به گزارش سلامت نیوز به نقل از اعتماد، حوالی ساعت ۲ و نیم ظهر یکشنبه ۴ خرداد خط لوله انتقال نفت شرکت بهره‌برداری نفت و گاز آغاجاری از مجموعه کرنج در بخش جایزان به سمت تلمبه‌خانه شماره یک امیدیه، در نزدیکی روستای صفر ترکید و هزاران لیتر نفت خام از حفره‌ای به اندازه کف دست وارد رودخانه مارون و منطقه پیرامون آن شد. فاجعه‌ای که از حدود یک سال پیش زنگ خطر آن به صدا در آمده بود، سرانجام رخ داد. در همان ساعت‌های اولیه عملیات پاکسازی با استفاده از پدهای جاذب و اسکیمر و البته آنطور که منابع محلی گزارش داده‌اند، سوزاندن نفت خام آغاز شده است؛ اقداماتی که مورد تایید و رضایت سازمان محیط‌زیست نیست و به گفته عضو انجمن مهرورزان زیست‌بوم مارون، اکوسیستم منطقه را نجات نخواهد داد.
خط لوله انتقال نفت شرکت بهره‌برداری نفت و گاز آغاجاری از بالای بیشه‌زار و رودخانه مارون عبور می‌کند تا نفت خام را از میدان نفتی کرنج پارسی جمع‌آوری کند و به پالایشگاه آبادان برساند. خطوط انتقال نفت منطقه اما قدمت طولانی دارند و به زمانی برمی‌گردند که شرکت نفت ایران و انگلیس میدان نفتی آغاجاری را کشف کرد. زیرساخت‌های برداشت نفت و گاز از همان زمان توسط این شرکت در دستور کار قرار گرفت و سال ۱۳۲۳ نیز نخستین محموله نفتی این میدان از طریق خط لوله به پالایشگاه آبادان ارسال شد. برخی لوله‌های انتقال نفت در دهه‌های قبل توسط شرکت نفت، تعویض شد؛ از جمله دو خط لوله به قطرهای ۱۲ و ۱۶ اینچ و به طول ۱۸ کیلومتر در واحد کرنج، اما در طول 10سال گذشته با وجود تلاش برای عیب‌یابی و ایمن‌سازی خطوط، اقدامی برای تعویض گسترده این خطوط صورت نگرفته است. «عبدالرحیم طیبی»، فعال محیط‌زیست و عضو انجمن مهرورزان زیست‌بوم مارون هم البته روزهایی از کودکی‌اش را به یاد می‌آورد که شاهد تعویض برخی از خطوط انتقال نفت این شرکت بوده است.
«لوله‌های انتقال نفت با اینکه سال‌هاست پوسیده شده‌اند، اما دیگر اقدامی برای تعویض و رفع عیب آنها نشده است. زنگ خطر زمانی روشن می‌شود که لوله‌ها نشتی دارند و این اعلام خطر در این منطقه از حدود یک سال پیش به‌طور جدی اتفاق افتاد، اما هیچ کس به آن توجه نکرد. در طول یک سال گذشته حدود ۳۰۰ متر بالاتر از نقطه‌ای که حالا ترکیدگی و نشتی ایجاد شده است، نشتی به وجود آمده بود و شرکت نفت در حالی که باید این لوله‌ها را تعویض می‌کرد تنها به تعمیر جزیی اکتفا کرد تا روز یکشنبه که این فاجعه زیست‌محیطی در منطقه رخ داد.» به گفته او سال گذشته که نشتی‌ها به وجود آمد، از شرکت به منطقه رفتند و حتی چند درخت هم به بهانه ترمیم و تعویض خط لوله قطع کردند، اما ظاهرا موضوع از آن به بعد تقریبا مسکوت باقی مانده است: «لوله‌ها نشتی داشت و شاید حدود دو هزار لیتر نفت خام از آن خارج شده بود.
