شنبه ۱ مرداد ۱۴۰۱ - ۱۴:۵۶
کد خبر: 342440

محقق نشدن کامل حقابه دریاچه ارومیه طی سال های اخیر از دلایل اصلی بحران کنونی است .اظهارات معاون وزیر نیرو، بیانیه ستاد ملی احیای دریاچه و پیگیری خراسان از 2 کارشناس این ستاد نشان می‌دهد که این دریاچه برای خشک نشدن به تامین حقابه نیازمند است که شاید در ماه‌های پایانی امسال تامین شود.

دریاچه ارومیه در عطش حقابه

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه خراسان، دولت سیزدهم در جلسه چهارشنبه گذشته هیئت وزیران، با برکناری عیسی کلانتری و انتصاب دبیر جدید کارگروه ملی احیای دریاچه ارومیه و اختصاص 215 میلیارد تومان اعتبار، نشان داد که در حمایت از این دریاچه حیاتی کشور کاملا جدی است و می توان به نتایج آن امیدوار بود؛ اگرچه بررسی های خراسان و پیگیری ما از کارشناس ستاد ملی احیای دریاچه نشان می دهد که حداقل برای امسال نمی توان امیدی به تغییر وضعیت نگران کننده این دریاچه داشت و باید تا زمستان صبر کرد.


مطالبه عمومی؛ از هشتگ‌های مردمی تا واکنش علی دایی


در هفته‌های اخیر با کاهش سطح تراز دریاچه ارومیه و اعلام هشدار درباره خشک شدن جنوب آن در تابستان امسال، باز هم افکار عمومی زودتر از برخی مسئولان پای کار آمد؛ مردم با هشتگ های #دریاچه_ارومیه این مطالبه را مطرح کردند و بسیاری از چهره ها هم به این پویش پیوستند، مثل علی دایی که با انتشار تصویری از خود با لباسی که روی آن نوشته شده بود «ستاد احیای دریاچه ارومیه»، نوشت: «هفت سال پیش با تیم ملی 98 برای اطلاع رسانی به مردم و مسئولان از وضعیت اسفناک دریاچه ارومیه در بازی نمادینی شرکت کردیم اما متاسفانه تا به امروز هیچ کدام از وعده ها عملی نشده است». بی توجهی ها به دریاچه ارومیه، حتی صدای جناب خان را هم در آورد تا با لهجه شیرین جنوبی های خونگرم، داد مردم غیور شمال غرب کشور را به گوش همه برساند و بگوید: «دریاچه ارومیه سرمایه این کشور است، ولش کرده اید؟ آدم گریه اش می گیرد».


نامه رئیس کمیسیون امنیت ملی به رئیس جمهور


در این بین، نمایندگان مجلس هم در کنار تقدیر از دستورات ویژه رئیس جمهور در سفر استانی و تاکید آیت ا... رئیسی بر احیای دریاچه ارومیه، از کم کاری برخی دستگاه ها گلایه کردند و طرح تحقیق و تفحص از ستاد ملی احیای این دریاچه را هم به تصویب رساندند.علاوه بر آن،

وحید جلال زاده رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس در نامه ای خطاب به رئیس جمهور خواستار تشکیل جلسه کارگروه ملی دریاچه ارومیه شد و دیگر نمایندگان هم با نطق در صحن علنی یا انتشار توئیت، این مطالبه را مطرح کردند؛ از جمله «مسعود پزشکیان» که اعلام کرد: «فقط۵۰ متر نهایی تونل 37 کیلومتری انتقال آب به دریاچه باقی مانده، اما با وجود دستور رئیس جمهور، اعتباری اختصاص داده نشده و ۱۷۰ میلیون مترمکعب آب پشت سد، به دریاچه نرسیده است». عباس زاده مشکینی عضو مجمع نمایندگان شمال غرب هم گفت: «به قول مقام معظم رهبری، آذربایجان سَر ایران است، نجات دریاچه ارومیه،مطالبه آذربایجان است و بی توجهی به آن هزینه دارد». روح‌ا... متفکر آزاد، دیگر نماینده خطه آذربایجان هم توئیت کرد: «‌موضوع دریاچه ارومیه نه قومی، نه امنیتی و نه سیاسی است؛ بلکه با یک مسئله زیست محیطی و به مخاطره افتادن حیات 14 میلیون انسان رو به رو هستیم». احمد علیرضا بیگی نماینده مردم تبریز هم دیروز تصویری از صفحه اول نشریه «نوید آذربایجان»، چاپ شهریور 1380 با تیتر «دریاچه ارومیه 15 سال آینده خشک می شود» را منتشر کرد که نشان دهد که این پیش بینی تلخ در حال وقوع است.


