سلامت نیوز: با اظهارات جدید سخنگوی سازمان غذا و دارو درباره چگونگی ترخیص داروهای كرونایی «فاسد» از گمرك، مناقشه نظام سلامت و گمركات كشور وارد مرحله جدیدی شد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد، این مناقشه، ریشه در یك درخواست دارد؛ درخواست معاون فنی امور گمركی كشور در روزهای پایانی مرداد ماه برای بازدید مقامات قضایی از انبارهای گمرك امام خمینی و تعیین تكلیف دهها تن دارو و مواد اولیه دارویی. مهرداد جمالارونقی، پیش از این درخواست هم نسبت به دپو و بلاتكلیفی هزاران تن نهادههای دامی در خطر فساد در گمركات كشور هشدار داده و بیتوجهی نهادهای مسوول را ناشی از بیضابطه بودن مقررات جاری، پیچیدگی روال اداری دستگاهها و كم توجهی مسوولان دولتی به مشكلات جاری و روز جامعه عمومی عنوان كرده بود.
ادامه این هشدارها، به ضرورت تعیین تكلیف دهها تن داروی دپو شده در گمرك امام خمینی استان تهران ختم شد و به دنبال بازدید معاون قضایی دادستان كل كشور و در معیت مسوولان سازمان غذا و دارو از این انبارها، مشخص شد حجم زیادی از داروهای دپو شده و بلاتكلیف در انبارهای گمرك استان تهران، داروهای كووید 19 بوده، اما ظاهرا این درخواست و این بازدید، آن هم در روزهای پایانی فعالیت دولت دوازدهم، برای مسوولان سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت صورت خوشی نداشت، چون حالا باید به جای آسودگی خیال از بابت نحوه ایفای مسوولیت خود در دولت دوازدهم، جوابگو میبودند كه چطور به دلیل ناهماهنگی با نهادهای اقتصادی، این حجم از داروهای وارداتی، تكلیفی نامعلوم پیدا كرده است. به دنبال آشكار شدن ابعاد این مناقشه، خبر جدیدتری كه در رسانهها مورد توجه قرار گرفت، ترخیص پر سوال 13 تن داروی رمدسیویر وارداتی از گمرك امام خمینی استان تهران طی روزهای گذشته بود كه اعلام این خبر از سوی مسوولان گمرك، واكنشهای شدید مسوولان سازمان غذا و دارو را به دنبال داشت و گفته شد كه این ترخیص نه تنها بدون هماهنگی انجام شده بلكه داروهای ترخیص شده از گمرك، فاسد و غیر قابل مصرف بوده است.
طی روزهای گذشته، مناقشه این نهادهای دولتی بارها توسط رسانههای مكتوب و مجازی مورد نقد قرار گرفت و دیروز هم خبرگزاری ایلنا، به بهانه حواشی جدید این اتفاقات و ترخیص 13 تن داروی رمدسیویر غیر قابل مصرف از گمرك امام خمینی، در مروری بر آنچه گذشت، نوشت: «برخی اقلام دارویی موثر در درمان كرونا كه استانداردهای ترخیص را نداشته و طبق نظر مرجع ذیصلاح، فاسد و غیر قابل استفاده عنوان شدهاند، از گمرك ترخیص شدهاند. ۴۰۰ هزار ویال (۱۳ تن) رمدسیویر تولید یك شركت هندی كه ظاهرا مورد تایید یكی از مراجع ذیصلاح نبوده، ترخیص شده در حالی كه چهارم مرداد سال جاری، اداره بازرسی فنی دارو نامهای با موضوع جلوگیری از واردات داروی تولیدی یك شركت هندی به علت سوابق شكایات و ریكال داروها به اداره كل امور دارو و مواد تحت كنترل ارایه میدهد و درخواست دارد كه تمام داروهای وارداتی از این شركت هندی ترخیص نشود و در این نامه آمده است كه نظر به وجود موارد متعدد شكایت و ریكال از داروهای مختلف تولیدی یك شركت در هند در سالهای گذشته به دلایلی مانند وجود رسوب، وجود ذرات خارجی، وجود حشره در ویال تزریقی و تغییر رنگ و شكل دارو بنابراین جلوی واردات داروهای این شركت گرفته شود.