تصور ما این بود که محیط‌زیست امیدیه از ماجرا مطلع می‌شود و آن را پیگیری می‌کند، اما هیچ کاری انجام نشد و حالا مسوولان شرکت باید پاسخ دهند که چرا هیچ کاری نکرده و لوله‌ها را تعمیر و تعویض نکرده‌اند. لوله‌های انتقال نفت در این منطقه معمولا دو و نیم تا سه متر ارتفاع دارند، بنابراین زمانی که نفت درون آن جریان پیدا کرده و جابه‌جا می‌شود، بر اثر برخورد با سطح زیرین دچار سایش می‌شود، روندی که با توجه به فرسودگی لوله‌ها، احتمال بروز فاجعه را بیشتر می‌کند.» طیبی می‌گوید لوله‌ای که تا هفته‌های پیش نشتی داشت حالا ترکیده است و نفت خام رودخانه و حاشیه رودخانه را آلوده کرده است. «میزان آلودگی وحشتناک است. اگر چه در حال حاضر شرکت نفت در حال پاکسازی منطقه است، اما امکانات آنها خیلی ضعیف است و نفت بعضی از قسمت‌ها را با شاخه درخت جمع می‌کنند. الیافی را روی نفت می‌کشند و آن را در یک گوشه جمع‌آوری کرده، با لوله می‌کشند و انتقال می‌دهند. قطعا امکانات پیشرفته‌تری در دنیا برای این کار هست و امیدواریم که از توان بین‌المللی در این زمینه کمک بگیرند، آن‌هم در شرایطی که متاسفانه در بعضی از قسمت‌ها هم نفت را آتش می‌زنند.»
این نخستین حادثه نفتی در جنوب کشور نیست و تاکنون بارها نه‌تنها در استان خوزستان که در برخی دیگر از استان‌های مجاور هم شاهد شکستگی لوله‌های انتقال نفت یا انفجار و آتش‌سوزی به علت فرسودگی شبکه انتقال بوده‌ایم. آذر سال ۱۳۹۵ لوله انتقال نفت مارون - اصفهان برای سومین بار دچار شکستگی شد و حجم بالایی از آلودگی نفتی را راهی رودخانه، مزارع پرورش ماهی و حتی سد کارون ۴ کرد. اردیبهشت سال ۹۸ خط لوله ۴۲ اینچ نفت شرکت بهره‌برداری نفت و گاز آغاجاری دچار نشت و آتش‌سوزی شد. این خط لوله در مسیر امیدیه به تاسیسات مارون ۲ در حین انجام کار تعمیرات دچار نشتی نفت شد که با توجه به‌شدت نفت‌ریزی پس از حدود ۴۵ دقیقه به حریق منجر و به موازات آن خط ۱۲ اینچ گاز مایع نیز دچار حریق شد.
مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب به دنبال این اتفاق دستور برکناری چهار تن از مدیران این شرکت به علت سهل‌انگاری این افراد در انجام وظایف محوله، عدم رعایت دستورالعمل‌های ایمنی و عدم به‌کارگیری تمهیدات لازم برای انجام تعمیرات را صادر کرد. رییس خدمات عملیات، رییس HSE، رییس بازرسی خطوط لوله و سرگروه آزمایش چاه شرکت بهره‌برداری نفت و گاز آغاجاری از جمله افراد برکنار شده بودند. آبان سال ۱۴۰۰ نیز خط لوله گاز شرکت نفت و گاز مارون بر اثر انفجار دچار آتش‌سوزی شد و دلیل آن فرسودگی خط لوله اعلام شد. اتفاقات اینچنینی نشان می‌دهد که شبکه انتقال نفت کشور تا چه اندازه آسیب‌پذیر و نیازمند تعمیر و بازسازی است اما هنوز آنطور که باید به آن پرداخته نشده است. بررسی‌های «اعتماد» هم نشان می‌دهد که اقدامات شرکت نفت در سال‌های اخیر بیشتر در زمینه تعمیر بوده است تا بازسازی و تعویض اساسی خط لوله‌ها.
انتقاد سازمان محیط‌زیست: راضی نیستیم
محمدجواد اشرفی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان دیروز در نشست با خبرنگاران از تکرار حوادث مرتبط با آلودگی‌های نفتی در استان انتقاد کرد و گفت که رویه‌ها نیازمند اصلاح است و مدیران صنعت نفت باید در این زمینه پاسخگو باشند: «به نظر می‌رسد حوادث و آلودگی‌های نفتی برای برخی از مدیران مناطق نفت‌خیز به موضوعی عادی و بی‌اهمیت تبدیل شده است. این در حالی است که استمرار چنین رویه‌هایی، خسارات جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست، منابع آب و سلامت مردم وارد می‌کند. ضعف زیرساختی و فرسودگی خطوط انتقال نفت از جمله علل اصلی تکرار این حوادث است و سوال ما این است چرا اقدامات پیشگیرانه از جمله ترمیم و تعویض خطوط لوله در زمان مناسب انجام نمی‌شود؟ این ابتدایی‌ترین اصل در مدیریت بحران و حفظ محیط‌زیست است.»
