سلامت نیوز: اگر دریاچه ارومیه احیا نشود فاجعه انسانی رخ میدهد. هفته اول فروردینماه دیدید كه چه اتفاقی افتاد دریاچه ٥٠ درصدش پر بود در ارومیه كه هیچ وقت كسی فكر نمیكرد باد غالب به آن سمت است «چشم، چشم را نمیدید». دوم اینكه آنجا اگر احیا شود میتوان به احیای بقیه تالابهای كشور هم امیدوار بود. اگر ارومیه احیا شود، پریشان، جازموریان و بختگان را هم میتوان احیا كرد.
آقای تجریشی! اتفاقا هر وقت طرحی مطالعه شده و زمزمه اجرایش مطرح بود؛ بعد از مدتی به رغم مخالفت كارشناسان اجرا هم شده است؟
نه! این از آن طرحها نیست كه به همین راحتی قابل اجرا باشد. چون از همان اول میدانستیم كه مشاور هم به نتیجه ما میرسد و مشاور هم به همین نتیجه رسیده است. وزارت نیرو گزارش رسمی این مطالعه را ارایه میكند چون خودشان مطالعه را انجام دادهاند. اما جمعبندی مشاور این بوده كه اگر از دریای خزر به دریاچه ارومیه آب بیاوریم ظرف ٥٠ سال دریاچه پر از نمك میشود. یك طرح دیگر هم بود انتقال از ارس كه سال ٩٣ پیشبینی ما این بود كه اجرای آن هر مترمكعب ٤٥٠٠ تومان هزینه دارد. ان طرح را هم سال ٩٤ از برنامههایمان كنار گذاشتیم.
طرح انتقال بین حوضهای از طریق پیرانشهر به كجا رسیده؟
این طرح از سال ١٣٢٣ مطرح بوده است. ایده آن این بوده كه از طریق تونل آب برای اراضی پیرانشهر منتقل شود. قبل از انقلاب مطالعات نهایی شده بود. بعد از انقلاب هم دنبال شد و اگر ستاد احیای دریاچه ارومیه هم وجود نداشت هم این طرح اجرا میشد. زمان ریاستجمهوری آقای احمدینژاد پیمانكار طرح را انتخاب كردهاند و برایش ردیف بودجه هم تعیین شده است. ما فقط هدف اجرای طرح را تغییر دادهایم و به جای انتقال آب برای كشاورزی، قرار شد همه این آب به دریاچه منتقل شود.
و حالا طرحهای رویایی انتقال آب از خارج از كشور هم مطرح است؟
یكی از طرحها انتقال آب از «گرجستان» بود. چون ما یك خط لوله به طول ٦٠٠ كیلومتر انتقال نفت به آنها داشتیم خیلی علاقهمند بودند كه در كنار همین خط لوله، آنها هم یك خط لوله ایجاد كنند برای انتقال آب به ایران. آقای روحانی اتفاقا با اصل موضوع موافقت كردند و دستور دادند كه موضوع پیگیری شود. اما مطالعهاش انجام شد و بر اساس نتایج مطالعه تصمیم گرفتیم طرح را كنار بگذاریم. بعد بحث انتقال آب از دریاچه «وان» مطرح شد. نكات مثبتی داشت. مثل اینكه در بالادست قرار دارد، تركها به دلایل فنی علاقهمند بودند كه این آب را به ما بدهند، نزدیك هم بود. مطالعه طرح از منظر شیمی منفی نبود. نتایج مطالعات بیولوژیك اما منفی بوده است.
ممكن است این طرح را هم كنار بگذارید؟
بله. ما مبتنی بر نگاه علمی هر چیزی به نفع كشور باشد انجام میدهیم. اما سیاست اصلیمان این است كه آب را از طریق صرفهجویی در حوضه آبریز تامین كنیم. مطالعه ما نشان میدهد كه ما سالی ٥ میلیارد مترمكعب آب مصرف میكنیم و این امكان از نظر علمی وجود دارد كه ما صرفهجویی كنیم. ضمن اینكه ظرف ١٠٠ سال آینده ٢٥ درصد دیگر از بارشهای ما كاسته میشود. باید یك برنامه بلند مدت هم برای پایداری سرزمین داشته باشیم.
برای بلندمدت كاری كردهاید؟
برای كوتاهمدت دستورالعملهایی داریم كه هنوز بهطور كامل اجرا نشده است. یك كارگروه هم درست كردهایم كه برای برنامه بلندمدت سیاستگذاری كند. دستورالعملهایی هم طراحی شده است كه در هر كجا چقدر آب تخصیص پیدا كند و در عین حال معیشت كشاورزان هم تامین شود. برای بلندمدت هم درباره بهینهسازی كشاورزی و شكلگیری زنجیره ارزش مثلا برای تولید سیب مطالعه كردهایم و مدلهای اقتصادی شدن كشاورزی را در آوردهایم. با اتاقهای بازرگانی هم هماهنگیهایی انجام دادهایم كه برای اقتصادی شدن ایدهها مشاركت كنند. یكی از دانشگاههای كشور هم در اینباره همكاری كرده است. اما خب همان طور كه گفتم نهایی شدن این كارها نیازمند هماهنگی و پایبندی همه است.
