به گزارش سلامت نیوز به نقل از huffpost، آیا تا به حال فکر کرده‌اید چرا دیگر نمی‌توانید تا دیروقت بخوابید؟ متخصصان دلایل واقعی این پدیده را که با افزایش سن رخ می‌دهد، توضیح داده‌اند.

دلایلی وجود دارد که افراد مسن تمایل دارند صبح‌ها زودتر از خواب بیدار شوند — این بخشی از روند طبیعی پیری است.

در جامعه، جوک‌های زیادی درباره بیدار شدن زود هنگام سالمندان و خواب ماندن نوجوانان وجود دارد، اما واقعیت علمی هم پشت این موضوع نهفته است. زمان خواب و بیداری ما فقط به ژنتیک برنمی‌گردد، بلکه بخشی از فرآیند طبیعی افزایش سن است.

با بالا رفتن سن، بدن ما — چه از نظر درونی و چه ظاهری — دچار تغییراتی می‌شود که بر الگوهای خواب تأثیر می‌گذارد. به گفته دکتر سیندی لاستیگ، استاد روان‌شناسی در دانشگاه میشیگان:
«مانند بسیاری از تغییراتی که با افزایش سن رخ می‌دهند، این مورد هم تنها یک علت ندارد و عوامل مختلفی به‌هم‌مرتبط هستند.»

ما از لاستیگ و سایر کارشناسان خواستیم تا مهم‌ترین دلایل این پدیده را توضیح دهند و راهکارهایی برای افرادی که دوست دارند کمی بیشتر بخوابند ارائه کنند.

زود بیدار شدن بخشی از فرآیند طبیعی پیری است

با افزایش سن، مغز نیز مانند سایر اعضای بدن واکنش‌پذیری کمتری پیدا می‌کند.

دکتر سایرام پارتاساراتی، مدیر مرکز خواب و علوم شبانه‌روزی در دانشگاه علوم پزشکی آریزونا، می‌گوید:«سیم‌کشی‌های مغز با افزایش سن دیگر آن‌طور که باید به محرک‌ها پاسخ نمی‌دهد.»

این ورودی‌ها شامل نور خورشید، زمان غروب، وعده‌های غذایی، فعالیت فیزیکی و تعاملات اجتماعی هستند — همه این‌ها به مغز کمک می‌کنند تا جایگاه خود را در چرخه ۲۴ ساعته شبانه‌روزی تشخیص دهد. این محرک‌ها که به آن‌ها «تنظیم‌کننده‌های زمان» گفته می‌شود، به مغز می‌گویند در چه ساعتی از شبانه‌روز قرار دارد.

برای افراد جوان، مثلاً وعده شام می‌تواند سیگنالی برای مغز باشد که زمان خواب نزدیک است؛ اما در افراد مسن این ارتباط ممکن است به درستی برقرار نشود. رشته‌های عصبی مرتبط با تشخیص این زمان‌ها هم با افزایش سن دچار زوال می‌شوند. به همین دلیل است که افراد مسن زودتر خسته می‌شوند و زودتر از دیگران بیدار می‌شوند — چون شب را کامل و زود خوابیده‌اند.

نقش نور و تغییرات بینایی در خواب

لاستیگ می‌گوید:«یکی از دلایل دیگر می‌تواند تغییراتی در بینایی باشد که با افزایش سن رخ می‌دهد و باعث می‌شود شدت نوری که به مغز می‌رسد کمتر شود. این نور در تنظیم ساعت زیستی نقش کلیدی دارد.»

دکتر پارتاساراتی توضیح می‌دهد این موضوع به‌ویژه در افرادی که دچار آب‌مروارید (کاتاراکت) هستند بیشتر دیده می‌شود — بیماری چشمی‌ای که بیش از ۵۰٪ آمریکایی‌های بالای ۸۰ سال به آن دچار می‌شوند. آب‌مروارید باعث تاری دید، دوبینی و مشکل در دید می‌شود.

او می‌گوید:«در افرادی که آب‌مروارید دارند، نور عصرگاهی به اندازه کافی به چشم نمی‌رسد. در نتیجه مغز تصور می‌کند که غروب زودتر از زمان واقعی اتفاق افتاده است.»

چرا این مهم است؟ چون اگر نور کافی به چشم نرسد، بدن زودتر از زمان واقعی شروع به ترشح ملاتونین (هورمون خواب) می‌کند. برای افراد جوان، ملاتونین معمولاً بعد از غروب ترشح می‌شود، اما در افرادی که مغزشان تصور می‌کند غروب زودتر اتفاق افتاده، این فرایند زودتر آغاز می‌شود — در نتیجه، آن‌ها زودتر خوابشان می‌گیرد و زودتر از خواب بیدار می‌شوند.

لاستیگ اضافه می‌کند:
«شواهدی وجود دارد که جراحی آب‌مروارید می‌تواند کیفیت و مدت خواب را بهبود ببخشد، چون باعث می‌شود نور به‌خوبی وارد چشم شود و ساعت زیستی را دقیق‌تر تنظیم کند.»

چه کاری می‌توانید انجام دهید؟

اگر شما هم با این مشکل مواجه هستید، پارتاساراتی پیشنهاد می‌کند برخلاف توصیه‌های رایج، در اواخر روز خود را در معرض نور زیاد قرار دهید.

این می‌تواند شامل پیاده‌روی قبل از غروب آفتاب، استفاده از تبلت یا آی‌پد روشن، چراغ‌های پرنور در خانه یا تماشای تلویزیون با نور زیاد باشد. این نورها به مغز پیام می‌دهند که هنوز غروب نکرده، بنابراین ترشح ملاتونین به تعویق می‌افتد. در نتیجه، خواب شما کمی عقب می‌افتد و می‌توانید صبح دیرتر بیدار شوید.

وی توصیه می‌کند این کار را حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از غروب انجام دهید — که بسته به فصل و موقعیت جغرافیایی ممکن است متفاوت باشد.

اگرچه مدت دقیق تماس با نور ممکن است نیاز به آزمون و خطا داشته باشد، اما پارتاساراتی می‌گوید بهتر است حدود دو ساعت در معرض نور زیاد باشید و حتماً بعد از غروب هم نور را حفظ کنید.

لاستیگ در پایان توصیه می‌کند:

• از مصرف الکل پیش از خواب پرهیز کنید: «اگرچه ممکن است یک نوشیدنی باعث خواب‌آلودگی شود، اما کیفیت خواب را مختل می‌کند.»

• فعالیت بدنی نیز می‌تواند به بهبود خواب کمک کند.