طرح جامع کاهش آلودگی هوای تهران از سال 1379 پس از تدوین طی 10 سال هرگز به صورت جدی وارد فاز عملیاتی نشده است تا با اجرایی شدن آن میزان آلودگی هوای تهران کاهش یابد و در خلاء اجرای این طرح با تشدید آلودگی هوا در سالهای اخیر، معضلات و مشکلات بسیاری بر ساکنان کلانشهرها بهخصوص شهر تهران تحمیل شده است.
صنعت آزبست یا همان پنبهنسوز سالهاست در دنیا به عنوان یک صنعت آلودهکننده معرفی شده و استفاده از این ماده در بسیاری از کشورهای جهان ممنوع شده است. طبق حفاظت از اعلام سازمان محیطزیست، استفاده از این ماده خطرساز در صنایع ممنوع است.
استفاده از آزبست در صنایع، خطری جدی برای سلامت
ماده سرطانزای آزبست که در بسیاری از صنایع ایران مورد استفاده قرار میگیرد، به?خاطر وجود دلایل قاطع علمی درخصوص اثرات سرطان بر سلامت انسان هماکنون در 40 کشور دنیا از چرخه تولید حذف شده است اما در کشو رما استفاده از این ماده در ساخت ایرانیت، عایقهای حرارتی، عایقهای سقف و تولید لولههای مختلف است که همچنان ادامه دارد.
استفاده از این ماده خطرناک در لنت ترمز خودروها بهخصوص در شهرهای پرترافیک باعث میشود پس از هر ترمز و داغ شدن لنتها، ذرات سرطانزای آزبست در محیط اطراف پراکنده شود و این ذرات باعث تولید بوی لنتها نیز میشود.
ارائه گزارشهای علمی مستند در مورد عوارض جبرانناپذیر آزبست روی سلامت انسان و محیطزیست سبب تدوین مصوبهای توسط شورای عالی محیطزیست کشور در سال 79 با هدف حذف آزبست از صنایع، بهخصوص بخش ساختمانسازی شد.
افزایش واردات و استفاده غیرقانونی از «آزبست»
سخنگوی شورای شهر تهران با بیان اینکه با وجود مهلت 7 ساله مبنی بر حذف محصولات آزبست، کارخانهها همچنان از این ماده خطرناک استفاده میکنند، گفت: «میزان واردات این ماده در حالی افزایش یافته که برای سلامت شهروندان و کودکان خطرات بسیاری به دنبال دارد.»
خسرو دانشجو با بیان اینکه مصرف آزبست صدمات جبرانناپذیری بر سلامت شهروندان وارد میکند، اظهار داشت: «از سوی شورای شهر طرح ممنوعیت مصرف محصولات آزبستی ارائه شده است.» وی با اشاره به مصوبه شورای عالی حفاظت از محیطزیست درخصوص حذف آزبست از تولید کارخانجات که در سال 79 به تصویب رسیده بود، تصریح کرد: «براساس این مصوبه باید طی 7 سال بهتدریج تمام محصولاتی که از آزبست استفاده میکردند حذف میشدند اما متاسفانه به دلیل بیتوجهی دستاندرکاران در سالهای اخیر با وجود سپری شدن مهلت 7 ساله کارخانجات تولید کننده محصولات آزبستی همچنان از این ماده خطرناک استفاده میکنند.»
دانشجو ادامه داد: «به دلیل ممنوعیت استفاده از این ماده در اغلب کشورهای دنیا قیمت آن در بازارهای جهانی رو به کاهش است و این سبب شده که میزان واردات محصولات آزبستی به کشور روزبهروز افزایش یابد.»
آزبست احتمال ابتلا به سرطان ریه را افزایش میدهد
یک فوقتخصص بیماریهای ریوی معتقد است آلودگی هوا یک خطر عمده محیطی برای سلامتی انسان است و آزبست یک آلاینده معدنی بسیار سمی و سرطانزاست.
دکتر حمید سهرابپور در گفتگو با خبرنگار سلامت اظهار داشت: «براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی ترکیبات آزبست سرطانزاست و افرادی که بهطور مداوم با این آلاینده سمی سروکار دارند دچار عوارض و بیماریهای لاعلاجی نظیر سرطان ریه میشوند.» وی افزود: «متاسفانه با وجود پرخطر بودن و ممنوعیت استفاده از آزبست، این آلاینده سمی در صنایع کشور مورد استفاده قرار میگیرد.» این فوقتخصص ریه تصریح کرد: «از الیاف آزبست معمولا در انواع ورقهها، لولههای آزبست سیمانی، کفپوشها، لنتترمز و عایقهای حرارتی استفاده میشود.» دکتر سهرابپور یادآور شد: «آزبست آلاینده سرطانزا در هوای تهران است که بر اثر استفاده از لنتترمز و صفحهکلاج حاوی آزبست در خودروها در هوا آزاد میشود، آزبست از عوامل شناختهشده سرطان ریه است که میتواند خطر ابتلا به سرطان ریه را تا 5 برابر افزایش دهد.» عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه تاکید کرد: «ترمز ماشین باعث تحریک راههای هوایی و تشدید علایم تنفسی مانند تشدید علایم آسم و تنگینفس میشود و علایمی مانند سرفه، تنگینفس، التهاب ریه و تپشقلب را حتی در افراد سالم ایجاد میکند.» وی درخصوص عوارض تنفسی آزبست که از طریق ترمز ماشینها ایجاد میشود گفت: «این مواد در درازمدت باعث ایجاد فیبروزهای ریوی یا تخریب بافت ریه و آزبستوز و درنهایت ایجاد سرطان ریه در افراد میشود.»
