به گزارش سلامت نیوز به نقل از پیام ما، قطعی برق این روزها علاوه‌بر مشکلاتی که برای عموم مردم ایجاد کرده، موجب اختلال در برخی از خدمات درمانی هم شده است. بنا بر گزارش‌هایی که تا امروز به ما رسیده، بسیاری از بیماران در بخش‌های مختلف بیمارستانی و حتی افرادی که در خانه تحت‌درمان هستند، در مواردی به‌دلیل قطع ناگهانی برق تا پای ازدست‌دادن جانشان رفته‌اند. این شرایط بسیاری از فعالان حوزه سلامت را دچار نگرانی کرده است. قطعی برق نه‌تنها باعث استهلاک دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی می‌شود بلکه در درازمدت آنها را از کار می‌اندازد. این درحالی‌است که وزیر بهداشت درباره شرایط ایجادشده، از ارائه کمک‌های مالی به بیمارستان‌ها برای تهیه ژنراتور می‌گوید و تأکید می‌کند: «تا امروز در مورد اتفاق ویژه ناشی از قطعی برق در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی گزارشی وجود نداشته است.»
پرستار با تلفن در حال مشورت با پزشک است تا وضعیت یک بیمار را تشریح کند و هم‌زمان با گوشی دیگرش خانم مضطربی را پشت تلفن آرام می‌کند. ناگهان برق قطع می‌شود. سکوت همه‌جا را فرا می‌گیرد. آلارم دستگاه‌های ونتیلاتور، پرفیوزر و پمپ تشک‌های مواج هم‌زمان به صدا درمی‌آید و سکوت را می‌شکافد. پرستار به بالین بیمار جوانی می‌شتابد که شرایط پایداری ندارد، دستگاه ونتیلاتور خاموش و اکسیژن‌رسانی به بیمار قطع شده، نفس‌های جوان به شماره افتاده، هر لحظه ممکن است جانش از دست برود، پرستار به‌صورت دستی و با آمبوبگ به او اکسیژن می‌ساند. چند ثانیه بی‌برقی می‌تواند چراغ زندگی بیمار را برای همیشه خاموش کند؛ اگرچه ۵ تا ۳۰ ثانیه دیگر برق اضطراری بیمارستان وصل می‌شود و دستگاه‌های آی‌سی‌یو دوباره به کار می‌افتند.
این برشی از وضعیت آی‌سی‌یو در یکی از بیمارستان‌های پایتخت است؛ لحظاتی پراضطراب و طاقت‌فرسا. «زهرا»، پرستار آی‌سی‌یو بیمارستانی در تهران می‌گوید: «ما هر بار قطعی ناگهانی برق را تجربه می‌کنیم و هر روز باید با استرسی دوچندان در فاصله قطع برق تا وصل‌شدن برق اضطراری که دستگاه‌های متصل به همه بیماران هم‌زمان خاموش شده است، بیمارانی را که شرایط ناپایدارتری دارند، پایش کنیم.»
براساس آنچه این پرستار شرح می‌دهد، وقتی برق می‌رود، هم‌زمان صدای آلارم همه دستگاه‌ها بلند می‌شود و اضطراب بیمار و پرستاران را دوچندان می‌کند. این اما فقط مشکل بیماران در بیمارستان نیست که وضعیت را اضطراری می‌کند. «در زمان بی‌برقی شرایط بیمارانی که زمان طولانی در آی‌سی‌یو بوده و اکنون ترخیص شده‌اند و در خانه هستند، سخت‌تر است.» او می‌گوید: «این بیماران دیگر قابل بهبود نیستند و به‌نوعی زندگی نباتی دارند. به این بیماران ونتیلاتور و ساکشن وصل است که همه آنها با برق کار می‌کنند و در زمان بی‌برقی این دستگاه‌ها از کار می‌افتند. بسیاری از آنها گران‌قیمت‌اند و خانواده‌ها مجبورند این دستگاه‌ها را اجاره کنند. قطع و وصل‌شدن‌های متناوب موجب آسیب دیدن این دستگاه‌ها می‌شود و خانواده‌های بیماران مجبور هستند که این خسارت‌ها را پرداخت کنند. از سوی دیگر، برای تأمین اکسیژن این بیماران و جلوگیری از خفگی آنها، به تأمین کپسول‌های اکسیژن و دستگاه‌های باتری‌دار نیاز است. این مسائل موجب می‌شود هزینه این بیماران و خانواده‌های آنها افزایش پیدا کند.»
