به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همدلی ، آن‌گونه که پایگاه خبری آب ایران و خبرنگاران محیط‌زیستی گفته‌اند گویا امروز (۱۶ اسفند) قرار است جلسه معارفه وی برگزار شود. صبا آذر پیک، خبرنگار، در رشته توییتی با اعلام این خبر نوشت: «فاجعه، مجری سد گتوند (که به خاطر گاف بزرگش و بزرگ‌ترین خطای مهندسی کشور معروف است) را می‌خواهند به‌عنوان مدیرعامل شرکت آب و نیرو ایران انتخاب کنند! فردا مراسم معارفه‌اش است. سازمان محیط‌زیست سد گتوند را فاجعه مهندسی کشور نامیده، حالا مجری و عامل اصلی پروژه قراره ارتقا بگیرد؟»
تأثیر شیبانی در آبگیری سد گتوند
در حالی مجری سد گتوند برای مدیریت آب کشور خیز برداشته است که بسیاری او را یکی از مقصران سد گتوند می‌دانند و می‌گویند وی با انکار وجود نمک در مخزن سد و آبگیری آن، میلیون‌ها تن نمک را پشت این سد ذخیره کرد و باعث شد صدها میلیون شورابه روانه خوزستان شود. کریم شیبانی، مجری سد گتوند در سال‌ها و ماه‌های منتهی به آبگیری سد یادشده، بارها در مقابل اصرار گروه‌های محیط‌زیستی، فعالان بومی و منطقه‌ای و رسانه‌ها در مورد وجود معادن نمک مقاومت نشان می‌داد و در مصاحبه‌های مختلف با انکار وجود منابع آسیب‌زننده نمک و اطمینان خاطر دادن به مقامات بالاتر در رقم خوردن فاجعه سد گتوند تأثیرگذار بود.
امری که موجب مراجعه فعالان بومی منطقه به سازمان بازرسی کل کشور و ارائه اسناد غیرقابل‌انکار، فاجعه در شرف وقوع گتوند را هشدار دادند،این هشدارها برای مدتی موجب شد تا سازمان بازرسی کل کشور نیز خواستار عدم آبگیری سد شود؛ اما تلاش‌های سازمان بازرسی نیز ره به‌جایی نبرد و سد آبگیری شد.
قصه تلخ ماجرا اینجاست که شیبانی سال ۹۴ یعنی چهار سال بعد از آبگیری سد گتوند از اطلاع خود از معادن نمک خبر داد. به‌عبارت‌دیگر، در طول سال‌های ساخت سد، مدیران شرکت‌های مختلف درگیر پروژه که در لایه‌های مختلف سیاست و رسانه نفوذ داشتند، واقعیت را پنهان کرده بودند.
در همان سال‌های ابتدایی آبگیری سد گتوند، حسین فاضلی، مدیر کمیته کنفرانس ملی رودخانه کارون نیز گفته بود: «تذکر بعضی از نمایندگان مجلس به وزیر نیرو در ارتباط با معضلات سد گتوند، تأکید رئیس دیوان محاسبات کشور مبنی بر پاسخ‌گویی به مشکلات این سد، نابودی کشاورزی استان خوزستان و لم‌یزرع کردن زمین‌های آن در طولانی‌مدت، نتوانسته است تأثیری در قبول شوری سد گتوند و به مخاطره انداختن زندگی مردم در ذهن متولیان این سد ایجاد کند.» غم‌انگیزتر اینکه خبرنگارها نیز از پیگیری این سد منع شده بودند. برخی از خبرنگاران که از گوشه و کنار خبرهای شنیده بودند با این هشدار مواجه شدند که «پرونده سد گتوند محرمانه است.»
فاطمه کریم زاده گزارشگر روزنامه ایران در بهمن ۱۳۸۹ در گزارشی تحت عنوان «به دلیل پابرجا ماندن مشکل گنبدهای نمکی آبگیری سد گتوند به سال آینده موکول شد» نوشت: «برای به دست آوردن اطلاعات درباره سد گتوند به سراغ کارشناسان سازمان محیط‌زیست استان می‌رویم اما با این پاسخ مواجه می‌شویم که به دنبال این مسئله نباشید، پرونده سد گتوند محرمانه است و دلیلی وجود ندارد که اقدامات و مسائل مربوط به آن در اختیار جراید قرار گیرد.»
