به گزارش سلامت نیوز به نقل از eatingwell، دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در جهان است، اما برخلاف تصور عموم، تنها یک نوع ندارد.بیش از ۱۰ درصد از آمریکایی‌ها به یکی از انواع دیابت مبتلا هستند و هر نوع آن علت، علائم و روش درمان متفاوتی دارد. از دیابت نوع ۱ که یک بیماری خودایمنی است تا دیابت بارداری و حتی نوع کمتر شناخته‌شده‌ی «دیابت ۱.۵»، شناخت نوع دقیق بیماری کلید درمان مؤثر آن است.

دیابت چیست و نقش انسولین در آن

به گفته‌ی میشل روثنستاین، کارشناس تغذیه و آموزش دیابت:«انسولین هورمونی است که توسط لوزالمعده ترشح می‌شود و مانند کلیدی عمل می‌کند تا قند خون (گلوکز) بتواند وارد سلول‌ها شده و به انرژی تبدیل شود.»

در دیابت، بدن یا انسولین کافی تولید نمی‌کند یا نمی‌تواند از آن به‌درستی استفاده کند؛ در نتیجه سطح قند خون بالا می‌رود و به مرور زمان به اندام‌ها آسیب می‌زند.

۱. دیابت نوع ۱

یک بیماری خودایمنی مزمن است که در آن سیستم ایمنی به سلول‌های تولیدکننده‌ی انسولین در لوزالمعده حمله می‌کند.افراد مبتلا باید روزانه انسولین دریافت کنند و به‌طور منظم سطح قند خون خود را بررسی نمایند.

این نوع حدود ۵ تا ۱۰ درصد موارد دیابت را شامل می‌شود.رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم و کنترل دقیق قند خون برای پیشگیری از عوارض قلبی حیاتی است.

۲. دیابت نوع ۲

شایع‌ترین نوع دیابت است و در آن سلول‌های بدن نسبت به انسولین مقاوم می‌شوند یا انسولین کافی تولید نمی‌شود.عوامل خطر شامل چاقی، سبک زندگی کم‌تحرک و زمینه‌ی ژنتیکی است.

درمان معمولاً شامل تغییر سبک زندگی، داروهای خوراکی یا تزریقی و کنترل وزن است. اگر به موقع تشخیص داده شود، در بسیاری از موارد می‌توان با تغذیه سالم و فعالیت بدنی از پیشرفت آن جلوگیری کرد.

۳. پیش‌دیابت (Prediabetes)

مرحله‌ای بین سلامت کامل و دیابت نوع ۲ است؛ در این حالت قند خون از حد طبیعی بالاتر است ولی هنوز به آستانه‌ی دیابت نرسیده است.این وضعیت اغلب بدون علامت است و فقط با آزمایش خون تشخیص داده می‌شود.

دکتر جوسلین کارام، رئیس بخش غدد درون‌ریز بیمارستان مایمونی‌دِس می گوید: «تشخیص زودهنگام پیش‌دیابت اهمیت زیادی دارد، چون با تغییر سبک زندگی می‌توان از پیشرفت آن به دیابت نوع ۲ جلوگیری کرد.»

۴. دیابت بارداری

این نوع در دوران بارداری بروز می‌کند و معمولاً از هفته‌ی ۲۴ تا ۲۸ بارداری تشخیص داده می‌شود.درمان شامل تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم و کنترل دقیق قند خون است.
در صورت بالا بودن قند خون، ممکن است نیاز به انسولین باشد.

اگرچه معمولاً پس از زایمان برطرف می‌شود، اما مادر و کودک هر دو در آینده در معرض خطر بالاتر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند.

۵. دیابت نوع ۱.۵ (LADA)

این نوع که به آن «دیابت خودایمنی نهفته در بزرگسالان» گفته می‌شود، ترکیبی از نوع ۱ و ۲ است.در بزرگسالی بروز می‌کند اما منشأ خودایمنی دارد؛ یعنی بدن به تدریج سلول‌های تولیدکننده‌ی انسولین را از بین می‌برد.

