به گزارش سلامت نیوز به نقل از هلث دایرکت، تشنج در اثر انفجار الکتریکی سریع و ناهماهنگ در مغز ایجاد می شود که می تواند باعث ناهنجاری های موقتی در رفتارها، حرکات (مانند سفت شدن متناوب و تکان دادن دست ها و پاها) یا از دست دادن هوشیاری یا تغییر در سطح هوشیاری شود.

چه زمانی باید با آمبولانس تماس بگیرم؟

با اورژانس تماس بگیرید اگر:

• تشنج بیش از 5 دقیقه ادامه می یابد یا تشنج دوم به سرعت بعد از تشنج اول شروع می شود
• فرد بیش از 5 دقیقه پس از توقف تشنج بی پاسخ می ماند
• فرد مجروح شده است
• فرد مبتلا به دیابت است یا باردار است
• می دانید، یا معتقدید که این اولین تشنج فرد است
• غذا، استفراغ یا مایع در دهان وی وجود دارد

چگونه به فردی که تشنج دارد کمک کنیم؟

سعی نکنید فرد را مهار کنید یا جلوی تکان خوردن را بگیرید. نکته اصلی این است که از آسیب رساندن آنها به خود جلوگیری کنید. فرد را حرکت ندهید مگر اینکه در خطر باشد. زیر سر آنها چیزی نرم بگذارید، هر گونه اشیای تیز یا ناپایدار را از آن ناحیه بردارید و در کنار آنها بمانید.

خطری وجود ندارد که زبان خود را قورت دهند. چیزی در دهان آنها قرار ندهید و مطمئن شوید که مایع یا استفراغی وجود ندارد که آنها را خفه کند.

زمان تشنج را تعیین کنید و مراقب تنفس آنها باشید.

تا زمانی که به هوش بیایند، آرام با آنها صحبت کنید تا به آنها اطمینان خاطر دهید.

وقتی تشنج متوقف شد، آنها را به پهلو در وضعیت بهبودی قرار دهید. اگر استفراغ کرده اند یا غذا یا مایعی در دهانشان وجود دارد، بلافاصله آنها را در وضعیت بهبودی قرار دهید.

اگر بعد از تشنج به خواب رفتند، مزاحم آنها نشوید، اما همچنان بر تنفس آنها نظارت داشته باشید.

اجازه ندهید تا زمانی که تشنج کاملاً متوقف شود، چیزی برای خوردن یا نوشیدن داشته باشند. در صورت امکان، یک نفر باید با آنها به خانه برود.

علائم تشنج

تشنج می تواند باعث تغییراتی در حرکت، احساس، آگاهی، افکار یا رفتار شود، بسته به اینکه تشنج بر کدام قسمت از مغز تأثیر بگذارد. برخی از تشنج ها فقط بخشی از مغز را درگیر می کنند، برخی دیگر کل مغز را درگیر می کنند.

قبل از تشنج ممکن است یک "هاله" مشاهده کنید، احساسی که از قبل هشدار می دهد که تشنج در حال آمدن است. هاله ممکن است شامل بوهای عجیب و غریب، احساس دژاوو (جایی که احساس می کنید قبلاً اینجا بوده اید)، گزگز، اختلالات بینایی یا ترس یا شادی باشد. این هاله در واقع اولین قسمت تشنج است.

در طول تشنج، علائم تجربه شده به نوع تشنج بستگی دارد. ممکن است فرد در حین تشنج هوشیار باشد و پس از آن بتواند آن را به خاطر بیاورد یا اصلاً آن را به خاطر نیاورد.

علائم تشنج عبارتند از:

• از دست دادن هوشیاری در طول تشنج، یا بین چندین تشنج
• بی پاسخ شدن
• در برخی از تشنج ها، فرد تمرکز خود را بر روی فعالیت خود متوقف می کند و به فضا خیره می شود و تا زمانی که تشنج به طور ناگهانی تمام شود، واکنشی نشان نمی دهد.
• مبهم، سرگردان یا گیج شدن
• احساس بی حسی یا سوزن سوزن شدن
• بزاق اضافی از دهان خارج می شود
• افزایش ضربان قلب
• توهمات
• اختلال در تفکر
• پلک زدن یا چرخش چشم ها به سمت بالا

علائم حرکتی تشنج می تواند شامل موارد زیر باشد:

• حرکات سفت کننده (معروف به فاز تونیک) ممکن است باعث زمین خوردن فرد شود
• حرکات تکان دهنده (فاز کلونیک)
• سفت شدن و تکان دادن متناوب (معروف به تونیک کلونیک)
• شل شدن و از دست دادن تون عضلانی (معروف به آتونیک) همچنین ممکن است باعث زمین خوردن فرد شود
• لرزش
• تکان دادن ناگهانی سر
• حالت های عجیب و غریب
• حرکات تکراری، مانند لب زدن یا جویدن

بیشتر تشنج ها کمتر از 2 یا 3 دقیقه طول می کشند و خود به خود و بدون هیچ درمانی متوقف می شوند.

