به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران، با پایش بهنگام در سه ماهه پاییز می‌توان دانش‌آموزانی را که نیازمند مراقبت‌های بیشتر هستند پیدا کرد. در این راستا آموزش و پرورش سال‌هاست طرحی به نام «نماد» را کلید زده است که قرار بود با این طرح گام‌های مؤثری در این راستا بردارد.
در طرح نماد از طریق ارائه مشاوره و مداخلات اجتماعی زمینه مصون‌سازی دانش‌آموزان از آسیب‌های اجتماعی فراهم می‌شود و مراقبت از دانش‌آموزان در مقابل رفتارهای پرخطر، آموزش 10 مهارت زندگی، غربالگری، حمایت روانی و اجتماعی، خدمات مشاوره و مددکاری و مهارت‌آموزی به دانش‌آموزان، والدین و معلمان در دستور کار قرار دارد.
چند روز پیش هم معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش با تأکید بر لزوم همکاری بیشتر دستگاه‌های دیگر جهت مراقبت بهتر از دانش‌آموزان در برابر آسیب‌های اجتماعی، بیان کرد که در سال تحصیلی پیش رو بیش از ۲۰ هزار مدرسه طرح «نماد» را اجرایی خواهند کرد.
سهم آموزش و پرورش در طرح نماد این بوده که ۵ هزار مدرسه را غربالگری کند، بنابراین ضروری است، سایر دستگاه‌ها نیز به کمک آموزش و پرورش بیایند و نقش خود را بدرستی و با قوت ایفا کنند.
پایش‌ها باید مستمر باشند
دکتر سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با اشاره به اینکه یکی از وظایف مهم مدارس، تربیت نسل سالم است، می‌گوید: وقتی از نسل سالم حرف می‌زنیم، سلامت روانی - اجتماعی هم شامل می‌شود، از آنجایی که جامعه دانش‌آموزی بیش از یک دهه (12 سال) به‌صورت مستمر در مدرسه حضور دارد، این زمان فرصتی است که باید برای ارتقای سلامت روانی - اجتماعی برنامه وجود داشته باشد. برای هر برنامه‌ای در ابتدا نیازمند رصد و پایش وضعیت روانی - اجتماعی دانش‌آموزان هستیم، گاهی مواقع بحران‌هایی مانند کرونا اهمیت انجام این کار را به مراتب بیش از پیش نشان می‌دهد.
به گفته او، با توجه به اینکه تقریباً پس از سه سال دانش‌آموزان به روال عادی مدرسه برمی‌گردند، آنچه مسلم است، گام اول، ارزیابی وضعیت سلامت روانی - اجتماعی دانش‌آموزان بر مبنای علمی است. بعد از رصد و پایش، غربالگری دانش‌آموزانی که به هر دلیل نیاز به توجه بیشتر دارند تا سلامت آنها تهدید جدی نشود، باید مورد نظر قرار گیرد. به‌عنوان مثال، دانش‌آموزی که بدسرپرست است یا عزیز نزدیک خود را از دست داده یا دانش‌آموزی که بواسطه طلاق تک والد شده، نیازمند توجه بیشتری است. گام بعدی بچه‌هایی هستند که نشانه‌های جدی‌تری از تهدید وضعیت سلامت اجتماعی و روانی دارند و باید برای ایشان، مداخلاتی انجام شود.
موسوی چلک در ادامه می‌افزاید: گاهی مواقع، ظرفیت‌های درون‌سازمانی کافی است و آموزش و پرورش می‌تواند خدمات و مداخلات لازم را انجام دهد اما همیشه این طور نیست و نیاز است که از سایر سازمان‌ها کمک گرفته شود. در پاره‌ای موارد، دانش‌آموزی درگیر سوء مصرف موادمخدر می‌شود یا به او خشونت اعمال می‌شود، در خصوص این دانش‌آموزان باید با پایش و غربالگری مستمر، اثربخشی لازم را داشته باشیم.
آموزش و پرورش محیطی است که دانش‌آموزان و اولیا به آن اعتماد دارند. دانش‌آموز، اولیای مدرسه و اولیای خانه سه ضلعی هستند که در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر قرار دارند و نظام پایش به برنامه‌های ارتقایی کمک می‌کند. در ابعاد کلان تر، آموزش و پرورش در استان‌ها می‌تواند، آسیب‌ها را شناسایی کرده و برنامه‌ریزی دقیق‌تری در خصوص وضعیت روانی – اجتماعی دانش‌آموزان داشته باشد.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران به ظرفیت‌های مددکاری اجتماعی تأکید کرده و توضیح می‌دهد: مددکاری جامعه‌ای با روش‌های گروهی یا چهره به چهره می‌توانند برنامه‌های لازم را اجرا کنند و همکاری خوبی با آموزش و پرورش داشته باشند، از این طریق بی‌شک می‌توان مسبب امید به آینده‌ای بهتر بود. در این خصوص طرح نماد هم راه‌اندازی شده است که طرحی ائتلافی است و در آن، سازمان‌ها توافق کرده‌اند که در راستای مراقبت اجتماعی – روانی دانش‌آموزان با موضوعات بین بخشی بتوانند ورود کنند، این در حالی است که باید در این طرح، مددکاران اجتماعی هم در مدارس مستقر شوند.