جراحی زیر نور گوشی همراه
تنها بیماران قلبی نیستند که در زمان بی‌برقی، چه در بیمارستان و چه در خانه، دچار مشکلات بسیاری می‌شوند. به‌گفته یک پرستار اتاق عمل، شرایط در برخی از جراحی‌ها از زمانی که برق می‌رود تا زمانی که برق اضطراری بیمارستان وصل می‌شود، به‌شدت خطرناک، حساس و استرس‌زا می‌شود.»
سعید به «پیام ما» می‌گوید: «حدود ۳۰ ثانیه طول می‌کشد تا برق بیمارستان وصل شود. در این فاصله که چراغ سیالیتیک خاموش می‌شود، همه پزشکان و تکنیسین‌ها مجبورند با نور موبایل فرایند جراحی را ادامه دهند.»
او ادامه می‌دهد: «از سوی دیگر، در برخی جراحی‌ها مانند لاپاراسکوپی، به‌محض وصل‌شدن مجدد برق حداقل دو دقیقه طول می‌کشد تا دوباره دستگاه راه‌اندازی شود. همچنین، در برخی جراحی‌ها مانند قلب و عروق، داخل شکم و پیوند کلیه که ثانیه‌ها حساس هستند، قطعی برق ممکن است مشکل ایجاد کند.»
هزینه مالی برای بیمارستان‌ها
سخنان این پرستار درحالی‌است که به‌گفته وزیر بهداشت، تا امروز گزارشی از عوارض قطعی برق و تهدید آن علیه جان بیماران در هیچ مرکز درمانی وجود نداشته است. «محمدرضا ظفرقندی» در گفت‌وگو با «پیام ما» می‌گوید: «تا امروز در مورد اتفاق ویژه ناشی از قطعی برق در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی گزارشی وجود نداشته است.»
وزیر بهداشت یادآور می‌شود: «برای جبران هزینه‌های ناترازی برق در بیمارستان‌ها، تا امروز نزدیک هزار میلیارد تومان به بیمارستان‌ها برای خرید ژنراتور کمک شده است. البته پیش‌ازاین در برخی از بیمارستان‌ها ژنراتور داشته‌اند، اما فرسوده و یا نیازمند تعمیر بودند که مقداری از این هزار میلیارد به این موضوع اختصاص پیدا کرده است.»
دستگاه‌های دیالیز از کار می‌افتند
برخلاف گفته‌های وزیر بهداشت، بررسی‌ها نشان می‌دهد قطعی ناگهانی و روزانه برق موجب بروز نارضایتی برخی از کادرهای درمانی شده است؛ به‌ویژه افرادی که در بخش‌هایی مانند دیالیز به ارائه خدمات درمانی مشغول هستند.
«سلمان اسحاقی»، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه اگرچه تا امروز مشکلی که موجب ایجاد اختلال در فرایند درمانی بیماران شده باشد، به مجلس و به ویژه کمیسیون بهداشت و درمان گزارش نشده است، می‌گوید: «در هفته گذشته به‌همراه معاون درمان وزیر بهداشت بازدیدی از برخی بیمارستان‌های استان کردستان داشتیم. برخی از کادرهای درمانی از قطعی ناگهانی برق ابراز نارضایتی کردند. در زمان قطعی برق ممکن است برخی از دستگاه‌ها مانند دستگاه‌های دیالیز از کار بیفتند و یا اینکه از مدار خارج شوند و موجب خسارت اقتصادی شوند.»
او ادامه می‌دهد: «برای جلوگیری از ایجاد خسارت به دستگاه‌های بیمارستانی، معاون درمان وزیر بهداشت اعلام کرد بیمارستان‌ها مکلف‌اند برای جلوگیری از اختلال در روند درمان بیماران و همچنین، خسارت به دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی، ژنراتور تهیه کنند. مجلس نیز به مسئله تهیه ژنراتور توسط بیمارستان‌ها در کنار وزارت بهداشت ورود خواهد کرد.»
سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس یادآور می‌شود: «ناترازی انرژی خسارت‌هایی را در حوزه تولید دارو و تجهیزات پزشکی نیز وارد کرده است. بر همین اساس، جلسات و مکاتباتی با وزارت نیرو انجام خواهیم داد تا در بخش سلامت مشکلی نداشته باشیم.»
کاهش تولید دارو
گفته‌های سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نشان از وضعیت نامناسب تولید دارو به‌دلیل قطعی‌های مکرر برق دارد. از سوی دیگر، بررسی‌های «پیام ما» نشان می‌دهد برخی کمبودهای دارویی از زمان قطعی برق روبه‌افزایش نهاده است. همچنین، برخی از صنایع دارویی برای پیشگیری از توقف تولید، اقدام به خرید ژنراتور و تهیه گازوئیل کرده‌اند که این امر هزینه‌هایی را برای آنها به‌وجود آورده است. به‌گفته یک فعال صنعت دارو، این روند ممکن است باعث کمبود دارو در ماه‌های آتی شود.