تشنج ناشی از تب در کودکان ممکن است چند دقیقه طول بکشد یا حتی یک ساعت ادامه یابد و کودک معمولاً هوشیاری خود را از دست می دهد. صورت آنها ممکن است قرمز یا آبی به نظر برسد و عضلات آنها ممکن است تکان بخورند یا سفت شوند. این تشنج ها برای کودک مضر نیستند.

بعد از تشنج چه اتفاقی می افتد؟

پس از پایان تشنج، قبل از اینکه فرد به حالت طبیعی خود بازگردد، یک مرحله بهبودی (به عنوان مرحله پس از اکتال) وجود دارد. در طول این مرحله ممکن است فرد گیج یا خسته باشد یا احساس درد یا تشنگی کند. آنها ممکن است احساس ضعف، بیماری یا اضطراب داشته باشند، آسیب ببینند، کنترل مثانه یا روده خود را از دست داده باشند یا سردرد داشته باشند.

ممکن است فرد تشنج را به خاطر بیاورد یا آن را فراموش کند. ممکن است ساعت ها یا روزها طول بکشد تا به حالت عادی برگردند.

انواع تشنج

تشنج ها بسته به اینکه تشنج در کدام قسمت از مغز شروع می شود متفاوت هستند، اینکه آیا فرد در حین تشنج آگاه است یا نه، و اینکه آیا حرکتی وجود دارد، یا خیر.

تشنج ها به 3 گروه عمده طبقه بندی می شوند:

• شروع کانونی
• شروع عمومی
• شروع ناشناخته

تشنج با شروع کانونی در یک ناحیه کوچک از مغز (مرکز) شروع می شود و ممکن است به سایر مناطق مغز گسترش یابد. آنها قبلاً به عنوان تشنج جزئی شناخته می شدند. یک فرد ممکن است کاملاً از آنچه در حال وقوع است آگاه باشد (آگاهی کانونی) یا ممکن است آگاهی او تحت تأثیر قرار گیرد (آگاهی کانونی مختل).

تشنج های عمومی از همان ابتدا هر دو طرف مغز را تحت تاثیر قرار می دهند. این ممکن است باعث از دست دادن هوشیاری فرد شود. تشنج ممکن است به شرح زیر باشد:

• تشنج حرکتی عمومی: جایی که فرد ممکن است حرکات سخت و تکان دهنده انجام دهد که به عنوان تشنج تونیک-کلونیک شناخته می شود یا سایر اثرات عضلانی داشته باشد.
• تشنج عمومی غیرحرکتی :‌جایی که فرد تغییراتی در هوشیاری دارد ، ممکن است خیره شود یا حرکات مکرر مانند لب زدن یا کشیدن لباس داشته باشد.

تشنج هایی با شروع ناشناخته تشنج هایی هستند که در شروع آن ها به عنوان کانونی یا عمومی تشخیص داده نشده است، زیرا مشخص نیست که تشنج از کجا در مغز شروع شده است. این ممکن است به این دلیل باشد که فرد در هنگام شروع تشنج خواب بوده یا تنها بوده است.

تشنج ناشی از تب، تشنجی است که توسط تب در کودکان خردسال ایجاد می شود. آنها هیچ اثر طولانی مدت ایجاد نمی کنند.

چه چیزی باعث تشنج می شود؟

تشنج می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• صرع
• آسیب سر
• عفونت مغزی
• تومورهای مغزی یا سایر مشکلات پزشکی، از جمله سکته مغزی
• نقائص هنگام تولد
• برخی از داروهای تجویزی

برای برخی از افرادی که تشنج دارند، مواردی وجود دارد که احتمالاً باعث تشنج می شود. محرک های رایج تشنج عبارتند از:

• مواد مخدر
• ترک الکل
• قند خون بالا یا بسیار پایین
• کمبود خواب
• استرس شدید
• تب بالا (تشنج ناشی از تب)

گاهی اوقات، هیچ دلیل یا محرکی برای تشنج یافت نمی شود.