قطع کامل واردات لنتترمزهای آزبستدار
اسفندماه سال گذشته رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، با بیان اینکه واردات غیرمجاز لنتهای ترمز را محدود میکنیم، اظهار داشت: «در این زمینه با وزارت بازرگانی و وزارت صنایع مکاتبات لازم انجام شده است، به این ترتیب که وزارت بازرگانی واردات لنتهای ترمز دارای آزبست را محدود کند و وزارت صنایع نیز جایگزینهای لازم در این زمینه را انجام دهد.» وی افزود: «هرچند در حال حاضر عدماستفاده از لنتهای ترمز دارای آزبست در خودروهای سبک انجام شده اما متاسفانه واردات غیرمجاز لنتهای آزبستدار به طور کامل قطع نشده و بهصورت قاچاق وارد میشود و از آنجایی که قیمت پایینتری دارند مورد استقبال بیشتری قرار میگیرند. در مجموع وزارت بهداشت پیگیریهای لازم را انجام میدهد تا علاوه بر انجام جایگزینی مناسب در مورد آلایندههای آزبست در صنعت، از واردات غیرمجاز لنتهای ترمز دارای آزبست نیز از طریق قانونی جلوگیری شود.»
آغاز طرح حذف آزبست از محیطهای کاری
رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به آغاز طرح حذف آزبست از محیطهای کاری، به خبرنگار سلامت گفت: «آزبست نوعی ترکیب معدنی سرطانزاست که در مدت 2 سال از محیطهای کاری حذف میشود.» کاظم ندافی افزود: «تمام ترکیبات آزبست، سرطانزاست و باعث بروز انواع سرطانها مانند سرطان ریه در افراد میشود.» وی خاطرنشان کرد: «در اجرای طرح حذف آزبست از محیطهای کاری، ابتدا کارگاههای سراسر کشور که از این ماده استفاده میکنند، شناسایی خواهند شد.»
ندافی گفت: «در اجرای طرح حذف آزبست، موسسات تحقیقاتی از جمله موسسه تحقیقات ملی ساختمان و مسکن، جایگزینهای مناسب این ماده را معرفی میکنند.»
به گفته وی اکنون جایگزینهای مناسب آزبست در برخی از کارگاههای کشور معرفی شده است، برای مثال کارگاه تولیدکننده ورقهای ساختمانی برای پوشش سقفی در استان خراسان به جای الیاف آزبست از الیاف مصنوعی استفاده میکند. رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت اظهار داشت: «پس از معرفی جایگزینهای مناسب به کارگاههای شناسایی شده مهلت داده میشود که از جایگزینهای مناسب استفاده کنند. در غیر این صورت با استفاده از اهرمهای قانونی، فعالیت اینگونه کارگاهها متوقف میشود.»
ندافی افزود: «بیشترین نتایج اجرای طرح حذف آزبست از محیطهای کاری در سال جاری، محقق خواهد شد اما طول کشیدن اجرای این طرح به دلیل مدت زمانی است که صرف تصویب قوانین و مقررات مربوطه خواهد شد.» وی تاکید کرد: «آزبست برای کارگران، ترکیب مضری است و باید از محیطهای کاری حذف شود.»
غلظت الیاف آزبست در هوای شهر تهران
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز با اشاره به وجود آزبست در هوای تهران گفت: «وجود آزبست در هوای تهران بیشتر ناشی از لنتترمزها و صفحه کلاج است.»
وی افزود: «متاسفانه خودروسازان داخلی هنوز آزبست را از ترکیبات ساخت لنتترمز و صفحهکلاج خودروها حذف نکردهاند و
65 درصد مواد به کار رفته در ساخت لنتترمز و کلاج خودروهای داخلی را آزبست تشکیل میدهد که این موضوع به شدت سبب بالا رفتن میزان آلاینده سمی آزبست در هوای شهر شده است.»
رشیدی تصریح کرد: «براساس تحقیقات صورت گرفته نوع آزبست کریزوتیل که در هوای تهران وجود دارد مستقیما در ترمز و کلاج خودروها به کار میرود. وجود آلاینده آزبست در هوا میتواند سبب بروز سرطان ریه شود و سلامت شهروندان را با خطر مواجه کند.»