«محمد عبده‌زاده»، رئیس هیئت‌مدیره سندیکای صاحبان صنایع دارویی، با انتقاد از قطعی‌های مکرر برق، می‌گوید: «در حال حاضر، بین دو تا سه روز در هفته برق کارخانه‌های تولید دارو قطع می‌شود که این مسئله باعث کاهش ۴۰ درصدی ظرفیت تولید شده است.»
او تأکید می‌کند: «قطع برق علاوه‌بر کاهش تولید، هزینه‌های سنگینی نیز بر دوش کارخانه‌ها گذاشته است. برای مثال، استفاده از ژنراتور در یک شیفت کاری هشت‌ساعته حدود هزار و ۶۰۰ لیتر گازوئیل مصرف می‌کند که با قیمت فعلی، تنها هزینه سوخت یک روز به حدود ۴۰ میلیون تومان می‌رسد. تکرار این روند در سه روز قطعی برق، رقم را به ۱۲۰ میلیون تومان در هفته افزایش می‌دهد.»
به‌گفته عبده‌زاده، این مشکلات در حالی رخ می‌دهد که مطالبات شرکت‌ها از دانشگاه‌های علوم‌پزشکی و سازمان‌های بیمه‌ای همچنان با تأخیرهای طولانی پرداخت می‌شود. برخی بدهی‌ها حتی از سال ۱۴۰۲ باقی مانده و روند وصول آن به بیش از ۴۰۰ روز رسیده است.
او یادآور می‌شود: «با ادامه ناترازی انرژی و قطعی مکرر برق و با در نظر گرفتن مشکلاتی مانند کمبود گاز در فصول سرد، کندی تخصیص ارز و روند نامطلوب پرداخت مطالبات، از شهریورماه آمار کمبود دارو در کشور به‌طور محسوسی افزایش پیدا می‌کند.»
اختلال در آزمایشگاه‌های پزشکی
کاهش تولید دارو تنها بخشی از تهدیداتی که ناترازی انرژی بر حوزه سلامت تحمیل کرده است. ارائه خدمات پاراکلینیک به‌ویژه در حوزه آزمایشگاهی نیز منجر به افزایش هزینه و برخی اختلالات دیگر شده است. این درحالی‌است که بین شش تا هفت هزار آزمایشگاه تشخیص طبی خصوصی در ایران وجود دارند که وظیفه مهم تشخیص بیماری‌ها برعهده آنها است.
«محمدعلی برومند»، عضو هیئت‌مدیره انجمن علمی آسیب‌شناسی، در رابطه با نحوه کار آزمایشگاه‌ها در شرایط قطعی برق، می‌گوید: «خوشبختانه قبل از قطعی برق، به ما اطلاع می‌دهند که قرار است در این بازه زمانی برق قطع شود. تنها فایده این کار این است که می‌توانیم تنظیمات لازم را در دستگاه‌ها انجام دهیم تا نمونه‌های آزمایشگاهی دچار آسیب و آزمایش با اختلال مواجه نشود. از سوی دیگر، قطعی برق ممکن است موجب نقص در دستگاه‌ها شود که هزینه تعمیر آنها بیش از ۱۵۰ میلیون تومان است.»
برومند می‌گوید: «به‌منظور مقابله با این چالش‌ها، برخی آزمایشگاه‌ها به خرید ژنراتور و موتور برق روی آورده‌اند، اما این تجهیزات نیز هزینه‌های بالایی دارند. هزینه باتری‌های UPS برای تأمین برق اضطراری در آزمایشگاه‌ها به‌طور متوسط حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون تومان است.»
او یکی دیگر از مشکلات قطعی برق برای آزمایشگاه‌ها را نارضایتی مراجعان می‌داند و می‌گوید: «قطع برق می‌تواند باعث ایجاد تأخیر در انجام آزمایش‌ها اعم از نوبت‌دهی و پاسخ‌دهی شود و درنتیجه نارضایتی مراجعان را به‌دنبال داشته باشد. از سوی دیگر، نبود سیستم‌های پشتیبان می‌تواند هزینه‌ها را دو برابر کند، زیرا باید دوباره نمونه‌های آزمایشی جمع‌آوری و آزمایش‌ها را تکرار کرد. همچنین، قطع برق می‌تواند به‌طور مستقیم بر کیفیت نتایج آزمایش‌ها تأثیر بگذارد و در برخی موارد باعث ایجاد خطا در پاسخ‌ها شود. درواقع، نمونه‌های آزمایشگاهی ممکن است آسیب ببینند و جواب‌های نادرستی ارائه شود.»
