به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ، با وجود این برخی از کارشناسان حوزه آسیب تأکید دارند که شهرداری و نیروی انتظامی به‌دنبال حذف صورت مسأله و جمع‌آوری معتادان هستند، درحالی که برخی از این افراد دارای خانواده هستند و می‌توان به روش دیگری با آنها برخورد کرد.

آمارها درحالی از وجود 22 هزار معتاد متجاهر در تهران حکایت دارد که ظرفیت مراکز ماده 15 و 16 روی هم رفته حتی به 14 هزار نفر هم نمی‌رسد. هم اکنون ظرفیت همه این مراکز پر شده است. بنابراین سؤال اینجاست این 8 هزار نفر در کدام معبر، بزرگراه، زیرپل، کوچه و شاید هم در خانه‌های مخروبه دراین سرمای زمستانی می‌خوابند؟ حالا حدود 40 درصد متقاضیان گرمخانه‌ها افرادی هستند که دچار اعتیاد نیستند. بنابراین باید به آمار معتادان متجاهر، بی‌خانمان‌ها، کارتن خواب‌ها و افراد بی‌سرپناه را هم اضافه کرد.

حتی برخی دانشجویان، بازنشستگان و افرادی که از شهرستان به تهران می‌آیند و پولی ندارند هم مجبورند به گرمخانه‌ها مراجعه کنند. این درحالی است که بزرگترین گرمخانه شهرداری تهران یعنی خاوران با کف‌خواب‌ها ظرفیتی در حدود هزار و 200 نفر دارد. در تهران هم اکنون 18 گرمخانه در حال فعالیت است که 2 گرمخانه در دست بخش خصوصی است و 16 گرمخانه دیگر هم از سوی شهرداری تهران اداره می‌شود. علاوه بر این باید آمار دو سامان‌سرای دیگر هم به گرمخانه‌ها اضافه کرد که مخصوص افرادی است که دچار فراموشی شده‌اند یا توان نگهداری از خود را ندارند.

از این گرمخانه‌ها، 3 مرکز متعلق به زنان و 13 مرکز نیز برای مردان است. سعید شرف‌دوست، معاون حمایت‌های اجتماعی سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران درباره تعطیلی گرمخانه‌های تهران به «ایران» می‌گوید: ما درچند وقت اخیر فقط یک گرمخانه  را که متعلق به مردان بود و در منطقه 13 قرار داشت تعطیل کردیم و دلیل آن هم راه‌اندازی یک مرکز بازپروری زنان معتاد متجاهر در نزدیکی آن بود که چون فعالیت هر دو با یکدیگر تداخل داشت، تصمیم به تعطیلی گرمخانه مردان گرفتیم و به جای آن در منطقه 11، یک گرمخانه با ظرفیت 110 نفر ایجاد کردیم و حتی اجازه ندادیم مددجویی در خیابان رها شود و همان شب همه را سریع جایگزین کردیم. الان دو گرمخانه در منطقه 11 قرار دارد که یکی از آنها متعلق به بخش خصوصی است.

وی با بیان اینکه ظرفیت کل گرمخانه‌های تهران چیزی در حدود 2 هزار و 40 نفر (خصوصی و شهرداری) است، می‌گوید: همه تلاش ما این است که گرمخانه‌ای تعطیل نشود و قانون ما این است که هر فرد بی‌سرپناهی باید در گرمخانه پذیرش شود. حتی پلیس مخالف اسکان دادن کارگرهاست. اما ما در یکی از گرمخانه‌ها در منطقه 19 از حدود 100 تا 120 نفر مددجو، حدود 7-8 نفر کارگر میدان میوه و تره بار داریم که هر شب در گرمخانه می‌خوابند. حتی به دانشجویی که پول اجاره مسکن ندارد هم اجازه می‌دهیم در گرمخانه بماند.

البته در گرمخانه‌هایی که غیر مصرف‌کننده‌ها هستند. مثلاً در منطقه یک از 40-50 نفر، یکی – دو نفر بیشتر متادون مصرف نمی‌کنند یا در طبقه بالای مرکز منطقه 19، فضا را به طور کامل به غیر مصرف‌کنندگان اختصاص داده‌ایم. چون متقاضیان افراد دیگرهم هستند. البته بسیاری از کارگران در میهمانپذیرهای ارزان‌قیمت اطراف راه‌آهن با شبی 50-70 هزار تومان زندگی می‌کنند. معمولاً کسی که به گرمخانه مراجعه می‌کند به آخر خط رسیده و هیچ درآمدی ندارد. البته تعدادی بهبودیافته هم هستند که روزها کار می‌کنند و شب‌ها در گرمخانه می‌خوابند.

او با بیان اینکه از 7-8 هزار نفر معتاد متجاهری که در سطح شهر پراکنده‌اند و به مرکز ماده 15 و 16 ارجاع داده نشده‌اند، حدود4 هزار و 500 نفر از سوی پلیس منع پذیرش خورده‌اند، می‌گوید: «این افراد عمدتاً دارای زخم باز هستند یا بالای 65 سال و زیر 18 سال هستند. براساس پروتکل‌ها این افراد باید مستقیماً به بیمارستان‌ها و مراکز درمان اعتیاد بروند اما وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی تا پیش از این اقدامی نکرده بودند و قرار است با کمک شهرداری تهران اقدام به پذیرش این افراد داشته باشیم. یعنی هم اکنون شهرداری تهران درحال آماده‌سازی زیرساخت‌هاست و استانداردهای اولیه برای پذیرش معتادان متجاهر منع پذیرش است. البته سامان‌سرای ما بویژه در حوزه زنان تقریباً همین کار را انجام می‌دهد. اما ظرفیت هر دو سامان‌سرای ما چیزی در حدود 600 نفر است که ما تقریباً باید برای 2 هزار نفر ظرفیت درمان ایجاد کنیم.