موسوی چلک در زمینه کارکرد طرح نماد معتقد است: این طرح ایده خوبی است، چون آموزش و پرورش مورد وثوق است اما حاکمیت نیز برای این سازمان باید ظرفیت‌های جدید ایجاد کند. سازمان امور استخدامی هم باید ورود کند تا مددکاران اجتماعی همانند کشورهای پیشرفته در مدارس به کار گرفته شوند. به یاد داشته باشیم، بودجه، ساختار و نیروی انسانی لازم می‌تواند کار اجتماعی، بزرگ و نهادینه‌ای انجام دهد.
علت اصلی افزایش آسیب‌ها، نبود متخصص و روانشناس در مدارس است
دکتر مهسا شریف راز، روانشناس کودک نیز با بیان اینکه بعد از حدود سه سال مدارس به طور کامل بازگشایی می‌شود، به «ایران» توضیح می‌دهد: برای گروه سنی که کلاس اول و دوم را مجازی خوانده‌اند، مشکلات بیشتر است. اتفاقی که خیلی شاهد هستیم این است که والدین بیشتر از نسل‌های گذشته کتاب می‌خوانند و اطلاع رسانی‌ها نیز بیشتر شده است، اما وابستگی بین مادر و فرزند بشدت وجود دارد و مقصر این وابستگی خارج از اندازه نیز مادر است، ناتوانی در خصوص جدا شدن کودک از مادر معضلی است که باید آسیب‌شناسی شود. آسیب بعدی، مسأله افزایش تک فرزندی است، معلم نمی‌تواند آن میزان از توجهی را که کودک از والدین می‌گیرد همزمان به 20 کودک ارائه دهد، در نتیجه بعضاً دیده می‌شود که دانش‌آموزان رده‌های سنی پایین به هیچ عنوان تمایل رفتن به مدرسه ندارند.
به گفته این روان شناس، به کرات دیده می‌شود که مدارس از والدین دانش‌آموز می‌خواهند، مشکلات را با ایشان در میان بگذارند، فی نفسه این درخواست بد نیست اما متأسفانه در مدارس دولتی یا غیردولتی در حال حاضر متخصصان حوزه روان شناسی وجود ندارند و با مشکلات و مسائل روانی و اجتماعی دانش‌آموزان به‌صورت سلیقه‌ای برخورد می‌شود و سبب آسیب بیشتر به کودک می‌شود، اینجاست که می‌توان به پدر و مادر حق داد که مشکلات کودک خود را با اولیای مدارس در میان نگذارند چون حتی ممکن است کودک تا مرز انگشت نما شدن در مدرسه پیش برود. علت اصلی افزایش آسیب‌ها، نبود متخصص و روان شناس در مدارس است.
شریف راز معتقد است که مدارس از همان ابتدای امر باید به لحاظ روانی دانش‌آموزان را پایش کنند، اما حالا روان شناسان زرد با برگزاری دوره‌های مختلف و مهارت آموزی‌های گوناگون سبب می‌شوند، مشکلات افزایش پیدا کنند باید مراقب این قبیل افراد هم باشیم، مقابله با استرس و اضطراب بشدت با ارزش است اما دقت داشته باشیم که تمامی مواردی که سبب آسیب‌های روانی و اجتماعی می‌شوند، باید با روش‌های صحیح علمی و روان شناسی از میان برداشته شوند، به‌عنوان مثال، در بحث مقابله با استرس و اضطراب در کودکان در وهله اول مشکل باید شناسایی شده و منبع را پیدا کرد، نمی‌توان یک نسخه کلی را به کار بست، در هر بچه‌ای می‌بایست جدا جدا مسائل را بررسی کرد.
کاری که مدارس می‌توانند، انجام دهند، این است که با مشاهده و پایش کودکان نیازمند به روان شناس، حتماً از یک روان شناس بهره بگیرند. مشکلات روانی و آسیب‌های روحی مانند یک سرماخوردگی است و همه افراد را درگیر می‌کند و تنها یک متخصص است که می‌تواند آن را درمان کند. با درمان‌های خانگی بیماری بیشتر می‌شود. باید همگان به این باور برسیم تا از میزان آسیب‌های روانی– اجتماعی در سطح دانش‌آموزان و در سطح جامعه کاسته شود.
در طرح نماد از طریق ارائه مشاوره و مداخلات اجتماعی زمینه مصون‌سازی دانش‌آموزان از آسیب‌های اجتماعی فراهم می‌شود و مراقبت از دانش‌آموزان در مقابل رفتارهای پرخطر، آموزش 10 مهارت زندگی، غربالگری، حمایت روانی و اجتماعی، خدمات مشاوره و مددکاری و مهارت‌آموزی به دانش‌آموزان، والدین و معلمان در دستور کار قرار دارد.
نظر شما