مشاهده‌های میدانی مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان نشان می‌دهد که با وجود تکرار چنین حوادثی در سال‌های گذشته همچنان هم آمادگی لازم برای مواجهه با چنین شرایطی در شرکت‌های بهره‌بردار وجود ندارد. او هم گفته فعالان محیط‌زیست درباره اقدامات غیر اصولی چون سوزاندن مواد نفتی به جای جمع‌آوری اصولی را تایید کرد و گفت که این کار روشی کاملا نادرست و غیراستاندارد است، آن هم در شرایطی که استفاده از نیروهای غیرمتخصص و حتی افراد محلی بدون آموزش‌های لازم برای مقابله با آلودگی نفتی و پاکسازی باعث ایجاد نگرانی شده است. «انتظار می‌رفت اقدامات لازم در زمینه جمع‌آوری مواد آلاینده با سرعت و دقت انجام شود، اما عملکرد برخی شرکت‌های نفتی از حداقل‌های مورد انتظار نیز فاصله داشت. با قاطعیت اعلام می‌کنیم که مجموعه حفاظت محیط‌زیست از نحوه مدیریت زیست‌محیطی این حادثه رضایت ندارد.» او معتقد است که باید نگاه مسوولانه‌تری در مدیران صنعت نفت نسبت به محیط‌زیست شکل بگیرد و تا زمانی که چنین باوری در میان تصمیم‌گیران وجود نداشته باشد، نمی‌توان انتظار بهبود شرایط را داشت.
شرکت نفت اما اوضاع را تحت کنترل عوامل و تیم‌های عملیاتی عنوان کرده است. علی شکیبا کیا، رییس ایمنی، بهداشت، محیط‌زیست و پدافند غیرعامل شرکت بهره‌برداری نفت و گاز آغاجاری در این باره می‌گوید که عملیات پاکسازی آلودگی‌های نفتی با بهره‌گیری از تجهیزات و ابزارهای تخصصی در حال انجام است و در همین راستا دو سد خاکی و دو سد آبی به منظور مهار لکه‌های نفتی در رودخانه مارون احداث شده است: «چند سد دو لایه در مسیر رودخانه نصب شده است. این سدها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که نفت را در سطح مهار کرده و اجازه عبور آب پاک از زیر آن را می‌دهند. اقدامات کنترلی در پایین‌دست رودخانه نیز با همکاری مناطق همجوار به منظور افزایش ضریب ایمنی و جلوگیری از ورود لکه‌های نفتی به آب‌های جاری انجام شده است.»
دستور دادستانی
ابعاد این فاجعه زیست محیطی هنوز مشخص نشده است و در این راستا تماس‌های خبرنگار با معاون محیط‌زیست انسانی استان خوزستان برای ارزیابی اقدامات و آنچه در منطقه پیش آمده است، بی‌نتیجه ماند. با وجود این روز گذشته پس از حدود یک هفته، دادستان عمومی و انقلاب شهرستان امیدیه به همراه بازپرس پرونده به محل نشت خط انتقال نفت و ورود آلودگی نفتی به رودخانه مارون رفت.
رضا پارسایی پس از بازدید میدانی از منطقه دستور جمع‌آوری فوری لکه‌های نفتی و پاکسازی رودخانه را صادر کرد و گفت: «این آلودگی ناشی از شکستگی خط لوله و هدررفت میعانات نفتی در خطوط انتقال است که تا مدخل رودخانه و ساحل پیشرفت داشته و منجر به خساراتی به محیط زیست شده است. نظارت بر خطوط لوله انتقال نفت، گاز و میعانات نفتی باید مستمر باشد تا از وقوع اینگونه اتفاقات از جمله آثار جبران‌ناپذیر برای محیط‌زیست پیشگیری شود. دستورات لازم در خصوص جمع‌آوری آلودگی توسط عوامل مسوول صادر و بررسی‌ها به منظور تعیین میزان خسارات وارده و مقصرین احتمالی ادامه دارد.»