اما دو روز بعد از تاریخ این نامه یعنی ششم مرداد ماه، نامهای از سوی سازمان غذا و دارو به گمرك فرودگاه امام ارسال میشود مبنی بر اینكه دقیقا رمدسیویرهای همین شركت هندی ترخیص شود. اما ماجرای ورود داروهای مردود در اینجا تمام نمیشود. تقریبا از یك ماه گذشته سرم كه ابتداییترین دارو برای هر بیمار به ویژه بیماران كرونایی محسوب میشود در داروخانهها و بازار نایاب شد بهطوری كه در مدت چند روز قیمت سرم 10 تا 20 هزار تومانی به بیش از 200 هزار تومان هم رسید و حتی برای خرید سرم هم مردم در صفهای طولانی ماندند در شرایطی كه در همین روزها چندین محموله سرم پشت دربهای گمرك مانده بود و ترخیص نمیشد یا در گمركات خاك میخورد. در همین ایام كه گمرك خواستار تعیین تكلیف این اقلام موثر در درمان كرونا بود، روز بیستم مرداد ماه سال جاری سازمان غذا و دارو به یك شركت داخلی نامهای را با موضوع تامین فوری سرم ارسال میكند با این محتوا كه با توجه شرایط شیوع كووید 19 و كمبود شدید سرم همچنین عدم امكان تامین به موقع توسط تولیدكنندگان داخلی در مدت زمان یك هفته نسبت به تامین فوری سرم از یك شركت ترك اقدام كند.
دقیقا 5 روز بعد از این درخواست فوری، مدیركل امور داروو مواد تحت كنترل، نامهای به گمرك ارسال میكند كه در این نامه درخواست دارد كه با توجه به مشكل به وجود آمده در خصوص واردات سرمهای تزریقی از یك كارخانه ترك (دقیقا همان برندی كه سازمان غذا و دارو اجازه تامین آن را به یك شركت داخلی داده بود) جلوی واردات و ترخیص آن را بگیرد و ترخیص آن را ممنوع اعلام كند اما یكم شهریورماه، سازمان غذا و دارو به گمرك شهریار نامهای ارسال میكند كه سرمهای وارداتی از این كارخانه سازنده كشور تركیه را ترخیص كند.
پس از آن در تاریخ هفتم شهریورماه در شرایطی كه تمام این داروها وارد چرخه توزیع شده بودند، اختلاف سازمان غذا و دارو و گمرك بر سر محمولههای رمدسیویر و سرمهای وارداتی چنان بالا گرفت كه سازمان غذا و دارو نهایتا به سازمان بازرسی كشور از گمرك شكایت كرد و محمدرضا شانهساز، ریاست سازمان غذا و دارو در نامهای به سازمان بازرسی كل كشور، گمرك را به صدور غیرقانونی مجوز ورود داروی غیرمجاز رمدسیویر هندی و سرم غیرمجاز از كشور تركیه متهم كرد و در این نامه به این مساله معترض شده بود كه چرا با وجود آنكه گمرك اجازه ندارد مجوز ورود داروی غیرمجاز وزارت بهداشت را صادر كند، اما معاون فنی گمرك در رسانههای عمومی بر ترخیص این داروها اصرار میكند كه پاسخ معاون فنی امور گمركی كشور هم به این اعتراضات این بود كه داروی رمدسیویر از یك شركت هندی در انبارهای شركت تحویلگیرنده یعنی شركت انبارهای عمومی فرودگاه امام نگهداری شده و نه گمرك و هیچ فشاری هم بر وزارت بهداشت مبنی بر ترخیص این داروها بدون مجوز نبوده و آنچه از وزارت بهداشت خواسته شد تعیین تكلیف آنها بوده در حالی كه اداره بازرسی فنی دارو، چهارم مرداد ماه گزارشی مبنی بر موارد متعدد شكایات و ریكال از همین شركت هندی در سالهای گذشته به معاونت برنامهریزی اداره كل دارو ارایه و اعلام كرده كه كلیه خطوط تولید این شركت مورد تایید نیست اما در تاریخ ششم مرداد ماه، سازمان غذا و دارو دقیقا برای داروی رمدسیویر همان برند از همان كارخانه و دقیقا برای همان شركت مجوز ترخیص داده و به گمرك ابلاغ كرده است.
