سلامت نیوز:یک روانشناس وضعیت روانی کادردرمانی را بررسی کرده و چند توصیه برای این کادر جهت اجتناب از افسردگی کرونایی داشته است کرونا در شرایطی جهان را غافلگیر کرده که جامعه جهانی پیشرفتها واکتشافات خیره کننده ای را درعرصه علم و تکنولوژی در دهه‌های گذشته پشت سر گذاشته است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آفتاب یزد ،علیرغم این پیشرفت‌ها، کرونا درطول چهارماه دنیا را با چالش بزرگ وعمیقی روبه رو و میلیاردها انسان را خانه نشین کرده است، ده‌ها هزار نفر را به کام مرگ فرستاده و نظام کارکرد کشورها و روابط انسانها را به شدت مختل کرده و هنوز هم پایان آن روشن نیست.

شیوع کرونا در شرایطی اتفاق افتاد که نظام بهداشت جهانی و سیستمهای درمانی در اغلب کشورها آمادگی لازم برای مقابله با آن را نداشتند؛ در این بین پزشکان و پرستاران که همواره از لحظه ورود این ویروس تا کنون در خط مقدم مقابله با کرونا به سر می‌بردند در شرایط بد روحی قرار دارند و لحظه به لحظه نیز بر فشار‌های روحی و روانی آن‌ها افزوده می‌شود؛ دوری از خانواده، شیفت‌های کاری فشرده و نگرانی از ناقل بودن، از جمله مواردی هستند که هر لحظه کادر درمانی را بیشتر به سمت اختلالات روانی سوق می‌دهد.

موضوعی که مطرح است این است که برای پیشگیری از افزایش این نوع آسیب‌ها به کادر درمانی و از طرفی بهبود وضعیت روحی و روانی آن‌ها چه تدابیری باید اندیشیده شود؟

> حال کادر درمان خوب نیست

در کشور ما کادر درمانی به دلیل تحریم‌ها با کمترین وسایل و امکانات درمانی برای کمک به بیماران به صحنه آمده اند؛ در این شرایط پزشکان، پرستاران و سایر نیروهایی که بطور مستقیم با درمان و پرستاری بیماران ارتباط داشته اند، در طول این دوره علاوه بر خستگی مفرط، خودشان همواره در معرض ابتلا بوده اند.یا مبتلا شده اند و یا همکارانشان را ازدست داده اند و با استرس شبانه روزی دست و پنجه نرم می‌کنند.

علاوه بر آن شاهد مرگ انسانهای متعددی بوده اند که خود را عاجز از کمک و نجات آنها دیده اند. این کار طاقت فرسا و طولانی پیامدهای روحی ـ روانی شدیدی را برای آنها برجای گذاشته است و بسیاری ممکن است به اختلالات روانی از جمله افسردگی دچار شده و یا آسیب روحی و روانی دیده باشند.

به گفته کارشناسان این انسانهایی که از جان و دل در راه وظیفه خطیر انسانی مایه گذاشته اند، بعد از کرونا احتیاج به دوره استراحت و مرخصی درمانی، جهت بازیابی توان از دست رفته و در بسیاری از موارد نیاز به روان‌درمانی خواهند داشت .

فریبرز درتاج معاون پژوهشی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور چندی پیش در خصوص آسیب‌های روانی کادر درمان در زمان کرونا گفته بود:« مطالعاتی که در رابطه با اختلالات شایع در میان پرستاران و کادر درمانی انجام شده نشانگر آن است که پرسنل و کادر خدمات درمانی مشکلات گسترده مرتبط با سلامت روان مانند پریشانی روانی و ترس آسیبزای عمیق ناشی از ابتلا به ویروس کرونا را تجربه کرده‌اند.»

وی با تاکید بر اینکه پرستاران، به عنوان سربازان خط مقدم مراقبتهای روزانه از بیماران، در معرض بیشترین تهدیدهای روانی هستند که این امر میتواند تعادل عاطفی آنها را تضعیف کرده و بر سلامتی جسمی‌و روحی آنها تاثیر بگذارد، تصریح کرد: «سلامت روان پرستاران و کادر درمانی در هنگام گسترش بیماریهای همهگیر ویروسی به شدت دچار چالش میشود.