تبعات فاجعه و سردرگمی روستاییان
نشت نفت از خطوط لوله‌های جایزان نه‌تنها باعث آلودگی گسترده خاک و منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی شده، بلکه حیات جانوران، گیاهان و سلامت ساکنان منطقه را نیز به‌شدت تهدید می‌کند. این آلودگی‌ها قابلیت ورود مستقیم به منابع آبی مردم را دارد و سلامت عمومی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. حاشیه رودخانه مارون در حال حاضر آغشته به آلودگی و چربی نفت خام است، بنابراین زمانی که پرندگان و سایر حیوانات برای رفع تشنگی به لب رودخانه بروند، آب آلوده نصیب آنها می‌شود. عضو انجمن مهرورزان زیست‌بوم مارون از آهوی ایرانی منطقه حفاظت‌شده دیمه نام می‌برد و می‌گوید که این رودخانه، محلی برای رفع تشنگی حیوان است و قطعا نوشیدن از این آب در هفته‌های آینده نه‌تنها بر روی اینگونه حفاظت‌شده که بر بقیه گونه‌های جانوری منطقه نیز تاثیر خواهد گذاشت. مردم منطقه نه تنها برای دام‌هایشان از این آب استفاده می‌کنند که زمین‌های کشاورزی و باغات را هم از این طریق سیراب می‌کنند. ضمن اینکه نفت خام، اکوسیستم منطقه را دچار نابودی خواهد کرد.
به گفته طیبی، حاشیه دو طرف رودخانه آلوده به نفت است و معلوم نیست چطور می‌توانند آن را تمیز کنند: «مرغ‌های ماهی‌خواری که از بالا روی آب می‌پرند بدنشان چرب می‌شود و احتمالا رفته رفته از بین می‌روند. فاجعه در راه است.» اهالی روستای برج از توابع بخش مرکزی جایزان امیدیه هم از این ماجرا گلایه دارند. بر اثر جاری شدن نفت در رودخانه مارون مراتع بیش از ده روستا دچار آلودگی شده‌اند؛ محصولات آنها از بین رفته، نهرهای سنتی منطقه پر از نفت شده و ماهی‌های رودخانه تلف شده‌اند. گاومیش‌هایشان از گرما در حال تلف شدن هستند، چرا که نمی‌توانند از آب رودخانه بنوشند. آلودگی نفتی نه‌تنها منابع آب مورد استفاده برای کشاورزی و دامداری را آلوده کرده که به معیشت جوامع محلی هم آسیب رسانده است. یکی از اهالی روستای برج به ایلنا می‌گوید: بالای ۲۵۰۰ رأس دام سبک و سنگین در معرض خطر مسمومیت هستند. آبشخور تمام دام‌های ما همین رودخانه است. اگر اطلاعیه‌ای مبنی بر آلودگی رودخانه از سوی شرکت نفت و محیط‌زیست صادر می‌شد، سرگردان نمی‌شدیم.
نگرانی از سلامت نسل های آینده
اعضای انجمن دوستداران طبیعت رامهرمز در بیانیه‌ای نسبت به این موضوع اعتراض کردند و تخریب محیط‌زیست در منطقه جایزان را تهدیدی برای کل اکوسیستم منطقه و سلامت نسل‌های آینده دانستند. در این بیانیه از دولت و شرکت‌های نفتی خواسته شده است که به جای انکار و کم‌اهمیت شمردن این حوادث، اقدامات پیشگیرانه و جبرانی فوری را آغاز کنند: «این فاجعه، بار دیگر نشان‌دهنده ضعف مدیریت بحران، نظارت ناکافی و عدم مسوولیت‌پذیری شرکت‌های نفتی در قبال محیط‌زیست است.