تشنج چگونه درمان می شود؟

اکثر افرادی که تشنج را تجربه کرده اند، دیگر دچار تشنج نمی شوند، اما فرد مبتلا به صرع، تشنج های خودبه خودی مکرر را تجربه می کند.

اگر شما یا فرزندتان برای اولین بار تشنج کردید، اگر چندین تشنج داشتید، یا اگر تشنج بیشتر از حد معمول اتفاق افتاد، به پزشک مراجعه کنید.

دارو

افراد مبتلا به صرع معمولاً برای کنترل تشنج خود به دارو نیاز دارند. این داروها داروهای ضد صرع نامیده می شوند و تا 70 درصد افراد تشنج آنها با این دارو کنترل می شود.

مطمئن شوید که دستورالعمل های پزشک خود را دنبال می کنید و در صورت داشتن عوارض جانبی از دارو به او اطلاع دهید. مصرف دارو را به طور ناگهانی قطع نکنید، زیرا ممکن است خود باعث تشنج شود. اگر یک داروی ضد صرع برای شما موثر نیست، داروهای دیگری وجود دارند که می توانید تا زمانی که بهترین دارو را برای خود پیدا کنید، امتحان کنید.

رژیم کتوژنیک

برای کودکانی که تشنج آنها به دارو پاسخ نمی دهد، یک رژیم غذایی خاص به نام رژیم کتوژنیک ممکن است به برخی از انواع تشنج کمک کند. پزشک یا متخصص شما می‌تواند راهنمایی کند که آیا این برای کودک شما مناسب است یا خیر.

عمل جراحی

جراحی برای برداشتن بافت مغزی که کانون تشنج است ممکن است برای تشنج‌هایی در نظر گرفته شود که به درمان‌های دیگر مقاوم هستند و همیشه در همان محل مغز اتفاق می‌افتند.

تحریک عصب واگ

تحریک عصب واگ شامل کاشت وسیله ای مانند ضربان ساز در قفسه سینه است. این دستگاه سیگنال های الکتریکی ضعیفی را از طریق عصب واگ به مغز ارسال می کند. می توان از آن برای صرعی استفاده کرد که به دارو پاسخ نمی دهد و با جراحی قابل درمان نیست.

تشنج و ایمنی

شخصی که دچار تشنج شده است، نباید رانندگی کند تا زمانی که پزشک او بتواند سلامت او را تایید کند. بزرگسالان و کودکان مبتلا به صرع باید به طور منظم با پزشک یا متخصص خود معاینه شوند.

برخی از افراد مبتلا به شرایط پزشکی تشخیص داده شده مانند صرع، از جواهرات یا مدارک شناسایی خاصی استفاده می کنند (به عنوان مثال MedicAlert) که نشان می دهد در مواقع اضطراری به مراقبت های پزشکی خاصی نیاز دارند.

ساعت‌ها و مانیتورهای هوشمند ویژه‌ای نیز در دسترس هستند که می‌توانند تشنج را تشخیص دهند و هشدارهایی را برای اعضای خانواده یا مراقبان ارسال کنند.

افرادی که تشنج دارند باید هنگام شنا، رانندگی یا حمام کردن احتیاط کنند.

هرکسی که داروهای تجویز شده برای تشنج مصرف می کند باید همیشه دوز صحیح را مصرف کند و مطمئن شود که یک دوز را فراموش نمی کند.

آیا می توان از تشنج جلوگیری کرد؟

برخی از افرادی که تشنج دارند ممکن است علائم هشداردهنده ای مانند تغییر دمای بدن، مشکلات بینایی یا طعم عجیب در دهان خود داشته باشند. اگر این هاله ها رخ داد، سعی کنید در صورت امکان به مکان یا موقعیت امنی برسید.

گاهی اوقات، افراد دیگر می توانند تشخیص دهند که آیا فردی که می شناسند در شرف تشنج است یا خیر. آنها ممکن است متفاوت به نظر برسند، مردمک چشم آنها ممکن است تغییر کند یا ممکن است خارج از شخصیت اصلی خود رفتار کنند. اگر این اتفاق افتاد، سعی کنید فرد را به یک مکان امن راهنمایی کنید.

برخی از افراد می توانند با اجتناب از محرک های تشنج مانند موارد زیر تشنج را کنترل کنند:

• کمبود خواب
• فشار
• الکل
• از دست دادن دوزهای داروی تشنج

همانطور که گفته شد، دارو در درمان تشنج در 60 تا 70 درصد افراد موثر است.