سلامت نیوز:یك متخصص كلیه و مجاری ادراری به ما می‌گوید اعضای خانواده به‌واسطه همخونی نمی‌توانند گزینه مناسبی برای پیوند كلیه باشند كدام دسته از بیماران كلیوی گزینه پیوند كلیه هستند؟ تمام بیمارانی كه از سن پنج تا 70 سالگی و در برخی موارد 65 سالگی كه به علل مختلف یعنی قند و فشار‌خون بالا، بیماری‌های خودایمنی و عفونت‌های مكرر دچار نارسایی كلیه شده‌اند، می‌توانند گزینه‌ای برای پیوند كلیه باشند. البته در برخی موارد خاص مثل مبتلایان به اچ‌آی‌وی یا هپاتیت‌های ویروسی درمان‌نشده، ممنوعیت پیوند وجود دارد.

آیا اعضای خانواده همیشه گزینه مناسبی برای اهدای كلیه هستند؟

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جام جم ،در مورد افرادی كه مناسب برای اهدای كلیه هستند، ارتباط دقیقی از جهت نسبت خانوادگی وجود ندارد. در واقع بررسی‌های مولكولی، ژنتیكی و كروموزومی مخصوصی برای تایید همخوانی ژنتیكی وجود دارد تا پیوند پس ‌زده نشود. بنابراین این تفكر كه اعضای خانواده به‌واسطه هم‌خونی می‌توانند مورد مناسبی برای پیوند باشند، نادرست است و آزمایش‌های دقیق ژنتیك نیاز است. آیا ورزشكاران می‌توانند پس از پیوند كلیه به فعالیت ورزشی خود ادامه دهند؟ منع جدی برای فعالیت‌های ورزشی بعد از پیوند وجود ندارد.

اما توصیه شده از فعالیت‌های ورزشی خیلی سنگین یا ورزش‌هایی كه در آنها احتمال آسیب به شكم و ضربه وجود دارد، پرهیز شود. توصیه شده است این افراد ورزش‌های سبك و منظم و ورزش‌های بدون تنش و ضربه را انجام دهند.

احتمال پس ‌زدن پیوند كلیه چند درصد است؟

بستگی به شرایط بیمار، ویژگی‌ها و مراقبت‌های فردی و بیماری‌های زمینه‌ای دارد و نمی‌توان درصد دقیقی برای آن تعیین كرد. كلیه مورد نظر جهت پیوند در بیماران، معمولا چگونه تهیه می‌شود؟ كلیه پیوندی به دو صورت تهیه می‌شود.مورد اول پیوند از جسد است كه كلیه‌های فرد اهداكننده را بلافاصله پس از مرگش در یخ نگهداری می‌كنند و بهتر است هرچه سریع‌تر و طی دو تا سه روز مورد پیوند قرار بگیرد.

در موارد دیگر فردی كه گزینه اهدا است پس از انجام یك سری بررسی‌ها می‌تواند یكی از كلیه‌هایش را اهدا كند. اما افرادی كه زمینه نارسایی كلیوی در خانواده دارند یا افراد مبتلا به دیابت و بسیار چاق، گزینه مناسبی برای پیوند نیستند.

سبك زندگی پس از پیوند كلیه چگونه باید تغییر كند؟

سبك زندگی باید كاملا تغییر كند.این افراد باید رژیم غذایی كم‌پروتئین و كم‌نمك داشته باشند و نباید زیاد چربی مصرف كنند. از لحاظ اضافه‌وزن، فشار و قند خون نیز باید كاملا تحت‌نظر باشند. افراد پس از پیوند از لحاظ میزان تحرك می‌توانند به فعالیت عادی روزمره برگردند و منعی نیز برای روابط زناشویی ندارند. حتی به آنان به ورزش ملایم روزانه توصیه می‌شود.

آیا داروهایی كه برای جلوگیری از پس زدن پیوند استفاده می‌شود، عوارضی را برای بیمار به همراه دارد؟ داروهایی كه در این بیماران استفاده می‌شود، ممكن است با عوارضی مانند بروز قند و فشار‌خون و نیز تغییر در میزان گلبول‌های سفید خون و اسید اوریك همراه باشد. همچنین افراد پس از پیوند مستعد بیماری‌های عفونی نیز هستند و مراقبت‌های بهداشتی بیشتری را نیاز دارند.