در این شرایط حساس مسوولان و ارگان‌های ذیربط هرچه سریع‌تر باید نسبت به انجام موارد ذیل اقدام نمایند: پاکسازی سریع و علمی منطقه با استفاده از روش‌های استاندارد و نظارت سازمان‌های مستقل محیط‌زیستی، جبران خسارت به جوامع محلی که از آلودگی آب، خاک و هوا رنج می‌برند، بررسی علل حادثه و محاکمه مسوولان سهل‌انگار در این رویداد، ، بازسازی و نوسازی خطوط لوله‌های فرسوده برای جلوگیری از تکرار چنین حوادثی، شفاف‌سازی و گزارش عمومی درباره اقدامات انجام‌شده و میزان آلودگی ایجادشده.» عضو انجمن مهرورزان زیست‌بوم مارون هم می‌گوید که خواسته ما این است که برای پاکسازی منطقه از امکانات به‌روز استفاده شود و حتی اگر می‌شود از سایر کشورها کمک بگیرند چرا که با این امکانات پیش پا افتاده، کاری از پیش نمی‌رود.
خسارت‌های ریالی
هنوز نه‌تنها ابعاد حادثه که خسارت‌های آن نیز ارزیابی و عنوان نشده است، اما ارزیابی خسارت‌ها در گذشته نشان از عدد و رقم‌های بالایی دارد که اغلب هم به‌طور کامل جبران نمی‌شود. پس از شکستگی خط لوله نفت مارون به اصفهان در منطقه تلمبه‌خانه گندمکار در ۲۳ آذر سال ۹۹ خسارتی برابر با ۴۶ میلیارد تومان تنها در میانکوه اردل برای سال ۹۹ برآورد شد.
حسین بهرامی، معاون وقت برنامه‌ریزی و امور اقتصادی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری هم دی‌ماه سال ۱۴۰۲ اعلام کرد که براساس پیگیری‌های انجام شده از مراجع قضایی، ۱۲میلیارد ریال در قالب عدم‌النفع و ۵۸ میلیارد ریال نیز در قالب اجرت‌المثل (کارنکرده) تا سال ۱۴۰۰ پرداخت شده که با توجه به حجم خسارت‌های وارد شده به این بخش بسیار ناچیز است. او همان زمان خسارت‌های ناشی از آلودگی‌های نفتی سرخون در بخش کشاورزی (زراعی، باغی و دامی) را ۱۹۰ میلیارد ریال اعلام کرده بود. لوله انتقال نفت مارون در سال‌های 1366، 1390 و 1395 در منطقه سرخون و در سال 1386 در منطقه چلوان از توابع شهرستان سامان هم دچار حادثه شد و مشکلات زیست‌محیطی فراوانی را در چهارمحال و بختیاری به وجود آورد. ارزیابی خسارت شکستگی این خط لوله در آذر ماه سال ۹۵ هم نشان می‌دهد که بر اثر این حادثه به 58 واحد شیلات، 220 هکتار باغ و 2 هزار و 200 هکتار زمین کشاورزی آسیب وارد شده است. همواره پس از این اتفاقات از استاندار و نماینده مجلس تا وزارت نفت وعده جبران و پرداخت خسارت را مطرح کرده‌اند، اما جبران خسارت همواره با مشکلاتی همراه بود و به‌طور کامل تحقق نیافته است.
در جهان چه خبر است؟
در سال ۲۰۱۰، ترکیدگی خط لوله شرکت Enbridge منجر به نشت حدود 843 هزار گالن نفت خام به رودخانه کالامازو در میشیگان شد. این حادثه به یکی از بزرگ‌ترین نشت‌های نفتی داخلی در تاریخ امریکا تبدیل شد و پاکسازی آن بیش از پنج سال به طول انجامید. نفت سنگین به بستر رودخانه نفوذ کرد و باعث آسیب‌های جدی به اکوسیستم و حیات‌وحش منطقه شد. به دنبال این حادثه ۱۷۷ میلیون دلار در قالب جریمه و اقدامات ایمنی پراخت و بیش از ۱.۲ میلیارد دلار برای پاکسازی و بازسازی محیط‌زیست هزینه شد. طبق گزارش نهایی هیات ملی ایمنی حمل‌ونقل امریکا (NTSB) علت اصلی نشت، فرسودگی خط لوله و خوردگی درز طولی در خط لوله گزارش شد و واکنش دیرهنگام شرکت مسوول به آلارم‌های سیستم هشدار، فرسودگی سیستم‌های نظارتی و عدم پایش موثر سلامت خط لوله و مدیریت نادرست عملیات، شدت این حادثه را رقم زد.