وی با بیان اینکه کسانی که در درازمدت در معرض آزبست باشند احتمال ابتلای آنها به سرطان افزایش مییابد، یادآور شد: «آزبست موجود در محیط به راحتی به بافت تنفسی نفوذ کرده و احتمال سرطان را افزایش میدهد، حال آنکه الیاف آزبست حتی میتوانند با نشست روی لباس و بدن افراد به محیط خانه نیز منتقل شوند و حتی سلامتی افرادی که از خانه خارج نمیشوند را با خطر مواجه سازند.»
رشیدی گفت: «علاوه بر نوع کریزوتیل در هوای تهران سایر انواع آزبست مانند ترمولایت (از نوع آمفیبولها) نیز دیده میشود.»
رشیدی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران به نتایج اندازهگیری آزبست در شهر تهران در 2 سال اخیر اشاره کرد و گفت: «برای مشخص شدن میزان آزبست موجود در هوای تهران در سال 88، 30 نمونهگیری از بخشهای مختلف شهر اواخر بهمن و اسفندماه که از ماههای پرتردد و ترافیک در تهران محسوب میشوند صورت گرفت.» وی افزود: «در بررسیهای صورت گرفته مشخص شد در نقاطی که بیشترین تردد خودروها وجود دارد، میزان آلاینده سمی آزبست در هوا نیز بیشتر است چنانچه در این بررسی میدان تجریش و نقاط مرکزی شهر بیشترین آلاینده آزبست را در هوا داشتند.» رشیدی در ادامه یادآور شد: «تحقیقات صورت گرفته نشان میدهد میزان آزبست در هوای مناطق مرکزی شهر بهخصوص در خیابان و میدان انقلاب، خیابان فتحیشقاقی، کارگر شمالی و خیابان سهروردی بسیار بالاست که این موضوع سلامتی شهروندان را با خطر جدی مواجه میکند.» وی به مناطقی که بیشترین میزان آزبست در هوا را دارند اشاره کرد و افزود: «همچنین براساس اندازهگیریهای صورت گرفته منطقه یافتآباد، اتوبان بسیج، میدان بهمن، خیابان آزادی، میدان آزادی، پلگیشا، انتهای بزرگراه حکیم و منطقه مسعودیه تهران، بعد از مناطق مرکزی بیشترین میزان آزبست در هوا را دارند.» وی همچنین تصریح کرد: «میانگین نتایج اندازهگیریهای انجام شده در سال 88 و در ایستگاههای مختلف برابر با
fiber/ml 10-3×7/5 است.»
نتایج اندازهگیری آزبست
رشیدی گفت: «برای مشخص شدن میزان آزبست موجود در هوای شهر تهران 20 نمونهگیری از 5 نقطه مختلف شهر و در هر نقطه 4 مرتبه در طی اسفندماه سال 89 لغایت اردیبهشت سال 90 صورت گرفت.» وی ادامه داد: «نمونهبرداریهای انجام شده در 5 نقطه جنوب، شرق، شمال و غرب و مرکز تهران انجام شد. میانگین نتایج اندازهگیریهای انجامشده در سالهای 90-89 و در ایستگاههای مختلف برابر با
fiber/ml 10-3×8/4 است.»
مسوولان به فکر سلامت افراد جامعه باشند
اروپاییها معتقدند که آزبست سمی است و اثرات مخرب آن کاملا شناسایی شده است. روسیه، چین و کانادا 65 درصد تولید آزبست در جهان را در اختیار دارند.
روزانه بیش از یک میلیون خودرو در سطح شهرهای بزرگ در رفتوآمد هستند که از لحاظ وضعیت خاص ترافیک رانندگان پیوسته از ترمز استفاده میکنند و با هر بار استفاده از ترمز خودرو مقداری از لنتترمز تحت عمل اصطکاک لنت با دیسک چرخ ساییده شده و آزبست موجود در آن به شکل غبار از درز کاسههای چرخ یا بهطور مستقیم از کنار دیسکچرخ به زمین میریزد و در هوا پراکنده شده و بر اثر جریانهای سطحی هوای نزدیک به آسفالت خیابان که حرکت اتومبیلها آن را تشدید میکند در محیط شهر پراکنده میشود.
به منظور آگاهی شهروندان از میزان آلایندگی این ماده، لازم است تا مسوولان با افزودن یک شاخص به نشانگر دستگاههای سنجش آلودگی هوا، اطلاعرسانی دقیقی درخصوص این ماده خطرناک به عمل بیاورند چرا که میتوان با آگاهسازی عمومی مردم در این زمینه گامهای اساسی برداشت تا شهروندان نسبت به تغییرات محیطزیست اطراف خود حساستر شوند.
با توجه به خسارت جانی و مالی آلودگی هوا در درازمدت ضروری است تا مسوولان نسبت به حذف و کنترل این ماده و سایر مواد آلاینده حساسیت بیشتری به خرج دهند تا همچنان شاهد بیماری و مرگ تدریجی شهروندان نباشیم.
منبع:سلامت
نظر شما