همزمان با ورود ریزگردهای خارجی به ایران، وزیر امورخارجه کشور از مذاکره با ترکیه، عراق و افغانستان برای احقاق حقابه مرزی خبر می‌دهد. رئیس مرکز امور بین‌الملل و کنوانسیون‌های سازمان حفاظت محیط زیست نیز می‌گوید تهران بزودی میزبان کشورهای همسایه ایران برای رفع معضلات محیط زیستی خواهد بود.
این گفت‌وگوها و میزبانی شاید همان فرصتی باشد که بتوان تنها راهکار عملی برای حل معضل ورود 150 میلیون تن ریزگرد از کشورهای عربستان، اردن، سوریه، عراق، ترکمنستان، ازبکستان، افغانستان، ترکیه، امارات و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس به ایران را روی میز اجرا آورد.«علی محمد طهماسبی بیرگانی» مدیر ملی ستاد مقابله با پدیده گرد وغبار تنها راه آرام کردن ریزگردها را ورود مجامع بین‌المللی و تشکیل یک صندوق مالی مشترک بین کشورهای درگیر با ریزگردها می‌داند.
او پیش شرط ورود مجامع بین‌المللی را امضای یادداشت تفاهم‌های مشترک ایران با کشورهای تأثیرگذار در ورود ریزگردها به شهرهای مختلف کشور می‌داند. طهماسبی می‌گوید: «برای کارهای مشترک با یک کشور خارجی ابتدا باید یک مجمع و نهاد بین‌المللی مسئولیت کار را به‌عنوان هماهنگ‌کننده به عهده بگیرد و ما و کشور طرف مقابل آن را قبول کنیم. بعد از آن باید یک صندوق مالی مشترکی شکل بگیرد. همه جای دنیا هم برنامه‌های برون مرزی را به همین شیوه دنبال می‌کنند. شرط لازم برای اقدام مشترک با کشورهای همسایه یا غیرهمسایه که روی ما تأثیر می‌گذارند حضور همه آنها است.»
طهماسبی درباره تدوین دو برنامه برای حل ریزگردهای خارجی هم می‌گوید:«دو برنامه برای همسایگان نوشتیم. برای همسایگان شرق و شمال شرقی یک برنامه عمل نوشته شده است. بسته‌ای هم که برای همسایه‌های جنوب وجنوبغرب نوشته شده، تمام کشورهای حوزه خلیج فارس را دربرمی‌گیرد. تفکر ما این بود که ابتدا برنامه را چهارجانبه با عراق، قطر و سوریه شروع کنیم و بعد کشورهای دیگر را هم ترغیب کنیم تا به این برنامه بپیوندند. از نظر سیاسی با ترکمنستان هم یک اختلاف نظرهایی روی بحث گاز داریم که آنها هم همکاری نمی‌کنند.
در ارتباط با برخی کشورها خیلی تلاش کردیم عنوان گرد وغبار را در یادداشت تفاهم‌های مشترک بیاوریم، اما چون می‌دانند که ریزگردهای آنها روی ما تأثیر دارند و ما می‌توانیم در مجامع بین‌المللی با اسناد و مدارکی که داریم آنها را به چالش بکشیم، بعضی از این کشورها از جمله ترکمنستان حتی در حد طرح موضوع هم تمایل ندارند وارد شوند. کار با کشورهای خارجی در زمینه‌های محیط زیست، وقتی دو کشور از نظر اقتصادی و اجتماعی آسیب می‌بینند، راحت‌تر است تا یک طرف ماجرا.»
او درباره به سرانجام نرسیدن برنامه‌های پیشین هم می‌گوید:«قبل از نوشتن برنامه عمل منطقه و دو برنامه زیر عمل، یک آسیب شناسی کردیم که ببینیم تفاهمات قبلی چرا اجرایی نشد. ما به کرات تفاهمنامه دوجانبه تا پنج جانبه با عراق، ترکیه، قطر و... داریم اما ضمانت اجرایی پیدا نکرده است. بجز یک تفاهمنامه که «یونپ» به‌عنوان هماهنگ‌کننده وارد شد. این برنامه چهارجانبه بین ایران، ترکیه، قطر و عراق بود اما متأسفانه منابع مالی آن تأمین نشد.»
او ورود یک مرجع بین‌المللی به موضوع را مهم‌ترین گام برای حل معضل ریزگردها می‌داند و می‌گوید: «در آسیب‌شناسی به این نتیجه رسیدیم که باید یک مرجع بین‌المللی به‌عنوان هماهنگ‌کننده وارد و کشورها را دور هم جمع کند. مثلاً برای همین دو تا برنامه نظر ما این است که برای آسیای میانه و غرب آسیا یعنی ترکمنستان، ازبکستان، پاکستان و افغانستان با کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوسیه(ESCAP) و دفتر مرکز بلایای این سازمان که در تهران است، کار کنیم.
همچنین بارها هم نامه‌نگاری داشته‌ایم. یا مثلاً به‌دنبال واگذاری بخش غربی(عراق، سوریه و کشورهای حوزه خلیج فارس) به UNDP (برنامه عمران سازمان ملل) هستیم. چون کشورهای عربی جزء ESCAP نیستند بنابراین اراده‌ای از سوی این کشورها در این زمینه دیده نمی‌شود. از سوی دیگر جهت همه جریان‌های جوی و هوایی همسایه‌ها به سمت کشور ما است.»
طهماسبی وسعت صحرای عربستان را بسیار بالا می‌داند که حجم قابل توجهی از ریزگردهایش سهم شهرهای ایران می‌شود. ایران بعد از عربستان از کانون‌های ریزگرد سوریه و عراق تأثیر می‌پذیرد. بعد از این سه کشور، ریزگردهای مناطق غبارخیز امارات نیز روی ایران اثر می‌گذارند. او اعتقاد دارد اگر عربستان و ایران در این زمینه به توافقی برسند، کشورهای عربی دیگر هم پیروی خواهند کرد و هماهنگی‌ها سریع‌تر انجام می‌گیرد.
نظر شما