تجربه انسان در مقابله با ظهور ناگهانی سندرم حاد تنفسی (سارس) باعث شد که اضطراب بلافاصله در بین کادر پزشکی ظاهر شود و پریشانی روانشناختی به تدریج هویدا و بسیاری از آسیب‌های روانشناختی درازمدت مانند اختلالات روانی منجر به اثرات عمیق شد؛ بار کاری زیاد، فشار تقاضاهای شغلی و متاثر شدن ابعاد مختلف زندگی این گروه و تغییرات زمانی در شیفتهای کاری به گسترش آسیبهای روانی و جسمی‌سرعت بخشیده است.

دیگر پژوهش‌ها نیز نشان داده که تجربههای منفی روانشناختی ناشی از کرونا در پرستاران شامل هیجانهای منفی مانند خستگی، ناراحتی، درماندگی ناشی از کار با شدت زیاد، اضطراب و نگرانی درباره اعضای خانواده بسیار آشکار و بارز هستند.

در این گونه بحران‌ها، اضطراب، به عنوان آسیبی فراتر از پیامدهای مستقیم جسمی‌بیماری مورد تاکید قرار گرفته است. البته در کشاکش تلاطم تهدیدهای این بیماری، برخی ویژگی‌ها و بروندادهای مثبت هویدا شده‌اند که از جمله آنها می‌توان به کاربرد سبک‌های مقابله‌ای مانند سازگاری، اعمال نوعدوستانه، رشد حمایت گروهی، رشد تحت فشار مانند افزایش محبت و قدردانی، گسترش مسئولیتپذیری حرفهای و خوداندیشی و وقوع احساسات مثبت همزمان اشاره کرد.»

این طور که مشخص است این روزها کادر درمانی به ویژه پرستاران علاوه بر مشکلات پیشین مثل شیفت کاری فشرده، با برخی اختلالات روانی نیز دست و پنجه نرم می‌کنند، اما چه تدابیری باید اندیشیده شود تا بتوان از این شرایط جلوگیری کرد؟

> اختلالات روانی در کادر درمان

دکتر علیرضا شریفی یزدی مشاور و روانشناس اجتماعی در خصوص اینکه آیا کادر درمان ما این روزها به افسردگی دچار شده اند به آفتاب یزد گفت:

« در این خصوص باید چند موضوع را مد نظر قرار داد؛ ما در بین توده مردم یک تعریف علمی‌از مفهوم افسردگی نداریم. افسردگی 30 علامت دارد که اگر انسان‌ها نصف آن را برای مدت 15 روز پشت سر هم تجربه کنند می‌توانیم بگوئیم اولین آثار افسردگی در آن‌ها دیده می‌شود. خیلی وقت‌ها ما غمگینی و دلتنگی شدید را با افسردگی اشتباه می‌گیریم.

افسردگی یک اختلال زمان بر و مزمن است، یعنی اگر در دوران طولانی با طرف همراه باشد، تحت عنوان افسردگی از آن یاد می‌شود. در رابطه با اینکه کادر درمان ما الان در چه وضعیتی به سر می‌برند باید بگویم که به نظر می‌رسد بخش عمده ای از این عزیزان در حال تجربه دلتنگی و غمگینی شدید برای خانواده هستند ولی بیش از افسردگی، کادر درمانی با مشکل اضطراب رو به رو است.