بررسی دقیق وضعیت تامین حقابه دریاچه


وقتی در سال 98، تصاویر زیبای بازگشت فلامینگوها به دریاچه ارومیه را دیدیم، احساس کردیم که حداقل برای یک بار هم که شده، یک ستاد ملی کار خودش را درست انجام داده و دریاچه ارومیه را از مرگ به حیات رسانده است. اما این که چرا 8 سال پس از تشکیل این ستاد، اوضاع این دریاچه دوباره رو به وخامت گذاشته، پاسخش را باید در جزئیات برنامه های ستاد ملی جست وجو کرد که مهم ترین آن، چگونگی تامین حقابه دریاچه است. ما برای این بررسی، با دکتر «حجت جباری» سرپرست مرکز مدیریت هماهنگی و ارزیابی احیای دریاچه ارومیه و همچنین «مصطفی مصطفی‌زاده» کارشناس دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت و گو کرده ایم و داده های زیر، خروجی این گفت و گوهاست.


4 برنامه برای تامین حقابه


* قرار گرفتن دریاچه ارومیه در شرایط عالی و آرمانی، تقریبا محال است اما طبق برنامه ریزی ستاد ملی، برای پایدار ماندن و صرفا جلوگیری از خشک شدن آن، باید در هر سال آبی 3426 میلیون مترمکعب (3.4 میلیارد مترمکعب) حقابه آن از مسیرهای زیر تامین شود:
1- 623 میلیون مترمکعب، باید از سد کانی سیب و 95 میلیون مترمکعب از سد سیلوه به دریاچه انتقال یابد.
2- تامین 302 میلیون مترمکعب، از طریق فعال شدن تصفیه خانه های فاضلاب شهری ارومیه و تبریز
3- تامین 1.4 میلیارد مترمکعب از رودخانه های فاقد سد، از جمله نازلو، باراندوز و سیمینه رود
4- تامین 950 میلیون مترمکعب با کاهش 40 درصدی مصارف کشاورزی از طریق اجرای طرح هایی همچون تغییر الگوی کشت و استفاده از شیوه های نوین آبیاری
* این گمانه هم وجود داشت که بخشی از حقابه دریاچه ارومیه، با انتقال آب از دریای خزر تامین شود اما بررسی های کارشناسی نشان داد سطح تراز دریای خزر بسیار پایین تر از دریاچه ارومیه است و اجرای این طرح از نظر علمی منتفی است.


طرح های تامین حقابه چقدر اجرایی شده است؟
حالا ببینیم 4 راهکار تعیین شده در ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه، هر کدام چقدر اجرایی شده است؟


انتقال آب کانی سیب، شاید زمستان امسال


1-انتقال آب از سد کانی سیب هنوز عملیاتی نشده است. قاسم تقی زاده معاون سابق آبفای وزارت نیرو همین چند روز قبل در این باره نوشت: «سال گذشته که از دولت مرخص شدم کار احداث تونل 36 هزار متری انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه ارومیه تمام شده بود و فقط برای خروج دستگاه حفار، همکاران دوماه فرصت می خواستند، هرچند این طرح مثل همه پروژه ها کمبود نقدینگی داشت اما علت تاخیر در افتتاح این طرح بعید است که از کمبود اعتبار باشد». البته محمد جوانبخت معاون جدید وزارت نیرو، به نوعی پاسخ این موضوع را داده و دلیل تاخیر را این گونه مطرح کرده است: «در ماه های گذشته، حفاری تونل کانی سیب به اتمام رسیده و شرکت آب نیرو، در حال انجام کارهای تکمیلی است. تملک اراضی در دریاچه مخزن سد به منظور تراز مخزن برای آب گیری تونل، اقدامات فنی برای تحکیم و تقویت بخش‌هایی از تونل و لای روبی رودخانه کلاچای در پایین دست تونل، از مواردی است که در دستور کار است و امیدواریم در ماه‌های آتی شاهد انتقال آب به دریاچه باشیم».


تصفیه خانه ها هم هنوز آبی به دریاچه نریخته اند


2- قرار بود 170 میلیون مترمکعب از 302 میلیون مترمکعب پیش بینی شده راهکار دوم تامین حقابه، با احداث مدول دوم تصفیه خانه تبریز و مدول سوم تصفیه خانه ارومیه تامین شود. این دو پروژه از سال های 94 و 95 آغاز شده تا پساب فاضلاب پس از تصفیه کامل، به سمت دریاچه روانه شود. برای جلوگیری از برداشت این فاضلاب تسویه در بخش کشاورزی نیز، خط انتقال ویژه در نظر گرفته شده که تقریبا کامل شده و باید منتظر بهره برداری از این دو پروژه بود.