آیا بارداری برای شخص دریافت‌كننده كلیه بلامانع است؟

خانم‌هایی كه در سن باروری هستند و پیوند كلیه انجام می‌دهند منعی برای بارداری ندارند. اما بهتر است بارداری را بین یك تا دو سال به تعویق بیندازند. بزرگ‌ شدن رحم از لحاظ فشار فیزیكی آسیبی به كلیه نمی‌زند، اما برای تغییر داروها، طی بارداری و پیشگیری از آسیب به جنین باید تحت نظر اورولوژیست، داروهای‌شان را تغییر دهند.لزوم آزمایش‌های ژنتیك برای پیوند كلیهامروزه شاید پیوند كلیه در میان جراحی‌های پیوند اعضای پیشرفته‌ای مانند پیوند كامل صورت، پیچیده به‌نظر نرسد.

اما آگاهی از روند انجام این نوع پیوند و تاثیری كه در بازگشت بیماران كلیوی به زندگی طبیعی دارد، باعث می‌شود انجام موفقیت‌آمیز آن و زندگی دوباره یك فرد با كلیه دیگری بدون نیاز به فرآیند طاقت‌فرسای دیالیز، همچنان تحسین‌برانگیز باشد. جالب است بدانید در ایران اولین بار در سال 47 در بیمارستان نمازی شیراز بود كه كلیه یك جوان 24 ساله به‌ زنی 27 ساله پیوند زده شد. پیوند كلیه در نوع خود جراحی حساسی است است كه طی آن كلیه سالم (گرفته‌شده از شخص اهداكننده) را در قسمت پایین شكم (نزدیك به لگن) و پایین كلیه‌های قبلی قرار می‌دهند.

یعنی كلیه‌های ناسالم همچنان در بدن گیرنده باقی می‌مانند و برداشته نمی‌شود مگر این‌كه موجب بروز عفونت یا فشار خون شوند یا بافت آنها سرطانی شده‌باشد. در ادامه گفت‌وگوی ما را با دكتر حجت سلیمی، متخصص كلیه و مجاری ادراری را در رابطه با پیوند كلیه بخوانید. 

 كدام دسته از بیماران كلیوی گزینه پیوند كلیه هستند؟

تمام بیمارانی كه از سن پنج تا 70 سالگی و در برخی موارد 65 سالگی كه به علل مختلف یعنی قند و فشار‌خون بالا، بیماری‌های خودایمنی و عفونت‌های مكرر دچار نارسایی كلیه شده‌اند، می‌توانند گزینه‌ای برای پیوند كلیه باشند.

البته در برخی موارد خاص مثل مبتلایان به اچ‌آی‌وی یا هپاتیت‌های ویروسی درمان‌نشده، ممنوعیت پیوند وجود دارد.

آیا اعضای خانواده همیشه گزینه مناسبی برای اهدای كلیه هستند؟

در مورد افرادی كه مناسب برای اهدای كلیه هستند، ارتباط دقیقی از جهت نسبت خانوادگی وجود ندارد. در واقع بررسی‌های مولكولی، ژنتیكی و كروموزومی مخصوصی برای تایید همخوانی ژنتیكی وجود دارد تا پیوند پس ‌زده نشود.

بنابراین این تفكر كه اعضای خانواده به‌واسطه هم‌خونی می‌توانند مورد مناسبی برای پیوند باشند، نادرست است و آزمایش‌های دقیق ژنتیك نیاز است. 

 آیا ورزشكاران می‌توانند پس از پیوند كلیه به فعالیت ورزشی خود ادامه دهند؟

منع جدی برای فعالیت‌های ورزشی بعد از پیوند وجود ندارد. اما توصیه شده از فعالیت‌های ورزشی خیلی سنگین یا ورزش‌هایی كه در آنها احتمال آسیب به شكم و ضربه وجود دارد، پرهیز شود. توصیه شده است این افراد ورزش‌های سبك و منظم و ورزش‌های بدون تنش و ضربه را انجام دهند. 

 احتمال پس ‌زدن پیوند كلیه چند درصد است؟

بستگی به شرایط بیمار، ویژگی‌ها و مراقبت‌های فردی و بیماری‌های زمینه‌ای دارد و نمی‌توان درصد دقیقی برای آن تعیین كرد. 

