به گزارش سلامت نیوز به نقل از sciencealert، یک فست‌فود چرب در آخر هفته شاید به نظر یک خوش‌گذرانی بی‌ضرر بیاید، اما پژوهش جدید ما نشان می‌دهد حتی یک وعده غذای پرچرب می‌تواند جریان خون به مغز را کاهش دهد و در نتیجه خطر سکته و زوال عقل را افزایش دهد.

چربی غذایی منبع مهم انرژی است، ویتامین‌ها را جابه‌جا می‌کند، از اندام‌ها محافظت کرده و به گرم نگه داشتن بدن کمک می‌کند.

دو نوع اصلی چربی در رژیم غذایی وجود دارد:

• چربی اشباع

• چربی غیراشباع (تک‌غیراشباع و چندغیراشباع)

تفاوت آن‌ها در ساختار شیمیایی‌شان است و اثرات متفاوتی بر بدن دارند.

تحقیقات نشان داده‌اند که یک وعده غذایی سرشار از چربی اشباع (مثل پیتزای چرب آخر هفته) می‌تواند برای سلامت قلب و عروق مضر باشد. اما این اثرات محدود به قلب نیستند.

مغز چگونه خون‌رسانی خود را کنترل می‌کند؟

مغز ذخایر انرژی کمی دارد و برای عملکرد طبیعی، نیازمند جریان مداوم خون غنی از اکسیژن و گلوکز است. یکی از مکانیزم‌های اصلی برای حفظ این جریان، فرآیندی به نام تنظیم خودکار دینامیک مغزی (Dynamic Cerebral Autoregulation) است.

این فرآیند مانند «ضربه‌گیر» عمل می‌کند و اجازه نمی‌دهد تغییرات فشار خون (مثلاً هنگام ایستادن یا ورزش) به جریان خون مغز آسیب بزند. اگر این تنظیم مختل شود، مغز با دوره‌هایی از کمبود یا افزایش بیش از حد خون مواجه می‌شود، که در طول زمان خطر سکته و زوال عقل را بالا می‌برد.

چربی و اختلال در جریان خون مغز

پس از خوردن یک وعده غذایی پر از چربی اشباع، سطح چربی خون افزایش یافته و حدود چهار ساعت بعد به اوج می‌رسد. در همین زمان، دیواره رگ‌ها سفت‌تر شده و توانایی انبساط و آرام‌شدنشان کاهش می‌یابد. این وضعیت جریان خون در بدن (و احتمالاً مغز) را محدود می‌کند.

برای بررسی این موضوع، ما ۴۱ مرد را در دو گروه سنی (۱۸ تا ۳۵ سال و ۶۰ تا ۸۰ سال) مورد مطالعه قرار دادیم. ابتدا و سپس چهار ساعت پس از مصرف یک وعده پرچرب، عملکرد رگ‌های خونی مرتبط با قلب و مغز را اندازه گرفتیم.

وعده آزمایشی یک میلک‌شیک بسیار پرچرب بود که ما آن را «بمب مغزی» نامیدیم:

• کالری: ۱۳۶۲

• چربی: ۱۳۰ گرم (عمدتاً از خامه غلیظ)

این میزان چربی معادل یک وعده کامل فست‌فود سنگین بود.

نتایج تحقیق

مطابق یافته‌های پیشین، این وعده پرچرب توانایی رگ‌های خونی برای بازشدن را در هر دو گروه سنی کاهش داد و همچنین توانایی مغز در تنظیم جریان خون در برابر تغییرات فشار خون را کم کرد.

این اثر در سالمندان حدود ۱۰٪ شدیدتر بود، که نشان می‌دهد مغز مسن‌تر نسبت به چنین وعده‌هایی آسیب‌پذیرتر است.

پژوهش‌های قبلی ما نشان داده‌اند که یک وعده پرچرب، سطح رادیکال‌های آزاد (مولکول‌های آسیب‌رسان) را افزایش داده و نیتریک اکسید (که برای شل شدن رگ‌ها و انتقال اکسیژن و گلوکز ضروری است) را کاهش می‌دهد. این تغییرات می‌تواند دلیل کاهش توان تنظیم جریان خون باشد.

پیامدهای بالینی

اگرچه یک وعده فست‌فود به‌تنهایی احتمالاً آسیب دائمی ایجاد نمی‌کند، نتایج نشان می‌دهند حتی یک وعده پرچرب اثر فوری بر بدن دارد.

این یافته‌ها اهمیت رژیم کم‌چربی اشباع را برای محافظت از قلب و مغز، به‌ویژه در سالمندان، نشان می‌دهد. طبق توصیه NHS:

• مردان: حداکثر ۳۰ گرم چربی اشباع در روز

• زنان: حداکثر ۲۰ گرم چربی اشباع در روز

با این حال، بسیاری از ما – به‌خصوص در آخر هفته‌ها – این حد را رد می‌کنیم و بخش زیادی از روز را در حالت «پس از غذا» (Post-prandial lipaemia) با سطح بالای چربی خون می‌گذرانیم؛ دوره‌ای که به‌نظر می‌رسد بدن و مغز بیشترین خطر را تجربه می‌کنند.

هنوز نمی‌دانیم مغز به یک وعده غذایی پر از چربی چندغیراشباع (مثل ماهی روغنی، گردو و دانه‌ها) چگونه واکنش نشان می‌دهد. همچنین مشخص نیست مغز زنان که در سنین بالاتر بیشتر در معرض سکته و زوال عقل هستند چه پاسخی می‌دهد.

این مطالعه یادآور می‌شود که رژیم غذایی فقط سلامت بلندمدت را شکل نمی‌دهد؛ بلکه در همان لحظه هم بر بدن و مغز اثر می‌گذارد.