درباره ترخیص سرم متعلق به یك شركت ترك هم، اداره امور و مواد تحت كنترل نامهای مبنی بر ممنوعیت ترخیص این كالا ارسال كرد كه تمام گمركات كشور جلوی ترخیص این نوع سرم را بگیرند اما باید توجه داشت آن مرجع بعد از ابلاغ ممنوعیت ترخیص این سرمها، خود نسبت به صدور مجوز ترخیص برای همین برند در تاریخ یكم شهریور ماه اقدام كرده و سازمان غذا و دارو 5 روز قبل از ممنوعیت ترخیص این نوع سرم، فقط از یك شركت درخواست كرده كه 600 هزار عدد از این سرم در یك هفته وارد كنند.»به دنبال انتشار خبر ترخیص داروهایی كه بنا به اعلام سازمان غذا و دارو، دچار فساد كیفی بوده اما با درخواست همین مسوولان، از گمرك ترخیص و وارد شبكه توزیع شده، كیانوش جهانپور؛ سخنگوی سازمان غذا و دارو در گفتوگو با خبرنگار ایلنا درباره ماجرای ترخیص 13 تن رمدسیویرهای فاسد از گمرك، با تكذیب آنچه در رسانهها به مسوولان سازمان غذا و دارو منتسب شده، گفت: «این مطلب درست نیست، مطالب عنوان شده ناشی از این است كه دوستان از ریكال دارو و شرایط و فرآیند آن اطلاعی ندارند و طبیعی است كه اطلاعی هم نداشته باشند.
اگر اجازه بدهند هر دستگاهی كار ویژه و كار تخصصی خودش را انجام دهد مشكلی در این زمینه نخواهد بود و روح و روان مردم و افكار عمومی هم از این رفت و برگشتهای بیحاصل آزرده نخواهد شد.یك فرآورده دارویی از یك برند، ممكن است سالها در بازار مصرف یا وارد كشور شود و هر زمان هم ممكن است بنا بر هر شبههای ریكال و جمعآوری شود. در این پروسه، یك یا چند سری ساخت مشخص، ریكال میشوند. بعد از ریكال و جمعآوری یا توقیف محموله، بررسیها انجام میشود و چه بسا مجددا همان سریساخت با احراز عدم مشكل و رفع شبهه در مورد سلامت و ایمنی كالا یا GMP خطوط تولیدی و… مجددا وارد بازار و مجوز مصرف آن صادر شود.تقریبا هر هفته یك مورد ریكال و مواردی از این دست در كشور است و این لزوما به معنای مشكلدار بودن همه فرآوردهها یا همه بچهای تولیدی آن فرآورده یا شركت خاصی نیست.»
جهانپور در پاسخ به ابهام عدم صدور مجوز ترخیص محموله سرم وارداتی از سوی یك شركت و درخواست سفارش واردات همان برند سرم به شركتی دیگر در بازه زمانی تقریبا همزمان گفت: «برای هر دارو به همه شركتهای واردكننده مجوز ورود داده نمیشود، بلكه مجوز فوریتی به یك شركت و برای تنظیم بازار داده شده و این به معنای مجوز ورود آن دارو از سوی بقیه شركتها نیست. محموله دارویی كه فرآیند سفارش و صدور مجوز واردات را دریافت نكرده و ثبت سفارش نشده و مجوزی برای ورود یا ورود فوریتی آن توسط سازمان غذا و دارو داده نشده، قابل ترخیص نیست و مجوز ترخیص آن داده نخواهد شد.تنظیمكننده بازار دارو، سازمان غذا و داروست. هر محموله جهت ورود باید در تمام مراحل مجوز این سازمان را داشته باشد.
مجوز ورود یك محموله برای یك شركت برای سایرین مجوز تلقی نخواهد شد و تشخیص موضوع با سازمان غذا و داروست. » حالا كه سه هفته از آغاز این مناقشات میگذرد و علت اصلی ایجاد این جدل هم، دپوی حجم بالای داروها در انبارهای گمرك بوده، مدیركل دارو و مواد تحت كنترل سازمان غذا و دارو از موجودی دارو در انبارهای گمرك اظهار بیاطلاعی كرده و در واكنش به برخی اظهارات مبنی بر اینكه كمبود دارو و سرم به دلیل عدم مجوز ترخیص اقلام دارویی در انبارهای گمرك از سوی این سازمان بوده، به خبرنگار ایلنا میگوید: «اقلام مورد بحث موجود در گمرك، اقلامی است كه مجوز وزارت بهداشت را ندارد و البته ما هم نمیدانیم كه چه اقلامی در گمرك است. فقط میدانیم اقلامی كه در گمرك رسوب كرده، مجوز وزارت بهداشت را ندارد و تاكید میكنم، هر اقلامی كه از ما مجوز میگیرد ترخیص میشود. چه كسی گفته كه اقلامی كه در گمرك است، باید مورد تایید ما و اساسا دارو باشد؟ آمار اقلامی كه در گمرك است را وزارت بهداشت، جهاد كشاورزی و وزارت صمت ندارند. مشكل گمرك این است كه هر كسی هر چیزی را میتواند بیاورد و در انبار بگذارد و بعد از آن تازه دنبال مجوز میرود. این میشود كه كالا در گمرك رسوب میكند. این رویه مشكل دارد و باید اول مجوزش را از وزارتخانههای مربوطه كسب و بعد وارد كنند. اگر در ورودی گمرك را ببندند كه هركس هرچه میخواهد وارد نكند، این اتفاقات نمیافتد. این مساله ربطی به كمبود دارو ندارد.» ضعف نظارت در نظام سلامت یك ایراد فراگیر است كه حالا بخشی از آن آشكار شده است.