جهاد كشاورزی چقدر در این مدلسازیها و برنامهریزیها مشاركت دارد؟
جزو همكاران ما هستند. اما نه به اندازهای كه مورد انتظار ما است.
برای گفتوگو و تعامل با جوامع محلی چه برنامهای دارید؟
وقتی كه كارگروه شكل گرفت مقرر شد بخش فنی و علمی در تهران مستقر شود و دبیرخانهاش در دانشگاه صنعتی شریف باشد. بخش فرهنگی و اجتماعی هم در استان پیگیری شود و دبیرخانهاش در استانداری باشد. توجیه هم این بود كه به دلیل شناخت منطقه بهتر است برای اقدامات اجتماعی در استان تصمیمگیری كنند. ما هم گفتیم هیچ فعالیت فرهنگی و اجتماعی انجام نمیدهیم. آقای دكتر كلانتری هم برای اختصاص بودجه اعلام آمادگی كردند. اقداماتی هم انجام دادهاند ولی ما به دوستانمان گفتیم كار فرهنگی و اجتماعی چاپ روی خودكار و تولید بروشور نیست و این كارها جواب نمیدهد.
خب برای پوشش این ضعف چه كردید؟
سال گذشته استانداران مان را متقاعد كردیم كه كار اجتماعی یك علم است. همان طور كه ما وقتی میخواهیم دو رودخانه را به هم متصل كنیم میرویم مشاور میگیریم تا برایمان این طرح را مطالعه كند؛ خب اقدامات اجتماعی هم بدون مطالعه و نظر مشاور فایدهای ندارد. همان پارسال یك مشاور گرفتند و به ما گفتهاند كه تا چهار، پنج ماه دیگر نتایج این كار بیرون میآید. واقعیت این است هنوز هم این را ضعف خودمان میدانم. حتی این گزارش هم كه نتایجش آماده شود من خیلی مطمئن نیستم كه چقدر اعماق جامعه را دیده است و چقدر دقیق مطالعه كرده است.
اگر همین امروز یك نفر از شما بپرسد كه چرا باید دریاچه احیا شود؛ چه دلایلی میآورید؟
اگر دریاچه ارومیه احیا نشود فاجعه انسانی رخ میدهد. هفته اول فروردینماه دیدید كه چه اتفاقی افتاد دریاچه ٥٠ درصدش پر بود در ارومیه كه هیچ وقت كسی فكر نمیكرد باد غالب به آن سمت است «چشم، چشم را نمیدید». دوم اینكه آنجا اگر احیا شود میتوان به احیای بقیه تالابهای كشور هم امیدوار بود. اگر ارومیه احیا شود، پریشان، جازموریان و بختگان را هم میتوان احیا كرد. به این دلیل كه ارومیه آب دارد و آنها آب هم ندارند. سوم مگر ما میتوانیم به طبیعت مان و كشورمان بیتفاوت باشیم؟ تمام این اكوسیستمها كاركرد دارند. اكوسیستم دریاچه ارومیه اگر نباشد هیچ كشت و زراعتی در آنجا جواب نمیدهد. میتوان گفت به صد دلیل كه باید دریاچه احیا شود.
و به نظر شما با این عملكرد جزیرهای احیا میشود؟
دریاچه ارومیه یك برجام است. میتوان نگاه حاكمیتی به آن كرد یا دولتی. من به عنوان كسی كه هزاران ساعت در این حوزه كار و مطالعه كردهام، دیدهام كه دیگران در خارج از این مرزها نسبت به مسائل چطور نگاه و كار میكنند. آنها نگاه شان ملی است. ولی در كشور ما اگر تراز دریاچه برود پایین میگویند اینها عرضه ندارند، تراز برود بالا میگویند این كار باران بوده است. اگر بخواهیم به مسائل ملی و محیط زیستی این گونه نگاه كنیم هیچ مسالهای حل نمیشود و بعد از مدتی به این وضعیت عادت میكنیم. دولتهایی شجاعند كه مساله را خوب بشناسند و جسارت اجرای تصمیمها را هم داشته باشند. به قول معروف ما باید فحشخورمان خوب باشد و از تصمیم درست عقبنشینی نكنیم. اگر همه پای كار بیایند و اجماع صورت بگیرد دریاچه نجات پیدا میكند.
اگر دریاچه ارومیه احیا نشود فاجعه انسانی رخ میدهد. هفته اول فروردینماه دریاچه ٥٠ درصدش پر بود در ارومیه كه هیچ وقت كسی فكر نمیكرد باد غالب به آن سمت است «چشم، چشم را نمیدید».
در كشور ما اگر تراز دریاچه برود پایین میگویند اینها عرضه ندارند، تراز برود بالا میگویند این كار باران بوده است. اگر بخواهیم به مسائل ملی و محیط زیستی این گونه نگاه كنیم هیچ مسالهای حل نمیشود و بعد از مدتی به این وضعیت عادت میكنیم. دولتهایی شجاعند كه مساله را خوب بشناسند و جسارت اجرای تصمیمها را هم داشته باشند.
منبع: روزنامه اعتماد
نظر شما