دسامبر ۲۰۰۹ ترکیدگی خط لوله و نشت نفت در رودخانه زرد چین رخ داد که ناشی از فعالیت‌های ساخت‌وساز توسط پیمانکاران شخص ثالث در نزدیکی خط لوله بود.
مارس ۲۰۱۸، ترکیدگی یک خط لوله زیرآبی متعلق به شرکت Pertamina در خلیج بالیک‌پاپان منجر به نشت نفتی شد که مساحتی حدود ۲۰۰ کیلومتر مربع را تحت تأثیر قرار داد. این حادثه باعث مرگ پنج نفر، آلودگی شدید آب و هوا، و آسیب به حیات وحش دریایی شد. تحقیقات نشان داد که لنگر یک کشتی باعث جابه‌جایی و ترکیدگی لوله شده بود.
می ۲۰۲۰، ترکیدگی مخزن سوخت در نیروگاه حرارتی نوریلسک در منطقه سیبری روسیه منجر به نشت ۲۱ هزار متر مکعب نفت دیزل به رودخانه‌های محلی شد. این حادثه به عنوان دومین نشت بزرگ نفتی در تاریخ مدرن روسیه شناخته می‌شود و به دنبال آن وضعیت اضطراری اعلام شد. تحقیقات نشان داد که علت اصلی این حادثه، نشست زمین به دلیل ذوب شدن زمین یخ‌زده دایمی بود که باعث فروپاشی پایه‌های مخزن شد. همچنین خوردگی کف مخزن نیز به عنوان عامل ثانویه در ضعف ساختاری آن نقش داشت. برآوردها نشان داد که پاکسازی کامل منطقه بین ۵ تا ۱۰ سال زمان خواهد برد و هزینه آن حدود ۱.۵ میلیارد دلار تخمین زده شد. شرکت مسوول هم به پرداخت جریمه ۱۴۶ میلیارد روبل، معادل ۲ میلیارد دلار محکوم شد.
می ۲۰۲۵ هم در جریان عملیات برچیدگی میدان نفت و گاز گریفین استرالیا حدود ۱۶ هزار لیتر فرآورده نفتی به همراه ترکیبی از آب، مواد شیمیایی و هیدروکربن‌ها به اقیانوس هند نشت کرد. مهندسان در حین عملیات شست‌وشوی خط لوله زیرآبی برای حذف گازهای باقی‌مانده پیش از بازیابی آن به سطح، متوجه نشت مایعات به دریا شدند و بلافاصله عملیات را متوقف کردند. ترکیب نشت‌شده شامل آب، آب تولیدی، هیدروکربن‌های باقی‌مانده و مواد شیمیایی بود. ارزیابی‌های اولیه نشان می‌دهد که لکه نفتی به سمت ساحل حرکت نکرده و تأثیرات زیست‌محیطی آن محدود بوده است. با این حال به نوشته گاردین نگرانی‌هایی درباره تأثیرات احتمالی بر گونه‌های دریایی حفاظت‌شده و مهاجر، از جمله نهنگ‌ها، دلفین‌ها، لاک‌پشت‌ها و گاوهای دریایی، مطرح شده است.
به دنبال بیشتر این حوادث نگرانی‌ها و توصیه‌هایی درباره ایمنی عملیات برچیدگی تأسیسات نفتی و تأثیرات آن بر محیط‌زیست دریایی، خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی و اهمیت نظارت دقیق بر زیرساخت‌های صنعتی در مناطق حساس زیست‌محیطی، اهمیت نظارت دقیق بر خطوط لوله نفتی و رعایت مقررات ایمنی برای جلوگیری از فاجعه‌های زیست‌محیطی و اهمیت نظارت دقیق بر خطوط لوله زیرآبی و رعایت مقررات دریانوردی مطرح است اما در ایران اغلب حوادث به علت فرسودگی خطوط لوله انتقال نفت به وقوع پیوسته است بنابراین ضرورت نوسازی زیرساخت‌های نفتی و افزایش نظارت بر خطوط انتقال نفت در استان خوزستان و مناطق مجاور همچنان پر رنگ‌تر است.
نظر شما