مخالفت‌ها در آبگیری سد گتوند
احداث سد گتوند آن‌قدر برای محیط‌زیست کشور زیان‌بار بود که وزیر پیشین کشاورزی احداث سد گتوند را جنایتی در حق سرزمین ایران می‌داند. مجری طرح مطالعاتی آسیب‌شناسی سد گتوند نیز احداث آن را یک اشتباه ملی می‌خواند و می‌گوید این سد در شورتر شدن آب کارون سهم دارد. به دنبال احداث سد گتوند و با بالا گرفتن انتقادها از این سد، افراد و سازمان‌ها به دنبال انکار نقش خود در احداث سد بودند.
چند سال پیش عبادالله عبداللهی، فرمانده وقت قرارگاه خاتم‌الانبیا، گفته بود که این قرارگاه در طراحی سد گتوند نقشی نداشته و فقط مجری طرح بوده به همین دلیل مسئول «این تجربه ناموفق نیست.» احداث سد گتوند انتقاد فعالان محیط‌زیست را نیز برانگیخت. در همین رابطه اسماعیل کهرم، کارشناس محیط‌زیست به رسانه‌ها گفته بود: «سد گتوند موجب شوری آب کارون شده است... احداث این سد بسیاری از زمین‌های کشاورزی در استان خوزستان را بدون استفاده و نابود کرد.»
سد گتوند از احداث تا آبگیری
لازم به یادآوری است سد گتوند در ۱۰کیلومتری شمال شرقی شهری به همین نام در استان خوزستان قرار دارد و یکی از بزرگ‌ترین سدهای ساخته‌شده در مسیر رودخانه کارون محسوب می‌شود. آغاز احداث این سد به دوران ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی بازمی‌گردد. تکمیل آن در دو دولت محمد خاتمی ادامه یافت تا اینکه در نهایت در سال ۱۳۹۰ در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد به‌طور رسمی افتتاح شد.
به دنبال آبگیری سد گتوند در سال ۱۳۹۰ که گران‌ترین سد ایران نیز شناخته می‌شود، هشدارهایی در خصوص نفوذ آب به داخل لایه‌های نمک در این سد مطرح شد. همان زمان آگاهان این حوزه گفتند که بی‌توجهی به ویژگی‌های زیست‌محیطی مکان احداث سد گتوند و نزدیکی مخزن آن با سازندهای نمکی گچساران از سالیان پیش به شور شدن آب ذخیره‌شده پشت آن و آلوده‌تر شدن آب کارون منجر شده است.
در دولت حسن روحانی نیز، سازمان محیط‌زیست و وزارت نیرو بر سر آینده سد گتوند اختلاف‌نظر داشتند. درست در زمان بروز اختلافات بین این دو سازمان، اسحاق جهانگیری، معاون اول روحانی گفت: این سد یکی از عوامل آلاینده آب رودخانه کارون است و مشاورین این سد در انجام مطالعات دقت و محاسبات لازم را انجام نداده‌اند.
چرا گتوند برچیده نشد؟
به دنبال نگرانی در خصوص سد گتوند، طرح مطالعه بررسی راه‌های علاج بخشی سد گتوند به دانشگاه چمران اهواز سپرده‌شده بود که در نهایت متخصصان این دانشگاه پس از مطالعه گزینه‌ها پیش رو، پیشنهاد برچیده شدن این سد را مطرح کردند که مورد تأیید سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت جهاد کشاورزی هم قرار گرفت؛ اما پیش از انتشار گزارش دانشگاه چمران، وزارت نیرو مسئولیت مطالعه راه‌حل‌های معضل سد گتوند را به دانشگاه تهران واگذار کرد و برچیده شدن این سد منتفی شد.
بسیاری می‌گویند تخریب و برچیدن سد گتوند ضمن اینکه اعتبار شرکت‌های سازنده صاحب نفوذ آن را زیر سؤال می‌برد، می‌تواند زمینه‌ساز طرح ادعای خسارت علیه آن‌ها شود، بنابراین آن‌ها بانفوذی که دارند مانع از برچیده شدن این سد شده‌اند. نکته قابل‌توجه در مورد فاجعه سد گتوند این است که باوجوداینکه بسیاری آبگیری سد گتوند را فاجعه می‌دانند و از آن به‌عنوان آبروریزی مهندسی در کشور یاد می‌کنند، اما همان افراد و مجموعه غیر پاسخگو اکنون برای مدیریت آب کشور خیز برداشته‌اند. به‌عبارت‌دیگر، متهمان تخریب منابع آب با همان برداشت‌ها و پشتیبانی‌ها، باز بدون شفافیت و پاسخ‌گویی سراغ مدیریت آب کشور رفته‌اند.
نظر شما