ضعف نظارت بر روند واردات و توزیع اقلام سلامت محور و از جمله دارو كه به بلاتكلیفی اقلام وارداتی و نشت دارو به بازار سیاه منجر شد، طی 4 سال گذشته مورد انتقاد كارشناسان و مسوولان سایر نهادهای دولتی هم بوده و اتفاقات اخیر و افشای انباشت دهها تن دارو در انبارهای گمرك، بخش دیگری از این ضعف است، چراكه وزارت بهداشت، تنها نهاد متولی صدور مجوز و تایید واردات یك كالای سلامت محور است و اگر اینطور كه مدیركل امور دارویی میگوید، برخی اقلام دارویی یا تجهیزات پزشكی، بدون هیچ هماهنگی و دریافت مجوز ورود وارد كشور میشود، باید این قصور را متوجه سوءمدیریت متولی سلامت دانست كه در این سالها قادر به ملزم كردن نهادهای مسوول از جمله وزارت صمت یا وزارت جهاد كشاورزی برای هدایت واردات كالاهای سلامت به سمت وزارت بهداشت نبوده و حالا كه اخبار انباشت دهها تن دارو در گمركات كشور، به برگ بازنده وزارتخانه متولی تامین اقلام حیاتی برای سلامت شهروندان تبدیل شده، مسوولان دولت دوازدهم تلاش در رفع مسوولیت از خود دارند. حالا این سوال باید توسط یك مقام مسوول در وزارت بهداشت پاسخ داده شود كه داروهای حیاتی كه با صرف میلیونها دلار سرمایه، از تولیدكننده خارجی خریداری و به مقصد ایران حمل شده، مشمول كدام ثبت سفارش بوده و مگر ممكن است تولیدكننده داروی رمدسیویر، بدون دریافت هر گونه سفارش رسمی كلان، حاضر به فروش هزاران دوز از یك قلم دارو به یك مشتری ایرانی شود؟
ادامه این مناقشه قطعا به سود مردم نیست. شاید مسوولان سازمان غذا و دارو بتوانند با ادامه دادن این جدل لفظی و كاغذی، كارنامه خود را از اتهام و افترا پاك كنند اما مردمی كه در زمان تجویزهای بیرویه رمدسیویر توسط كادر درمان، به دلیل كمبود این داروی به ظاهر حیاتی، سرگردان بازار سیاه و مجیزگوی دلالان دارو شدند و جیب محتكران دارو وهمدستانشان در راهروهای مخفی و پنهان نظام سلامت را سنگینتر كردند، متضرر اصلی هستند. مصداق دیگر از سوءمدیریت گسترده در نظام سلامت همین است كه با گذشت 20 ماه از شیوع كرونا و در حالی كه مسوولان وزارت بهداشت همواره اصرار داشتند كه تمام رژیمهای درمانی كرونا را مطابق دستورالعملهای سازمان بهداشت جهانی پیش بردهاند، معاون اسبق تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت كه سابقه طولانی در معاینه و مداوای جانبازان شیمیایی دارد و با فایده و زیان داروهای تنفسی آشناست، در یك برنامه تلویزیونی افشا میكند كه بسیاری از داروهایی كه طی 20 ماه گذشته برای مبتلایان كرونا در ایران استفاده شد، حتی در سازمان بهداشت جهانی هم رد و مصرف آن به دلیل عوارض غیرقابل اجتناب و از جمله خطر مردهزایی زنان باردار یا در سن بارداری مبتلا به كرونا، منسوخ و ممنوع شده بود اما تجویز این داروها در ایران همچنان رواج داشت. چند روز قبل، سید مسعود خاتمی؛ عضو كمیسیون بهداشت مجلس، در گفتوگو با ایلنا اعلام كرد: «حجم زیادی از داروی رمدسیویر دولتی؛ میلیونها دوز، روی دست ما مانده چون ستاد كرونا گفته كه رمدسیویر فایده ندارد در حالی كه مردم با نسخه رمدسیویر بخش خصوصی، در خیابانها سرگردان هستند.»
نظر شما