به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران، دکتر حسین ذوالفقاری، مشاور رئیس‌جمهوری و دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر روز چهارشنبه هفته گذشته میهمان روزنامه ایران بود. او از اقداماتی که برای جلوگیری از ورود و انتقال مواد مخدر از کشورهای دیگر انجام شده است گفت و اعلام کرد که این ستاد در حوزه پیشگیری اولیه از مصرف مواد و اعتیاد در مدارس، برنامه‌های مفصلی در نظر گرفته است؛ به گفته او، ورود مواد مخدر جدید صنعتی در کنار روانگردانها با تنوع و رنگ و شکل‌های گوناگونی که دارند، مصرف مواد در گروه‌های سنی نوجوانان و جوانان افزایش داشته و این موضوع موجب نگرانی‌های مضاعف والدین، فعالان اجتماعی و مسئولان دولتی شده است. مشاور رئیس‌جمهوری درباره کاهش مشکلات درمان معتادان و همچنین میانگین سن اعتیاد در زنان و مردان هم صحبت کرد.
مهم‌ترین اقدامات ستاد مبارزه با مواد مخدر، دور کردن دانش‌آموزان از مواد مخدر است. دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره برنامه‌های این ستاد توضیح داد:«برنامه‌های توانمندسازی و ارتقای مهارت‌های خودمراقبتی با محوریت درسنامه آموزش پیشگیری از اعتیاد و رفتارهای پرخطر، به صورت گام به گام در ۴۲ درصد از مدارس کشور در حال اجراست.
سرفصل‌های این درسنامه برای دانش‌آموزان شامل مهارت پایه اجتماعی، خودمراقبتی و شناخت رفتارهای پرخطر است. برای والدین هم موضوعاتی مانند شناخت اعتیاد و رفتارهای پرخطر، فرزندپروری و مهارت‌های مورد نیاز کودکان و نوجوانان مورد توجه است؛ همچنین برای کارکنان مدارس، شناخت اعتیاد و رفتارهای پرخطر، مهارت ارتباط مؤثر، فنون مدیریت کلاس با رویکرد پیشگیری و مهارت خودمراقبتی در نظر گرفته شده است.»
در زمینه موضوع پیشگیری در مدارس کشور، فرهنگ‌سازی پیشگیری اولیه از اعتیاد با برگزاری هفته مبارزه با اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی، برگزاری جشنواره نوجوان سالم، برگزاری نمایشگاه و راه‌اندازی خانه و کانون یاریگران زندگی انجام شده است. در زمینه شناسایی، درمان و مددکاری نیز رصد مستمر وضعیت خطرپذیری دانش‌آموزان در جهت مصرف مواد مخدر و روانگردانها از طریق سامانه و بررسی وضعیت خطرپذیری دانش‌آموزان در مورد مصرف مواد مخدر از طریق مدارس کشور صورت می‌گیرد.
ذوالفقاری با وجود این برنامه‌های مفصل، چرا اثرگذاری چندانی در این حوزه دیده نمی‌شود، گفت:«مصرف مواد صنعتی پیامد تغییر الگو و سبک زندگی و یک پدیده جهانی است که کشور ما نیز متأثر از آن است. تلاش‌های فراوانی انجام شده است، اما به دلیل پایین بودن نرخ پوشش برنامه‌ها و نگرش سنتی به امر پیشگیری، برنامه‌ها خیلی کافی و اثرگذار نبوده‌اند. با وجود همه اقدامات صورت گرفته و تلاش‌های مستمر، همچنان نگرانی‌هایی در خصوص افزایش و گرایش به مصرف این مواد وجود دارد و برای مقابله مؤثر با این معضل نیاز به همکاری گسترده‌تر میان نهادهای دولتی، خانواده‌ها و همه نهادهای مدنی جامعه احساس می‌شود. لازم است والدین اطلاعات لازم و اولیه را در این خصوص داشته باشند و در زمان مناسب آن را به فرزندان خود ارائه کنند.»
دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر استعمال مواد مخدر صنعتی جدید نظیر شیشه، کراک LSD و… توسط نوجوانان و جوانان مشاهده می‌شود به «ایران» توضیح داد:«این مواد به دلیل ویژگی‌هایی مانند ساده‌سازی مواد توسط تولیدکنندگان، اثرگذاری سریع، قیمت نسبتاً مناسب، در دسترس بودن، مصرف آسان و از همه مهم‌تر تبلیغات گمراه‌کننده در فضای مجازی، بیشتر مورد توجه نسل جوان قرار گرفته است. از طرفی نگرش نسل جدید به لذات سریع، دسترسی سریع و آسان به مواد و در پی آن تغییر الگوی مصرف از مواد سنتی به صنعتی به عنوان پیشران‌های اساسی در گرایش آنان به سمت اعتیاد مطرح است. علاوه بر دلایل مطرح شده، از مهم‌ترین دلایل گرایش جوانان به این مواد، ارضای نیاز کنجکاوی و هیجان‌طلبی در سنین نوجوانی و جوانی، فشار همسالان و قرار گرفتن در محیط‌های دوستانه، خلأ برنامه‌های جایگزین فرهنگی و تفریحات سالم و مشکلات خانوادگی و اختلالات رفتاری، روانی و بیماری‌هاست.»
میانگین سن اعتیاد در زنان و مردان
بر اساس آخرین تحقیقات شیوع‌شناسی کشور در سال ۱۳۹۴، میانگین سن شروع مصرف مواد مخدر برای مردان ۲۴ و زنان ۲۶ سال است. این اطلاعات از پیمایش ملی خانوار در شیوع‌شناسی مصرف مواد مخدر و روانگردان‌هاست؛ در مجموع، ۵۸ درصد معتادان زیر ۳۴ سال سن دارند، همچنین ۹۰.۷ درصد مرد و ۹.۳ درصد زن هستند. در سال‌های اخیر سن شروع مصرف مواد با اقدامات و تلاش‌های انجام شده توسط دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر و دستگاه‌های عضو کنترل شده است، اما به گفته دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، رشد مصرف مواد در زنان بیشتر از مردان بوده است. همچنین نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد ۸۸.۸۳ درصد دانش‌آموزان دختر و ۸۱.۴۵ درصد دانش‌آموزان پسر هیچ ماده محرک، مخدر یا الکل مصرف نمی‌کنند. اما برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد در مدارس چیست؟
ذوالفقاری درباره رئوس برنامه‌های مهم در حوزه پیشگیری اولیه از مصرف مواد و اعتیاد در مدارس گفت:«آموزش پیشگیری اولیه از اعتیاد، ترویج و فرهنگ‌سازی پیشگیری اولیه از اعتیاد و شناسایی، درمان و مددکاری یا همان مدیریت است.»
او هدف از آموزش‌های پیشگیری را توانمندسازی دانش‌آموزان، والدین و کارکنان در زمینه مهارت‌های خودمراقبتی در برابر اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی در سه دوره تحصیلی ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم توصیف کرد و گفت: «در حوزه آموزش و پیشگیری، طرح‌های آموزشی در مدارس و دانشگاه‌ها از قبیل طرح یاریگران زندگی و آموزش والدین، معلمان، مشاوران برای شناسایی زودهنگام علائم و آثار مصرف این مواد اجرا می‌شود. در تولید محتوای آگاهی‌بخشی در فضای مجازی و رسانه‌ها نیز اقدامات مؤثری انجام شده است. علاوه بر موارد فوق، برنامه‌های دیگری از طریق سازمان‌های مردم‌نهاد با هدف آگاهی‌بخشی، افزایش مهارت‌های زندگی و تقویت توانمندی‌های روانی و اجتماعی برای دانش‌آموزان طراحی شده است. از مهم‌ترین این برنامه‌ها طی سال ۱۴۰۳ تعداد ۲۸۰۸ کارگاه آموزشی، اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی برای نوجوانان و جوانان توسط سازمان‌های مردم‌نهاد برگزار شد و تعداد ۱۷۶ هزار و ۸۷۷ نفر از آنها فقط توسط سازمان‌های مردم‌نهاد عضو و همکار ستاد، تحت آموزش‌های مستقیم و چهره به چهره قرار گرفته‌اند. در این رابطه در حوزه کنترل و کاهش عرضه نیز در خصوص افزایش نظارت بر مناطق پرخطر و آسیب‌خیز، اقدامات کنترلی و مضاعف صورت گرفته است. در حوزه درمان و کاهش آسیب نیز پیش‌بینی راه‌اندازی مراکز درمان اعتیاد ویژه مواد روان‌گردان و صنعتی، ارائه خدمات روان‌درمانی به موازات درمان‌های جسمی و سم‌زدایی، ارائه خدمات مددکاری و توانبخشی و حمایت از خانواده‌ها در فرآیند درمان مورد توجه قرار گرفته است.»
