به گزارش سلامت نیوز به نقل از verywellhealth، اگر نتیجه آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC) نشان دهد تعداد گلبول‌های قرمز یا میزان هموگلوبین خون شما کم است، ممکن است دچار کم‌خونی باشید. این وضعیت تقریباً ۴۰ درصد از بارداری‌ها را در سراسر جهان تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند باعث خستگی، رنگ‌پریدگی و سرگیجه شود. مصرف غذاهای سرشار از آهن می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند، اما برخی علائم نیاز به بررسی پزشکی بیشتر دارند تا سلامت مادر و جنین حفظ شود.

علائم کم‌خونی در بارداری

۱. خستگی و ضعف

کم‌خونی زمانی رخ می‌دهد که بدن گلبول‌های قرمز کافی برای رساندن اکسیژن به بافت‌ها ندارد. هموگلوبین، پروتئین حاوی آهن در گلبول‌های قرمز، وظیفه انتقال اکسیژن به عضلات و اندام‌ها را دارد. در دوران بارداری نیاز بدن به آهن افزایش می‌یابد. کمبود آهن یا هموگلوبین باعث کاهش اکسیژن‌رسانی و ایجاد احساس خستگی شدید حتی با خواب کافی می‌شود.

۲. رنگ‌پریدگی پوست، لب‌ها و ناخن‌ها

کاهش تعداد گلبول‌های قرمز سطح هموگلوبین را پایین می‌آورد و موجب رنگ‌پریدگی غیرطبیعی پوست، لب‌ها و بستر ناخن‌ها می‌شود.

۳. تنگی نفس

در بارداری نیاز بدن به اکسیژن افزایش می‌یابد. در صورت کم‌خونی، قلب و ریه‌ها برای جبران کمبود اکسیژن سخت‌تر کار می‌کنند و همین موضوع باعث تنگی نفس هنگام فعالیت‌های معمول می‌شود.

۴. سرگیجه و سبکی سر

اکسیژن ناکافی در مغز می‌تواند باعث سرگیجه، احساس سبکی سر یا حتی غش کوتاه‌مدت، به‌خصوص هنگام ایستادن سریع شود.

۵. سردرد

کاهش اکسیژن‌رسانی مغز موجب گشاد شدن رگ‌ها و ایجاد سردردهای ضرباندار یا فشاری می‌شود. سردردهای مکرر نیازمند بررسی پزشکی هستند.

۶. سردی دست‌ها و پاها

گردش خون ضعیف ناشی از کم‌خونی می‌تواند باعث سردی مداوم اندام‌ها و گاهی بی‌حسی یا گزگز شود.

۷. زخم دهان و درد زبان

کمبود آهن تولید بزاق را کاهش داده و موجب خشکی دهان، التهاب زبان و افزایش احتمال آفت و زخم می‌شود.

۸. کاهش تمرکز

کمبود اکسیژن در مغز باعث افت حافظه، مشکل در تمرکز و مه‌آلودگی ذهن می‌شود.

۹. تپش قلب

قلب برای جبران کمبود اکسیژن مجبور است سریع‌تر تپیده و خون پمپاژ کند که ممکن است باعث ضربان نامنظم یا تند شود. تداوم این علائم نیازمند مراجعه به پزشک است.

۱۰. پیکا (میل به خوردن مواد غیرخوراکی)

پیکا نوعی هوس غیرطبیعی برای خوردن موادی مانند یخ، خاک یا کاغذ است و معمولاً با کمبود آهن ارتباط دارد. برخی تحقیقات نشان می‌دهند تغییرات دوپامین در مغز ممکن است عامل آن باشد.

انواع کم‌خونی در بارداری

• کم‌خونی رقیق‌شدگی: افزایش پلاسما در بارداری باعث رقیق شدن خون می‌شود.

• کم‌خونی ناشی از کمبود آهن: شایع‌ترین نوع، از هر ۵ باردار یک نفر مبتلا است.

• سایر انواع: کمبود ویتامین B12، اسیدفولیک، بیماری‌های مزمن یا اختلالات ارثی مانند کم‌خونی داسی‌شکل.

پزشک با آزمایش CBC شدت و نوع کم‌خونی را تعیین می‌کند و ممکن است سطح آهن، ویتامین‌ها یا اسمیر خون محیطی را درخواست کند.

شدت کم‌خونی بر اساس هموگلوبین

• خفیف: ۱۰ تا ۱۰.۹ گرم/دسی‌لیتر

• متوسط: ۷ تا ۹.۹ گرم/دسی‌لیتر

• شدید: کمتر از ۷ گرم/دسی‌لیتر

تأثیر کم‌خونی بر جنین

در موارد شدید، احتمال زایمان زودرس، وزن کم نوزاد یا کمبود آهن در او وجود دارد که می‌تواند رشد مغز و یادگیری را تحت‌تأثیر قرار دهد.

تغییرات تغذیه‌ای مفید

نیاز روزانه به آهن در بارداری حدود ۲۷ میلی‌گرم است. منابع مفید عبارتند از:

آهن حیوانی (جذب بهتر):

• گوشت قرمز کم‌چرب، جگر، مرغ، تخم‌مرغ

آهن گیاهی (جذب کمتر):

• عدس، لوبیا، توفو، اسفناج، کینوا

مصرف ویتامین C همراه آهن جذب را افزایش می‌دهد (مانند مرکبات، فلفل دلمه‌ای، توت‌فرنگی).

نوشیدنی‌های حاوی کافئین، لبنیات و چای را با فاصله ۱–۲ ساعت از آهن مصرف کنید.

در کم‌خونی شدید، ممکن است تزریق آهن یا انتقال خون لازم شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

• بروز علائم کم‌خونی

• عدم بهبود پس از چند روز درمان

• بدتر شدن علائم

پزشکان معمولاً در سه نوبت دوران بارداری آزمایش خون انجام می‌دهند.

کم‌خونی در دوران بارداری شایع است و می‌تواند باعث خستگی، سرگیجه و تپش قلب شود. اصلاح رژیم غذایی، مصرف مکمل آهن و پیگیری پزشکی به‌موقع، بهترین راه‌های پیشگیری از عوارض برای مادر و جنین هستند.