كلیه مورد نظر جهت پیوند در بیماران، معمولا چگونه تهیه می‌شود؟

كلیه پیوندی به دو صورت تهیه می‌شود. مورد اول پیوند از جسد است كه كلیه‌های فرد اهداكننده را بلافاصله پس از مرگش در یخ نگهداری می‌كنند و بهتر است هرچه سریع‌تر و طی دو تا سه روز مورد پیوند قرار بگیرد. در موارد دیگر فردی كه گزینه اهدا است پس از انجام یك سری بررسی‌ها می‌تواند یكی از كلیه‌هایش را اهدا كند. اما افرادی كه زمینه نارسایی كلیوی در خانواده دارند یا افراد مبتلا به دیابت و بسیار چاق، گزینه مناسبی برای پیوند نیستند.

 سبك زندگی پس از پیوند كلیه چگونه باید تغییر كند؟

سبك زندگی باید كاملا تغییر كند. این افراد باید رژیم غذایی كم‌پروتئین و كم‌نمك داشته باشند و نباید زیاد چربی مصرف كنند. از لحاظ اضافه‌وزن، فشار و قند خون نیز باید كاملا تحت‌نظر باشند. افراد پس از پیوند از لحاظ میزان تحرك می‌توانند به فعالیت عادی روزمره برگردند و منعی نیز برای روابط زناشویی ندارند.حتی به آنان به ورزش ملایم روزانه توصیه می‌شود. 

 آیا داروهایی كه برای جلوگیری از پس زدن پیوند استفاده می‌شود، عوارضی را برای بیمار به همراه دارد؟

داروهایی كه در این بیماران استفاده می‌شود، ممكن است با عوارضی مانند بروز قند و فشار‌خون و نیز تغییر در میزان گلبول‌های سفید خون و اسید اوریك همراه باشد. همچنین افراد پس از پیوند مستعد بیماری‌های عفونی نیز هستند و مراقبت‌های بهداشتی بیشتری را نیاز دارند.

 آیا بارداری برای شخص دریافت‌كننده كلیه بلامانع است؟

خانم‌هایی كه در سن باروری هستند و پیوند كلیه انجام می‌دهند منعی برای بارداری ندارند. اما بهتر است بارداری را بین یك تا دو سال به تعویق بیندازند. بزرگ‌ شدن رحم از لحاظ فشار فیزیكی آسیبی به كلیه نمی‌زند، اما برای تغییر داروها، طی بارداری و پیشگیری از آسیب به جنین باید تحت نظر اورولوژیست، داروهای‌شان را تغییر دهند.

چه عواملی در پس زدن پیوند كلیه نقش دارد؟پس‌ زدن كلیه انواع مختلفی دارد؛ یك نوع حاد است كه طی چند ساعت و چند روز اول بعد از پیوند اتفاق می‌افتد. پس‌‌زدن در نوع دیگر، طی دو تا سه هفته بعد از پیوند اتفاق می‌افتد. نوع سوم پس‌‌زدن هم طی سال‌ها بعد از پیوند اتفاق می‌افتد. هر كدام از اینها دلایل مختلفی دارند. پس ‌زدن زودرس می‌تواند به‌علت تورومبوز (ایجاد لخته خون) در عروق كلیه پیوندی ایجاد شود.

پس‌‌زدن‌های تقریبا حاد به‌دلیل عفونت و عدم همخوانی ساختار ژنتیك ‌دهنده و گیرنده كلیه اتفاق می‌افتد، زیرا متاسفانه در درصد كمی از موارد این عدم همخوانی با آزمایش‌های انجام‌شده شناخته نمی‌شوند. پس ‌زدن‌های مزمن هم به‌دلیل عفونت‌های مزمن یا تنگ شدن محل اتصال حالب به مثانه و انسداد مزمن ایجاد می‌شود.

چه خطراتی فرد گیرنده كلیه را تهدید می‌كند؟

فرد گیرنده كلیه قبل از اقدام به پیوند و نیز بعد از پیوند باید داروهای تعدیل‌كننده سیستم ایمنی را دریافت كند. طبیعتا این داروها عوارضی دارد و تداخلات دارویی هم در آنها مطرح است. این افراد بیشتر مستعد عفونت هستند، به لحاظ ایمنی باید بیشتر مراقب خودشان باشند و پیگیری‌های دوره‌ای را از نظر وضعیت گلبول‌های خون، فشار و قند خون به‌صورت منظم انجام دهند.