تلاش برای جلوگیری از ورود و انتقال مواد مخدر
ذوالفقاری در ادامه بیان کرد:«بیش از 4 هزار شهید و ۱۲ هزار جانباز در حوزه مبارزه با مواد مخدر، آماری است که باعث شده کشور ما در این زمینه از سایر کشورها متمایز باشد. از این رو استمرار در موضوع پیشگیری از مصرف و جدیت در حوزه درمان، همچنین جلوگیری از قاچاق و ورود مواد مخدر به کشور از موضوعاتی هستند که به دغدغه مسئولان تبدیل شده است. به گفته ذوالفقاری، کشور ما در مسیر انتقال قرار دارد و اگر یک محموله ۵۰ کیلویی وارد یکی از کشورهای همسایه شود، به یک مطالبه از ما تبدیل می‌شود چون ما در مسیر انتقال هستیم. اگر ما جلوگیری نکنیم محموله‌های چند تنی رد و بدل می‌شود. حتی در موردی محموله ۱۲ تنی را کشف کردیم که اگر این قبیل کارها انجام نشود، محموله‌های سنگینی به کشورهای دیگر سرریز می‌شود.»
ایجاد دهکده امید و زندگی
معتادان ماده ۱۶، متجاهر یا همان کارتن‌خواب‌ها هستند. اما معتادان ماده ۱۵، خانواده، شغل و زندگی دارند و به صورت داوطلبانه در کلینیک‌ها و مراکز، ترک می‌کنند. ذوالفقاری برای کاهش مشکلات درمان معتادان حوزه ماده ۱۵ و ۱۶ توضیح داد: «پس از گذشت زمان و ارزیابی‌های انجام شده با اینکه فضای شهرها از وجود این افراد پاک شده، ولی برای حصول نتایج بهتر باید تلاش بیشتری انجام شود. به همین دلیل چندی پیش برای حذف چرخه معیوب بازگشت معتادان به اعتیاد، روند برنامه‌ها بازنگری شد. بر این اساس با طراحی جدید انجام شده، مراکز ماده ۱۶ به «دهکده امید و زندگی» تبدیل می‌شوند. در این دهکده از ورود، غربالگری، سم‌زدایی، درمان، توانمندسازی و روان‌درمانی به صورت مرحله اولیه در نظر گرفته می‌شود. در فاز بعدی با کمک سازمان فنی و حرفه‌ای و بخش خصوصی، مهارت‌آموزی و اشتغال هم طراحی شده است. در نهایت هم برای بازگشت به یک زندگی عادی با استفاده از تجارب سایر کشورها، تهیه مکانی برای بازگشت به یک زندگی عادی با تمامی امکانات در این دهکده پیش‌بینی شده است تا افراد، هم کار و هم زندگی عادی را تجربه کنند. این اتفاق بعد از ۳ تا ۶ ماه نگهداری انجام می‌شود. در این حوزه خیرین و سازمان‌های مردم‌نهاد هم وارد می‌شوند تا بستر بازگشت به زندگی به تدریج برای این افراد ایجاد شود. خدمات برای این افراد می‌تواند بیشتر از دو سال باشد و تا حصول نتیجه، مراقبت‌ها تداوم دارد و خدمات قطع نمی‌شود. با این برنامه، معتادان متجاهر می‌توانند کاهش چشمگیری داشته باشند. این دهکده‌ها از ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ نفر ظرفیت دارند و در استان‌های مختلف ایجاد می‌شوند.»
دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر معتقد است:«در زمینه معتادان حوزه ماده ۱۵ نیز باید برنامه‌ها تغییر کند. به عنوان نمونه باید تنوع درمان داشته باشیم و به سمتی برویم که مصرف‌کننده از مواد پرخطر به سمت کم‌خطر حرکت کند. هر چند موضوع نشت مواد مخدر هم در این زمینه مهم است. به عنوان مثال در عطاری‌ها متادون یا موارد دیگر وجود دارد. چرخه مدیریت درمان و تحویل و مصرف دارو نیازمند بازنگری و حوزه‌بندی است.» ذوالفقاری در پایان گفت:«دراین رابطه با وزارت بهداشت در حال آسیب‌شناسی هستیم تا در کنار موضوع درمان و تداوم روان‌درمانی جدی، درصد مانایی در کلینیک‌ها افزایش پیدا کند.»
نظر شما