سلامت نیوز:معضل خشکسالی و کمبود آب در استان پهناور سیستان‌وبلوچستان سالیان متمادی است که مردم استان به‌ویژه ساکنان نقاط روستایی را با مشکل مواجه کرده و بعضا مردم روستایی از منابع آب غیربهداشتی بهره می‌گیرند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه صبح نو ،سیستان‌وبلوچستان در کمربند خشک کره زمین واقع شده و پایین‌ترین شاخص دسترسی به شبکه آب را در میان 31استان کشور دارد. براساس آخرین آمار منتشرشده ازسوی وزارت نیرو 200هزار نفر در این استان به‌صورت سقایی آبرسانی می‌شوند و 300هزار نفر هم شبکه آب ندارند. موقعیت جغرافیایی و اقلیمی این استان و پراکندگی مکانی نامناسب بارندگی و وجود خشکسالی‌های متناوب، صرفه‌جویی در مصرف آب و برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه از منابع آب موجود به‌خصوص در بخش کشاورزی که بیشترین مصرف آب موجود در کشور را به خود اختصاص داده در این استان استراتژیک یک امر ضروری است.
البته چند مسیر برای جبران بی‌آبی برای سیستان‌وبلوچستان وجود دارد که هرکدام با بی‌توجهی مسوولان وزارت نیرو به تاخیر افتاده است. یکی از ظرفیت‌هایی که می‌توان برای حل بحران بی‌آبی در سیستان‌وبلوچستان استفاده کرد از آب ژرف است که برای حفاری دستگاه مخصوص در کشور نداریم. فرصت بعدی انتقال آب از دریای عمان است که چهار سال زمان پیش‌بینی شده است.
مساله بعدی کم‌لطفی افغانستان در تامین سالانه ۷۲۰میلیون مترمکعب حقابه است که رایزنی‌های سیاسی را طلب می‌کند. در این میان، بسیاری از مردم در شهرستان دشتیاری، حاشیه شهر سراوان و نقاط مرزی با مشکل دسترسی آب بهداشتی مواجه هستند. بعضا مردم آب آشامیدنی‌شان را از محله تغذیه دام‌ها و حیوانات وحشی استفاده می‌کنند.
موضوع خشکسالی در سیستان‌وبلوچستان و معضلات ناشی از آن متاسفانه به‌هیچ‌عنوان مساله تازه و جدیدی نیست اما نگرانی اصلی اینجاست که تاکنون هیچ اقدام مطالعاتی و عملیاتی دقیقی برای بررسی این مهم در این منطقه استراتژیک کشور انجام نشده است. خشک شدن بستر دریاچه هامون سال‌هاست که به یک معضل مهم زیست‌محیطی برای منطقه سیستان تبدیل شده و متاسفانه این روزها شرایط زندگی در سیستان‌وبلوچستان به‌دلیل تبعات ناشی از این خشکسالی بسیار سخت‌تر از گذشته شده و مردمان این منطقه با معضلاتی همچون آلودگی هوا، بیماری‌های قلبی و ریوی، بیکاری، مهاجرت و حاشیه‌نشینی روبه‌رو هستند.
«سیدمهدی سجادی» معاون داوطلبان هلال‌احمر استان سیستان‌وبلوچستان در گفت‌وگو با خبرنگار «صبح‌نو» گفت: «هر روز مردم از حاشیه شهر سراوان تماس می‌گیرند و درخواست می‌کنند به آنان با تانکر آب برسانیم. وضعیت آب شرب مردم اصلا خوب نیست؛ مردم شهرستان دشتیاری و اطراف آب‌لوله‌کشی ندارند و آب مصرفی‌شان را از جایی تامین می‌کنند که حیوانات اهلی و وحشی آب می‌نوشند.