البته سؤال اصلی این است که اگر درمان نگهدارنده معتادان متجاهر و تهیه سرنگ و وسایل بهداشتی در مراکز «کاهش آسیب» وظیفه وزارت بهداشت و با همکاری سازمان بهزیستی است، حالا که شهرداری تهران در این زمینه پیشقدم شده بودجه اختصاص یافته برای آن برآورد شده است؟ براساس برآوردها، سرانه نگهداری هر نفر در گرمخانه‌ها روزانه 65 هزار تومان است، از طرفی ستاد مبارزه با مواد مخدر برای درمان و غذای هر نفر معتاد متجاهر در مراکز درمانی 38 هزار تومان هزینه می‌کند.

شرف‌دوست با بیان اینکه در حال تشکیل پرونده الکترونیک برای هر مددجو در گرمخانه‌ها هستیم می‌گوید: در گرمخانه‌ها حدود 40 درصد اعتیاد ندارند. البته تا زمانی که آزمایش اعتیاد گرفته نشود، نمی‌توان آمار قطعی ارائه داد، ما هم نمی‌توانیم آزمایش را اجباری کنیم چون باعث می‌شود خیلی‌ها مراجعه نکنند. الان هم جز زیر 18 سال همه گروه‌های سنی در گرمخانه‌ها پذیرش می‌شوند.
او با اشاره به آمار فوتی‌ها در گرمخانه‌ها می‌گوید: امسال فقط دو نفر فوتی در گرمخانه داشتیم که به علت کهولت سن و بیماری بود و دو نفری که خارج از گرمخانه فوت کردند هم به علت سرما نبوده است. ظرفیت گرمخانه ما در زمستان 100 درصد پر است. هم اکنون۲۲ واحد گشت فوریت‌های اجتماعی در سطح مناطق و ۱۵ گشت مددکار شهر به‌صورت ۳ شیفت و منظم در سطح شهر فعال هستند که افراد بی‌خانمان و کارتن‌خواب را جذب می‌کنند و به گرمخانه‌ها می‌برند. ۶۵ درصد از مددجویان به‌صورت ثابت در گرمخانه‌ها زندگی می‌کنند و ۳۵ درصد از مددجویان هم در زمان‌های کوتاه تر به گرمخانه‌ها می‌آیند.

 اگر گرمخانه‌ها تعطیل شوند روزانه 180 مادر و کودک آواره می‌شوند
مؤسسه «نور سپید هدایت» یکی از آن مراکز کاهش آسیب است. یعنی یکی از دو گرمخانه خصوصی فعال شهر تهران. این مؤسسه مسئول مرکز نگهداری زنان کارتن‌خواب در میدان شوش تهران است. زنانی که به‌ این‌ مرکز مراجعه می‌کنند اکثراً دچار آسیب‌های اجتماعی، از قبیل اعتیاد شده‌اند و خانواده آنها را طرد کرده‌اند. سپیده علیزاده، مدیر عامل این مؤسسه  می‌گوید: «این مؤسسه سال 88 و با مجوز سازمان بهزیستی به ثبت رسید و از همان زمان نیز فعالیت خود را برای کاهش آسیب در حوزه اعتیاد زنان و کودکان شروع کرد. تا اینکه در مرداد 98 با شهرداری منطقه 12 تفاهمنامه‌ای دوساله امضا کردیم تا مددسرای بانوان منطقه 12 را به‌صورت مشارکتی اداره کنیم. در همان سال با هماهنگی سازمان بهزیستی مجوز مرکز «گذری روزانه» و «سرپناه شبانه» بانوان را هم گرفتیم و مرکزمان به‌عنوان اولین مرکز جامع کاهش آسیب در کشور معرفی شد.

او ادامه می‌دهد: ما تلاش کردیم تا در کنار خوابگاه، مرکز توانمندسازی و کارآفرینی مثل کارگاه سنگ و خیاطی هم داشته باشیم. اما مرداد ماه امسال زمان تفاهمنامه به پایان رسید و تمدید تفاهمنامه نیز با چالش‌هایی مواجه شد. ما چندین بار نامه‌نگاری کردیم و وارد مذاکره شدیم.اما در نهایت برای تخلیه ملک ابلاغیه دریافت کردیم . حتی با وجود مکاتبات معاونت قضایی و اجتماعی قوه قضائیه با شهردار تهران و منطقه 12 برای تمدید طولانی مدت تفاهمنامه، اما هنوز شهرداری این نامه‌ها را توصیه می‌نامد و می‌گوید این ساختمان باید تخلیه شود.

در حالی که ما در طول شبانه روز حدود 180 مادر و کودک پذیرش می‌کنیم و معتقدیم که نباید این مرکز تعطیل شود. فعلاً منتظر جواب شهردار هستیم تا تکلیفمان را روشن کند. با توجه به اینکه فصل سرما شروع شده تعداد بی‌خانمان‌هایی که در خیابان‌های تهران پراکنده‌اند براساس پیش‌بینی‌ها بیشتر خواهد شد. بنابراین لازم است فکری به حال افزایش گرمخانه‌های تهران کرد نه کاهش آن.