برای این افراد اضطراب از افسردگی بالا تر است چون اضطراب خیلی سریع به سراغ انسان‌ها می‌آید اما افسردگی زمانبر است، در عین حال بخشی از کادر درمان که قبلا سابقه افسردگی سبک را داشته اند الان با افسردگی بیشتری مواجه خواهند بود و کسانی هم که افسردگی نداشتند، به نظر می‌رسد اگر همین روند ادامه پیدا کند، امکان اینکه دچار افسردگی شوند و این افسردگی در آن‌ها ماندگار شود بسیار بالاست، چون شرایط کاری بسیار سختی را از جهات مختلف تجربه می‌کنند؛

اول اینکه از لحاظ جسمی‌این افراد تحت فشار‌های زیادی قرار دارند، به این دلیل است که تجهیزاتدر مانی و تعداد پرستاران در کشور ما با نیاز‌های جامعه اصلا همخوانی ندارد و در وقت مناسب برای آن سرمایه گذاری نشده است، طبیعتا این موضوع فشار سنگینی را به کادر درمانی ما وارد می‌کند و سبب می‌شود شیفت‌های متعددی به آنها تحمیل شود.

هر چند که دولت سعی کرد پرستارانی را که دوره دیده اند اما مشغول به کار نبودند را به کار بگیرد اما مشکل این بود که این دوستان به دلیل عدم تجربه، کارایی لازم را نداشتند به همین دلیل نتوانستند باری از روی دوش کادر درمان و پرستاران بردارند.»او در ادامه تاکید کرد:

« کادر درمانی به خصوص پرستاران ما به شدت از لحاظ جسمی‌تحت فشار هستند و وقتی که جسم تحت فشار قرار می‌گیرد، امکان اینکه فرد به سمت افسردگی کشیده شود بسیار زیاد است. دلیل دوم هم به مسائل روحی روانی بر می‌گردد، فرسایش شغل، دور بودن از خانواده و عدم امکان ارتباط مناسب با نزدیکان از جمله دیگر مواردی هستند که کادر درمان را به سوی افسردگی سوق می‌دهند.

سومین مسئله بر می‌گردد به موضوع نتیجه کار، این روزها به گفته متخصصین بیش از نیمی‌از کسانی که به اتاق‌های آی سی یو راه پیدا می‌کنند، فوت می‌کنند و این موضوع خود به خود زمینه افسردگی را برای کادر درمانی فراهم می‌کند چون خستگی در تن آن‌ها می‌ماند. همه این مسائل سبب شده است که کادر درمان ما تحت فشار‌های سنگین روحی و روانی قرار بگیرد و به طور کلی اختلالات روانی از جمله افسردگی، اضطراب و وسواس به سراغ آن‌ها بیاید.

پیشنهاد من این است که همین حالا که این عزیزان در حال خدمات رسانی هستند دوره‌های روان درمانی برای آن‌ها گذاشته شود که زمینه این اختلالات کاهش پیدا کند. وزارت بهداشت مکلف است که برای کادر درمانی سیستم درمانی مخصوص داشته باشد.

یکی دیگر از راه کار‌ها این است که با کلاس‌های پیشرفته آموزشی بتوانیم خیلی سریع پرستاران جدید را به کار بگیریم تا فشار کاری از روی کادر درمان برداشته شود، از طرف دیگر باید زمینه ای فراهم شود تا با رعایت نکات بهداشتی، کادر درمانی بتوانند با خانواده و نزدیکانشان ارتباط نزدیک داشته باشند.

پیشنهاد دیگر من این است که همکاران روانشناس ما چه به صورت داوطلبانه و چه به صورت سیستماتیک گسیل شوند و در مراکز بهداشتی و درمانی با کادر درمان در ارتباط باشند.این موضوع بسیار کمک کننده است چون روانشناسان می‌توانند تکنیک‌های فوق العاده ساده اما کار آمد را به کادر درمان آموزش بدهند تا از اختلالات روانی آن‌ها کاسته شود. امیدواریم تا خرداد ماه بخش بزرگی از این بیماری مهار شود و بعد از آن توصیه من به کادر پزشکی و درمانی این است که حتی اگر مسئولان، فکری برای آن‌ها نکردند خودشان به صورت بلند مدت به یک روانشناس مراجعه کنند و اجازه ندهند این اختلالات روانی در آن‌ها مزمن شود و در آینده برایشان مشکل به وجود بیاورد.»