نامشخص بودن میزان تامین از رودخانه های حوضه


3- اجرایی نشدن انتقال آب از رودخانه های فصلی و بدون سد حوضه، را می توان تا حدی پذیرفت، چرا که به طورمستقیم با کاهش میزان بارندگی ها ارتباط دارد. البته بخشی از این حقابه تامین شده اما طبق اعلام دبیرخانه ملی به خراسان، وزارت نیرو گزارش تفکیک شده ای در این باره ارائه نکرده است.
4-گزارش دبیرخانه به خراسان حاکی است، برای کاهش 40 درصدی مصرف آب بخش کشاورزی هم اقدامات سخت افزاری و زیرساختی، از جمله ایجاد شبکه های آبیاری و زهکشی، تکمیل شده اما تحقق آن نیازمند اقدامات نرم افزاری مانند آموزش به کشاورزان و تغییر الگوی کشت است که کارهایی برای آن صورت گرفته اما تکمیل نشده است.


بیانیه تند و تیز ستاد ملی علیه وزارت نیرو


در میان این 4 راهکار، به نظر می رسد اولین آن، که همان تامین آب از سدهای حوضه آبریز دریاچه است، اهمیت دو چندان دارد. وزارت نیرو به تازگی اعلام کرده در سال آبی جاری 1050 میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه ارومیه کرده، اما این رویکرد با موضع تند و تیز ستاد ملی همراه شده و خروجی اش بیانیه ای است که سه روز قبل منتشر شد و بخش هایی از آن به این شرح است:


67 سد احداث شده در مسیر دریاچه


محتوای خروجی از نشست خبری سخنگوی صنعت آب، اصرار دارد که عدد ۱٫۰۵ میلیارد مترمکعب ثبت شده ایستگاه‌های آب سنجی رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه را به عنوان عملکرد وزارت نیرو در رهاسازی حقابه دریاچه از سدهای این حوضه بنمایاند، که البته با ۶۷ سد کوچک و بزرگ احداث شده در این حوضه، چنین ادعایی پر بی راه نیست، چون عملاً رودخانه‌ای نمانده که روی آن یک تا گاهی۲۲ سد (آجی‌چای) در سال‌های منتهی به ۱۳۹۲ احداث نشده باشد.طبق ابلاغیه ملی، وزارت نیرو باید ۲۵۷۸ میلیون متر مکعب حقابه دریاچه را تامین کند که با توجه به کاهش 11 درصدی بارندگی در سال آبی جاری، رسیدن این عدد به 2294 میلیون مترمکعب، قابل قبول است اما طبق اعلام خود وزارتخانه، فقط 1050 میلیون مترمکعب آب به دریاچه رسیده که 55 درصد کمتر از تعداد قانونی است.در یک مقایسه می توان گفت، در سال آبی 96-95 با میزان بارندگی مشابه سال آبی جاری، 1950 میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه شد که 900 میلیون مترمکعب بیشتر از عملکرد کنونی وزارت نیرو دارد. ماحصل آن این که در آن سال، تراز دریاچه ارومیه در ۲۰ تیر ۱۳۹۶ نسبت به اول مهر ۱۳۹۵ (ابتدای سال آبی)، ۲۰ سانتی‌متر افزایش یافت و امسال در همین بازه زمانی ۱۰ سانتی‌متر افت داشته است.


کارشناس ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه:
امسال از دست رفت، امیدوار به سال آبی آینده باشیم


مصطفی مصطفی‌زاده، کارشناس ستاد احیای دریاچه ارومیه یک خبر تلخ و البته کارشناسی هم برای خراسان دارد و می گوید: زمان مناسب برای انتقال آب سدها به دریاچه ارومیه، از اوایل دی ماه تا اواسط اردیبهشت ماه است که مصارف آب در بخش کشاورزی پایین است و انتقال به شکل کامل انجام می شود، بنابراین ما بازه طلایی رهاسازی آب را از دست داده ایم. وی می افزاید: هم اینک با رها کردن آب به سمت دریاچه، بخشی از آن تبخیر و بخشی هم برای کشاورزی مصرف می شود و هیچ عایدی برای دریاچه نخواهد داشت.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha