به گزارش سلامت نیوز به نقل از عصر ایران، زوفا با نام علمی Hyssopus officinalis گیاهی است از تیره نعناعیان که به صورت خودرو رشد می کند. این گیاه از دیرباز به طور سنتی برای درمان ناخوشی های مختلف کاربرد داشته است و ادعا می شود که در راستای درمان انواع زخم، تبخال و حتی سرطان نیز مفید است!

زوفا بومی جنوب اروپا و آسیای مرکزی است، اما می توان آن را در باغ های سراسر آمریکای شمالی نیز یافت. از آن جایی که این گیاه خواص دارویی مفیدی به همراه دارد، توسط شرکت های داروسازی مختلف به منظور تولید فرآورده های دارویی مورد استفاده قرار می گیرد و محصولات حاوی آن از جمله شربت زوفا از طریق داروخانه ها قابل تهیه هستند. علاوه بر این خود گیاه نیز توسط عطاری ها به فروش می رسد و علاقه مندان می توانند آن را تهیه کنند.

تمامی نکاتی که در ادامه بررسی می شوند، با استناد به مطالعات منتشر شده توسط مجله بررسی های فیتوشیمی جمع آوری شده اند:

موارد مصرف زوفا

گفتنی است که استفاده از مکمل ها باید تحت نظر یک متخصص مراقبت های بهداشتی، مانند متخصص تغذیه، داروساز یا پزشک انجام شود. همچنین هیچ مکملی برای درمان یا پیشگیری از بیماری ها کاربرد تایید شده ندارد.

- خواص ضد سرطانی

یک مطالعه معتبر در سال 2014 نشان داد که گیاهان متعلق به خانواده نعناعیان یا لب‌ گشادگان از جمله زوفا، ممکن است مجهز به پروفایل ضد سرطانی قوی و قادر به تخریب این دسته از سلول های مهاجم باشند.

در پژوهش دیگری مربوط به سال 2017، محققان به این نتیجه رسیدند که روغن‌ و عصاره‌ زوفا پتانسیل انهدام سلول‌ های سرطانی دهانه رحم را در اختیار دارد. با این حال مطالعه مذکور در شرایط آزمایشگاهی انجام شده بود و نمونه های انسانی در نتایج آن دخیل نبودند. در حالی که این یافته ها امیدوارکننده هستند، به منظور تایید قطعی آنها تکرار پژوهش به صورت بالینی ضروری خواهد بود.

- کمک به درمان زخم معده

بسیاری از کاربردهای سنتی زوفا شامل هدف گیری اندام مهمی همچون معده هستند. در همین راستا یک مطالعه آزمایشگاهی انجام شد و محققان دریافتند که زوفا علیه دو ماده شیمیایی در بدن عمل می کند که در ایجاد زخم معده نقش دارند.

هرچند چنین عملکردی به صورت محلی از گیاهی مانند زوفا انتظار می رود و شماری از مطالعات آزمایشگاهی نیز مهر تاییدی بر آن بوده اند، لزوم طراحی و اجرای بررسی های انسانی همچنان احساس می شود.

- فعالیت آنتی اکسیدانی

به گفته دانشمندان زوفا دارای خواص آنتی اکسیدانی مهمی است که می توانند فواید زیادی برای بدن داشته باشند. آنتی اکسیدان ها ترکیبات قدرتمندی محسوب می شوند که با مواد مضر و رادیکال های آزاد در بدن ما مبارزه می کنند.

تیمی از محققان در رومانی مقاله‌ ای منتشر کرده اند که در آن فعالیت آنتی‌ اکسیدانی زوفا بررسی شده است. این مقاله سطوح بالایی از پلی‌ فنل ‌ها؛ نوعی آنتی‌ اکسیدان که در روغن‌ و عصاره‌ زوفا یافت می‌ شود را نشان داد. مشخص شده پلی فنل های مذکور دارای سطوح متوسطی از فعالیت آنتی اکسیدانی در زوفا هستند.

با این حال، نتایج نام برده در یک محیط آزمایشگاهی با شرایط کنترل شده به دست آمده اند و قطعا به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.

- خواص ضد ویروسی

تعداد محدودی از ویروس ها به اندازه هرپس سیمپلکس 1 و 2 برای عموم مردم شناخته شده یا مرسوم هستند. زوفا ممکن است در راستای جلوگیری از انتشار این ویروس ها و همچنین شماری از ویروس های دیگر کاربرد داشته باشد.

مطالعه ای مروری بر داروهای گیاهی ایرانی اثرگذار بر ویروس‌ های هرپس سیمپلکس (HSVs) در سال 2016 از تاثیر قابل ملاحظه زوفا پرده برداری کرد. بر اساس نتایج این مطالعه، عصاره زوفا می‌ تواند شروع عفونت HSV-1 را تا بیش از 50 درصد در موش‌ ها کند کرده و کاهش دهد.

در بررسی دیگری در سال 2018 روی گیاهان خانواده نعناعیان علیه رتروویروس HIV، نتایج اولیه امیدوار کننده ‌ای به دست آمد. به گفته محققان، این دسته از گیاهان از جمله زوفا ساختارهایی را هدف قرار می دهند که به ویروس اجازه آلوده سازی سلول ها را خواهند داد. زوفا همچنین ممکن است آنزیم های کلیدی را که HIV برای چرخه زندگی خود به آنها متکی است، از بین ببرد.

سایر مزایای احتمالی

زوفا برای قرن ها به روش های مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. از دیگر کاربردهای سنتی زوفا می توان به درمان موارد زیر اشاره کرد:

- گردش خون ضعیف

- بیماری های تنفسی فوقانی

- آسم

- سرفه

- گلو درد

- عفونت های روده ای

- ناراحتی معده

- بیماری کیسه صفرا

- اشتهای ضعیف

- عفونت های دستگاه ادراری (UTI)

عوارض جانبی

برخی از عوارض جانبی مرتبط با مصرف زوفا رایج تر از سایرین است. عوارض جانبی معمول این گیاه عبارت اند از:

- واکنش آلرژیک

- ناراحتی معده

- اضطراب

- لرزش

این عوارض تاکنون به صورت خفیف گزارش شده اند. با این حال با مشاهده هر یک از علائم فوق مصرف را متوقف کنید و نظر پزشک یا داروساز خود را جویا شوید.

همچنین توصیه می شود که بانوان باردار یا شیرده نیز از مصرف زوفا خودداری کنند. دیده شده که این گیاه می تواند منجر به سقط جنین شود. علاوه بر این ایمنی زوفا در دوران شیردهی به تایید دانشمندان و متخصصین نرسیده است و از این رو بهتر است از مصرف آن پرهیز شود.