البته هلال‌احمر در قالب نذر آب فعالیت‌های گسترده انجام می‌دهد و تلاش می‌کند آب شرب مردم را تامین کند ولی این‌ها کافی نیست. نیاز مردم بسیار زیاد است و باید برنامه‌ریزی اصولی برایش انجام داد».یکی از ساکنان سیرکان هم در گفت‌وگوی تلفنی با خبرنگار «صبح‌نو» می‌گوید: «آب نداریم. وضع خراب است. هیچ‌کس هم به فکر ما نیست. آبفا این روزها باید به فکر مساله بحران بی‌آبی در این شهر باشد چراکه با خشک شدن آب پشت سد سیرکان و نباریدن باران طی سال گذشته در کل سیستان‌وبلوچستان، سیرکان را نیز کم‌آبی فراگرفته است.
اکنون آب در شهر سیرکان جیره‌بندی شده و هر دو روز یک‌بار در فاصله کوتاهی وصل می‌شود تا مردم بتوانند آب شرب خود را در تانکر یا ظروف نگهداری آب ذخیره کنند، با نزدیک شدن به ماه مبارک رمضان و فصل تابستان امیدواریم مسوولان توجه ویژه‌ای به این منطقه داشته باشند وگرنه تا چند وقت دیگر مشخص نیست چه بلایی سر مردم سیرکان خواهد آمد».
سیاست‌های اعجاب‌برانگیز وزارت نیرو
«معین‌الدین سعیدی»، سخنگوی کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط‌زیست مجلس شورای‌اسلامی درمورد تنش بی‌آبی در استان سیستان‌وبلوچستان گفت: ایجاد سد کمال‌خان در افغانستان با تمام موافقت‌نامه‌های بین‌المللی به‌ویژه تفاهمنامه سال1351 بین دولت ایران و افغانستان در تضاد کامل است.
راه‌اندازی این سد اشکالات جدیدی در تامین منابع آبی به همراه خواهد داشت. در حوزه بلوچستان پایین‌ترین میزان دسترسی به حوزه آب شرب در جنوب کشور را داشتیم، برخی از سیاست‌های وزارت نیرو واقعا اعجاب‌برانگیز است. بیشترین سدهای بزرگ استان در حوزه انتخاباتی بنده است؛ به‌طوری‌که شبکه پایین سد تعریف شده و سدها تبدیل به یک تشتک تبخیر شده‌اند.
قانون برنامه ششم توسعه بر مبنای ماده36 وزارت نیرو مکلف است، بخش عمده آب جنوب را از تغییر آب‌شیرین‌کن‌ها تامین کند که متاسفانه توسعه آب‌شیرین‌کن‌ها هم اتفاق نیفتاده است. اما مطالبه‌گری درست مردم و سفری که دکتر قالیباف به استان سیستان‌وبلوچستان داشتند، اعتبارات مناسبی در این راستا تخصیص داده شده است؛ درحال‌حاضر حدود 150روستای منطقه دشتیاری و پلان که با بیشترین تنش آبی مواجه بودند و تا میزان زیادی به شبکه آبی متصل شده‌اند؛ تا حدود بسیاری از فضای بحران آبی فاصله گرفته و باز می‌طلبد برای استفاده از آب‌های ژرف در سیستان وبلوچستان اعتبارات قابل‌توجهی سرمایه‌گذاری شود.درحال‌حاضر عمده مردم به‌صورت سقایی آبرسانی می‌شوند.
آب را از کدام مسیر به سیستان‌وبلوچستان برسانیم
«حبیب‌اله دهمرده»، عضو مجمع نمایندگان سیستان‌وبلوچستان در مجلس شورای اسلامی گفت: متولیان وزارت نیرو مشکل اصلی بی‌آبی سیستان‌وبلوچستان هستند که نه‌تنها این مشکل اساسی را رفع نمی‌کنند بلکه نمی‌گذارند اقدامی در راستای کاهش بی‌آبی این استان پهناور صورت بپذیرد.
صحبت‌های بسیاری درباره آب‌های ژرف در استان سیستان بر سر زبان‌هاست. حدود دو سال بعد از بررسی دانشمندان و کارشناسان داخلی و خارجی درباره آب‌های ژرف سیستان به نتیجه رسیدند که جریان آبی در استان سیستان وجود دارد و خوشبختانه این تلاش به نتیجه رسید، آب‌های ژرف این استان اولین تجربه برای به‌دست‌آوردن آب در استان سیستان بوده است. حفر چاه‌ها در عمق ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰متری و ارسال نتیجه آن به آزمایشگاه‌های داخلی و خارجی بوده است و مشخص شد در اعماق مختلف آب به‌صورت لایه‌لایه وجود دارد که استاندارد بسیار بالای تمام آزمایش‌های موردنظر را سپری کرده‌اند.