در مراحل اولیه ممکن است با داروهای خوراکی و رژیم غذایی کنترل شود، ولی در ادامه معمولاً نیاز به انسولین پیدا می‌کند.حدود ۲ تا ۱۲ درصد از بزرگسالان دیابتی به این نوع مبتلا هستند.

علائم دیابت نوع ۱.۵ (LADA)

دیابت نوع ۱.۵ ترکیبی از ویژگی‌های دیابت نوع ۱ و نوع ۲ است.در این نوع، تخریب خودایمنی سلول‌های تولیدکننده‌ی انسولین به‌تدریج اتفاق می‌افتد، به همین دلیل علائم آن آهسته‌تر از دیابت نوع ۱ ظاهر می‌شوند و در ابتدا ممکن است با دیابت نوع ۲ اشتباه گرفته شوند.

علائم شایع اولیه

در مراحل نخست، بدن هنوز مقداری انسولین تولید می‌کند، بنابراین نشانه‌ها ممکن است خفیف یا تدریجی باشند:

• احساس تشنگی زیاد و خشکی دهان

• افزایش دفعات ادرار به‌ویژه در شب

• خستگی مداوم و کاهش انرژی

• تاری دید یا مشکلات بینایی

• گرسنگی شدید حتی پس از غذا خوردن

• کاهش وزن بدون دلیل مشخص

• کندی ترمیم زخم‌ها یا عفونت‌های مکرر

علائم پیشرفته‌تر

با گذشت زمان و کاهش بیشتر ترشح انسولین، علائم تشدید می‌شوند و شبیه دیابت نوع ۱ می‌گردند:

• کاهش شدید وزن در مدت کوتاه

• افزایش قند خون ناشتا و بالا ماندن مداوم قند پس از وعده‌های غذایی

• احساس تهوع یا درد شکم

• در موارد نادر: بروز کتواسیدوز دیابتی (DKA)، وضعیتی خطرناک که نیاز به درمان فوری دارد.

نکته مهم

• علائم دیابت نوع ۱.۵ معمولاً بین سنین ۳۰ تا 50 سال ظاهر می‌شوند.

• بیماران اغلب در ابتدا با داروهای خوراکی کنترل می‌شوند، اما در عرض چند سال به انسولین نیاز پیدا می‌کنند.

• آزمایش خون برای آنتی‌بادی‌های خودایمنی (مثل GAD یا IA-2) و اندازه‌گیری سطح C-peptide می‌تواند تشخیص را تأیید کند.

توصیه‌های کلیدی برای مدیریت دیابت

• ورزش منظم: حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی در پنج روز هفته

• تمرینات مقاومتی: برای افزایش حساسیت سلول‌ها به انسولین

• آب کافی بنوشید: برای حفظ تعادل قند خون

• وعده‌های غذایی منظم داشته باشید: نظم در زمان غذا خوردن به کنترل قند خون کمک می‌کند

• غذاهای متعادل بخورید: ترکیب پروتئین، چربی‌های مفید و کربوهیدرات‌های فیبردار

• کربوهیدرات پیچیده را جایگزین قندهای ساده کنید (مثل سبزیجات نشاسته‌ای، حبوبات و غلات کامل)

• با تیم درمانی خود در تماس باشید: متخصص غدد، کارشناس تغذیه و مربی آموزش دیابت (CDCES) می‌توانند راهنمای شما باشند.

دیابت بیماری یکسانی برای همه نیست. هر نوع آن دلایل و درمان متفاوتی دارد. برخی بیماران به انسولین نیاز دارند، برخی با دارو یا حتی فقط تغییر سبک زندگی می‌توانند آن را کنترل کنند.
خبر خوب این است که با آگاهی، تغذیه مناسب و مراقبت پزشکی منظم می‌توان همه‌ی انواع دیابت را به‌خوبی مدیریت کرد و از عوارض جدی آن پیشگیری نمود.