طبق اعلام سازمان جهانى بهداشت (WHO) تعداد زوج های نابارور دنیا به 510 میلیون زوج می رسد. با این حال، ایران در سال های اخیر در درمان ناباروری حرف های زیادی برای گفتن داشته است.

باز شدن پای تحقیقات مربوط به سلول های بنیادی هم در این میان، دریچه تازه ای است كه شاید به زودی به روی جماعت در انتظار فرزند گشوده شود. محققان ایرانی امیدوارند با پیوند سلول های بنیادی به افراد نابارور قابلیت به وجود آمدن نطفه در آن ها را به وجود می آورند.

محمدرضا نوروزی رئیس انجمن ناباروری ایران، می‌گوید: "‌یكی از روش‌های جدید درمان ناباروری استفاده از سلول‌های بنیادی برای مردان و زنانی است كه توانایی تولید نطفه ندارند. آزمایش‌های مطالعات حیوانی این روش در ایران بر روی موش انجام شده و موفقیت‌آمیز بوده است. فاز انسانی مطالعه این روش هم شروع شده كه اگر به جواب نهایی برسد، تحول مهمی در درمان ناباروری محسوب می‌شود."

بر اساس مطالعات انجام شده، 90 درصد زوج‌های نابارور می‌توانند با استفاده از یكی از روش‌های درمانی موجود صاحب فرزند شوند. استفاده از سلول‌های بنیادی می‌تواند مشكل 10 درصد باقیمانده را حل كند."

شیوع ناباروری

در حال حاضر، روش‌های درمانی مختلفی برای درمان ناباروری در ایران و جهان وجود دارد. لقاح مصنوعی، IVF و میترواینجكشن از جمله این روش ها هستند كه به گفته درمانگران به طور معمول تا حدود 35درصد در درمان ناباروری مؤثر‌ند.

نوروزی می‌گوید: "روش تخمك‌گذاری و لقاح مصنوعی معمولا به تولد چند جنین منتهی می‌شود. در حالی كه زوج‌های نابارور معمولا خواهان یك فرزند هستند و این یكی از عوارض این نوع درمان‌ها است كه در برخی كشورها مانند چین با توجه به سیاست كشورشان محدودیت‌هایی برای این روش قائل شده اند. البته این مسئله در كشور ما هنوز بلاتكلیف است."

به گفته رئیس انجمن ناباروری ایران، در دنیای امروز عوامل مختلفی موجب ناباروری در مردان و زنان می شود كه علاوه بر عوامل ژنتیك عوامل اجتماعی، زندگی شهری، برخورد با اشعه‌ها، بیماری های عفونی شایع جوامع، در این زمینه دخیل هستند.

تئوری‌هایی كه مبنی بر تأثیر آلودگی هوا و امواج موبایل در این زمینه مطرح است كه هنوز اثبات نشده است.

او ادامه می دهد: «عوامل روحی روانی هم موجب ناتوانی جنسی و كم شدن ارتباط جنسی می‌شود كه در این زمینه دخیل هستند. علاوه بر این بالا رفتن سن ازدواج موجب شده است كه شانس ناباروری در زوج های جوان افزایش یابد.»

چالش های قانونی

احمد حسینی، دبیر انجمن باروری و ناباروری ایران می‌گوید: "درمان ناباروری از جمله درمان‌های جدید در علوم پزشكی است. به همین علت با خلاهای قانونی و حقوقی زیادی در این عرصه در كشور مواجهیم كه باید حل شود. از جمله بحث‌هایی مربوط به ارث و هویت فرزند ناشی از اهدای جنین یا اهدای جنین از یك طایفه به طایفه دیگر و نیز مسائل شرعی و قانونی اهدای اسپرم كه باید به مرور این اقدامات حل شود."

رئیس انجمن ناباروری ایران هم در این باره معتقد است: "درمان ناباروری مسائل حقوقی مختلفی دارد كه باید حل شوند. از جمله دفاع از حقوق كودكانی كه از این طریق متولد می‌شوند. آن‌ها حق دارند از نحوه تولدشان مطلع باشند. همچنین مطالبی كه مانع از ازدواج محارم شود و بحث اهدای جنین بین اقوام مختلف ایرانی و موضوع ارث فرزندانی كه از طریق اهدای جنین متولد می‌شوند، از جمله مواردی هستند كه باید به روشنی مشخص شوند."

او ادامه می‌دهد: "ایران از نظر درمان ناباروری پا به پای دنیا در حال حركت است و آخرین روش‌های نوین درمان ناباروری و حتی جدیدترین تحقیقات این زمینه، از جمله فرضیه‌های مربوط به تولید اسپرم یا تخمك از طریق هدایت و رشد سلول‌های بنیادی در كشورمان در حال انجام است. كمیت مراكزی كه این نوع درمان‌ها را پوشش می دهند، در حد مطلوب است و با تدوین استانداردهای این درمان‌ها، در پی ارتقای كیفی در مان ناباروری در ایران هستیم."

در حال حاضر 45 مركز درمان ناباروری در ایران فعال هستند و به گفته رئیس انجمن ناباروری ایران، سال آینده می‌توانند بین 30 تا 40هزار سیكل درمان ناباروری را به انجام رسانند كه حدود 35 درصد از آن‌ها موفقیت‌آمیز خواهد بود.

در ایران، هزینه درمان هر سیكل درمانی ناباروری حدود 5/1 میلیون تومان است كه یك دهم هزینه درمان در سایر كشورها محسوب می شود. با این وجود، در صورت تصویب قوانین پوشش بیمه‌ای این نوع درمان ها، این هزینه در ایران به كمتر از این مقدار هم كاهش خواهد یافت.