ما می‌توانیم چاه‌های متعددی را حفاری کنیم اما مشکل اصلی ما این است که دستگاه حفاری آب در کشور نداریم. امیدوارم دولت در راستای خرید دستگاه حفاری اقدامات موثری انجام دهد.نماینده مردم زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون درباره رفع مشکل تشنگی سیستان با حفر چنین چاه‌هایی اظهار کرد: این آب‌ها نسبت‌به آب دریا بسیار شیرین هستند.
چند مسیر برای جبران بی‌آبی وجود دارد؛ یکی از ظرفیت‌ها آب ژرف است، فرصت بعدی انتقال آب از دریای عمان است. مساله بعدی تبخیر آب در سیستان است که میزان آن بسیار بالا بوده و در راستای رفع آن یک ردیف بودجه‌ای در نظر گرفتیم که نیازمند کار علمی است. موضوع بعدی که در راستای آب در نظر گرفته می‌شود قرارداد با افغانستان است که طبق آن سالانه ۷۲۰میلیون مترمکعب حقابه داریم که متاسفانه افغان‌ها در این زمینه کم‌لطفی دارند.
مناقشه آبی میان ایران و افغانستان
برخی کارشناسان اعتقاد دارند بی‌آبی سیستان‌وبلوچستان علل ساختاری دارد اما شرکت آب و فاضلاب می‌گوید بخش مهمی از مشکلات آبرسانی حداکثر تا چهار سال آینده آن هم در صورت تخصیص اعتبارات برطرف می‌شود. «علیرضا قاسمی» مدیرعامل آب و فاضلاب سیستان‌وبلوچستان گفت:
زاهدان ازلحاظ منابع تامین آب پایدار در بحرانی‌ترین شرایط قرار دارد، موقعیت استقرار این شهر به‌گونه‌ای است که هیچ‌گونه منابع تامین آب پایدار چه از نوع زیرزمینی یا سطحی برای این شهر ۷۰۰هزارنفری وجود ندارد. تامین آب پایدار، به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌ها در کشور تبدیل شده است، چراکه طی سال‌های گذشته با کاهش منابع آبی زیرزمینی مواجه شده و شاهد خشکسالی و بحران آب بوده‌ایم اما همچنان خشکسالی با توجه به کاهش میزان بارش تداوم دارد.او افزود:
خشکی تالاب هامون و دسترسی سخت به منابع آبی پایدار و از طرفی بالا گرفتن تب مناقشه آبی میان ایران و افغانستان طی سال‌های اخیر و عدم پایبندی افغانستان به انتقال حقابه هامون از هیرمند با سدسازی بی‌رویه و تصمیماتی که سال گذشته با احداث سد کمال‌خان روی رودخانه هیرمند گرفته شد، معضلاتی را به وجود آورده است. سیستان و زاهدان برای تامین آب پایدار و خروج از تنش آبی به آب فرامرزی وابسته هستند و تلاش برای دریافت حقابه می‌تواند یکی از گزینه‌های نجات از بحران‌های پیش‌رو باشد.
طرح انتقال آب از دریای عمان به‌عنوان راهکاری اساسی کلید خورد؛ پروژه‌ای که می‌توان گفت روزنه امیدی برای مردم سیستان‌وبلوچستان است. طبق پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته، این ابرپروژه ملی که در شمار گران‌ترین طرح‌هایی هست که در دنیا تعریف شده است، حداقل چهار سال زمان می‌برد که با توجه به حساسیت موضوع آب و تشریح وضعیت آبی سیستان و زاهدان، ضرورت تامین آن در زاهدان از یک منبع دیگر تا رسیدن آب پایدار دریا به استان بسیار حائزاهمیت است.
نظر شما