله مهم‌تر اعمال كنترل‌هایی برای جلوگیری از شیوع بیشتر این بیماری است كه موفقیت اقدامات درمانی را هم به نوعی تضمین می‌كند. »
وی با اشاره به الگوهای موفق جهانی در زمینه مشاركت و آگاهی‌بخشی از تغییر مفهوم قاعده طلایی به مشاركت اجتماعی یاد می‌كند و در توضیح می‌گوید: «این كمپین‌ها به تغییر اجتماعی رفتارهای اجتماعی كمك كرده‌اند و دولت‌ها نیز به این نتیجه رسیده‌اند كه تمركز خود را بر تغییر رفتارهای اجتماعی مردم قرار دهند. بدون شك انتخاب شیوه و سبك زندگی بیش از اینكه به مردم بگوییم چه كارهایی انجام دهند و چه الزاماتی را رعایت كنند، در كنترل و كاهش شیوع سكته‌های مغزی كارگر خواهد افتاد.» یكی از موفقیت‌های كمپین‌های سكته مغزی، كاهش میزان نمك مصرفی در تولید مواد خوراكی است. تولیدكنندگان مواد غذایی ملزم شده‌اند میزان نمك موجود در تولیدات خود را درج كنند و تجاوز آنها از حد معین اعلام شده، تخلف محسوب می‌شود.
نظر شما