برومند همچنین با اشاره به مشکلات مربوط به باتری‌های پشتیبان، می‌گوید: «اگر باتری‌ها به‌درستی کار نکنند یا خراب شوند، ممکن است سیستم بموقع وارد مدار نشود و این مسئله باعث ازدست‌رفتن زمان پاسخ‌دهی و ایجاد اختلال در روند کار می‌شود. در آزمایشگاه‌های خصوصی، معمولاً زمانی که برق قطع می‌شود، یک تا دو ساعت اختلال در برنامه‌ریزی ایجاد می‌شود. این موضوع برای بیمارستان‌ها می‌تواند بسیار جدی‌تر باشد و مشکلات اساسی به‌وجود آورد. بیمارستان‌ها به‌لحاظ فنی معمولاً زیرساخت‌های بهتری دارند، اما اگر سیستم پشتیبان به‌درستی کار نکند، می‌تواند آسیب‌زا باشد.»
کاهش کیفیت خدمات سلامت
بسیاری از مراکز پزشکی دولتی و بیمارستان‌های نظامی و هلال‌احمر در کشور به ژنراتورهای برق، بسیاری از مراکز خصوصی نیز به استفاده از ژنراتور روی آورده‌اند، اما به‌گفته معاون فنی سازمان نظام‌پزشکی تأمین سوخت این ژنراتورها خود به یک چالش برای این مراکز اعم از دولتی و خصوصی تبدیل شده است.
به‌گفته معاون فنی سازمان نظام‌پزشکی، بسیاری از مراکز که توانایی تأمین ژنراتور را ندارند، ممکن است از مدار خدمت خارج و تعطیل شوند.
«بابک شکارچی» در گفت‌وگو با «پیام ما» می‌گوید: «در حال حاضر، مراکز دولتی به‌دلیل داشتن امکانات لازم، نسبت به بخش خصوصی وضعیت بهتری دارند، اما تأمین گازوئیل برای این مراکز نیز با مشکلاتی همراه است. از سوی دیگر، نوسانات برق می‌تواند آسیب‌های جدی به تجهیزات پزشکی، به‌ویژه دستگاه‌های اتاق عمل و تصویربرداری بزند و خسارات قابل‌توجهی را به مراکز درمانی تحمیل کند.»
او می‌گوید: «مراکز خصوصی با چالش‌های بیشتری مواجه هستند. این مراکز باید خودشان به تأمین ژنراتور و سوخت بپردازند و هیچ حمایتی از سوی دولت دریافت نمی‌کنند. قیمت بالای گازوئیل و کیفیت پایین آن نیز مشکلات بیشتری را برای این مراکز ایجاد کرده است. حتی برخی از مطب‌های خصوصی نیز به‌دلیل کمبود اعتبار از مدار خدمت‌رسانی خارج و تعطیل شده‌اند.»
شکارچی با بیان اینکه شرایط کنونی می‌تواند منجر به کاهش کیفیت خدمات درمانی شود، تأکید می‌کند: «خروج برخی از مراکز از مدار خدمات‌رسانی دور از انتظار نیست. از سوی دیگر، در بخش داروخانه‌ها ممکن است مشکلاتی را در زمینه نگهداری داروها به‌ویژه داروهای یخچالی که نیاز به شرایط خاص نگهداری دارند، ایجاد کند. درنهایت، این مشکلات می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت بیماران داشته باشد.»
اگرچه به‌گفته وزیر بهداشت یا سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، گزارشی از عوارض بی‌برقی بر جان بیماران گزارش نشده، اما بسیاری از افراد که در انتظار جراحی خود یا یکی از اعضای خانواده خود هستند، علاوه‌بر اضطراب موفقیت جراحی بیمارشان هم‌زمان باید استرس قطعی ناگهانی برق را هم تحمل کنند. کاربری در شبکه ایکس می‌نویسد: «فردا قرار است پدر جراحی شود، می‌ترسم برق بیمارستان در زمانی که پدرم در اتاق عمل است، قطع شود. خدا کند فردا برق بیمارستان قطع نشود.» حال باید دید مسئولان مربوطه برای شرایط ایجادشده تدبیری می‌اندیشند یا اینکه همچنان باید شاهد اتفاقات تأثربرانگیزی برای بیماران باشیم.
نظر شما