به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران، استانداردهای علمی وضعیت کاردرمانی در ایران نسبت به کشورهای پیشرفته فاصله چندانی ندارد، اما تعداد کاردرمانگران در ایران به اندازه استانداردهای جهانی نیست. بر اساس آمارهای موجود در کشورهای کمتر توسعه‌یافته به ازای هر یک میلیون نفر حدود 60 کاردرمانگر وجود دارد، اما در کشورهای توسعه‌یافته تا صد نفر کاردرمانگر مشغول فعالیت هستند.
در حال حاضر حدود 4 هزار و 835 کاردرمانگر داریم که این رقم با توجه به استانداردهای جهانی و جمعیت کشور فاصله‌ای ده برابری دارد. یعنی تقریباً یک دهم جامعه جهانی هستیم و ده برابر در این حوزه کمبود وجود دارد. اما با توجه به شتاب حرکت به سمت سالمندی جمعیت، سیاستگذاری و تدوین برنامه‌هایی برای پر کردن این خلأ از اهمیت بسیاری برخوردار است. برای همین اولین کنگره بین‌المللی و بیست و ششمین کنگره کاردرمانی با حضور متخصصان داخلی این حوزه و سخنرانانی از کشورهای استرالیا، کانادا، عراق و انگلیس از ۲۸ آبان به مدت سه روز در مرکز همایش‌های بین‌المللی ایران برگزار شد.
یکی از سوءتفاهم‌هایی که برای مردم ایجاد می‌شود عنوان رشته کاردرمانی است که شاید تلقی نادرستی برای مردم ایجاد می‌کند. کار همان فعالیت‌های جاری در زندگی است و بنابراین نام این رشته کاردرمانی گذاشته شده است و منظور، فعالیت‌های حرفه‌ای و شغلی نیست بلکه هر اقدام عملی فرد، کار است.
فلسفه و اولویت رشته، این است که هر فردی بتواند بهترین عملکرد خود را داشته باشد و این فقط عملکرد فیزیکی نیست بلکه حیطه‌های روانی و اجتماعی را نیز دربرمی‌گیرد. به همین دلیل هر فردی که متعاقب یک مشکل یا حتی بدون مشکل، دچار ضعف در توانایی جسمی یا ذهنی شده باشد با کمک کاردرمانی می‌تواند بهترین عملکرد خود را کسب و در کارکردهای خود ارتقا ایجاد کند. به گفته دکتر میثم محمدی رئیس انجمن علمی کار درمانی، در کشور ما در چند حیطه جامعه با کاردرمانی بیشتر سر و کار دارد که شامل مشکلات کودکان، فلج مغزی، مشکلات حرکتی و مشکلات ذهنی کودکان مثل اوتیسم بیش‌فعالی و اختلالات یادگیری می‌شود. در حوزه نورولوژی بزرگسالان نیز سکته مغزی، ضایعه مغزی، مشکلات ارتوپدی و اختلالات روانپزشکی مانند افسردگی اختلالات خلقی اسکیزوفرنی و... کار درمانی بیشتر به ارائه خدمات می‌پردازد.
محمدی درباره اینکه خلأ کمبود کاردرمانگران در کشور چگونه جبران می‌شود می‌گوید: «خلأ موجود فقط به شکل سیستماتیک قابل جبران است. در کشورهای پیشرفته گروه‌ها و سیستم آموزشی به سراغ رشته کاردرمانی رفته‌اند. چون می‌دانند این رشته یکی از مهم‌ترین رشته‌های توانبخشی است. غیر از این کاردرمانی یک رشته چند بعدی است، یعنی در فلسفه رشته ما به این ترتیب است که شما بیمار را در عین حال که یک فرد در نظر می‌گیرید، اما باید به تمام جوانب یک فرد مثل شرایط ذهنی، رابطه او با محیط پیرامونش و مسائلی از این دست هم دقت کنید. به همین دلیل برای متخصصی که در این زمینه قرار است فارغ التحصیل شود باید در چند بعد خدماتمان را بر اساس استانداردهای نوین جهانی منطبق کنیم. بنابراین ما می‌خواهیم این نقصی که وجود دارد را اصولی پوشش دهیم، یعنی همزمان با بحث کمیت، کیفیت را هم پوشش دهیم. کیفیت وقتی حاصل می‌شود که زمان کافی مثلاً شش هفت سال برای آموزش متخصص حرفه‌ای اختصاص دهیم و این موضوع با یک برنامه آموزشی منسجم و هدفمند محقق می‌شود.»
تعیین تعرفه‌های متناسب با زحمات کاردرمانگرها، حل مشکلات عدم پوشش بیمه‌ای، ساماندهی کدهای خدمتی و مجوزهای دفاتر کار و همچنین بهبود اقتصاد کلینیک‌داری از جمله چالش‌های حوزه کاردرمانی در کشور است. رئیس انجمن علمی کاردرمانی با اشاره به تعهد برای قرار گرفتن در مسیر استانداردهای بین‌المللی سلامت می‌گوید: «بی‌تردید یکی از راهکارهای رسیدن به این مسیر دکترای حرفه‌ای کاردرمانی و ایجاد این مقطع در کشور است. دکترای حرفه‌ای کاردرمانی پلی است بین دانش علمی و مهارت‌های بالینی در نظام سلامت و فارغ‌التحصیلان این مقطع نه تنها درمانگران بهتری خواهند بود، بلکه طراح مسیرهای نوین توانبخشی و ارتقای سلامت جامعه هم هستند.»
هزینه‌های مراکز کاردرمانی بالاست
با توجه به اهمیت کاردرمانی در توانمندسازی افراد دارای معلولیت و بیماران به نظر می‌رسد هزینه‌های دریافتی در مراکز کاردرمانی بالاست و از آنجا که روند کاردرمانی باید در افراد، دارای استمرار باشد و زمان زیادی می‌برد بسیاری توان پرداخت تعرفه‌های مراکز کاردرمانی را ندارند. محمدی می‌گوید: «هزینه‌های کلینیک‌ها و مراکز کاردرمانی بالاست و بسیاری از کلینیک‌ها به دلیل اینکه از پس هزینه‌ها بر نمی‌آیند، تعطیل می‌شوند. اقتصاد کلینیک‌داری در بخش کاردرمانی با سخت‌ترین چالش‌ها مواجه است و اگر نهادهای ناظر و نهادهای قانونگذاری فکری برای این مشکل پیدا نکنند قطعاً خدمات‌رسانی همکاران با مشکلاتی حتی بیشتر از امروز مواجه خواهد شد. متأسفانه سیستم‌های بیمه‌ای به خوبی عمل نمی‌کنند. همه خدمات کاردرمانی کدهای خدمتی بیمه‌ای ندارد و همین محدود و معدود تعداد کدهای خدمتی که بیمه‌ها پوشش می‌دهند با معوقات بسیار طولانی مدت همراه است. بنابراین رسیدگی به این مسائل از اولویت‌های انجمن است. بر اساس ارزیابی‌های پایلوتی که در چند شهر ما انجام داده‌ایم حدود 30 تا 40 درصد کلینیک‌های کار درمانی که در حد فاصل سال‌های 92 تا 96 فعالیت می‌کردند متأسفانه در 4 سال اخیر دیگر فعالیتی نداشته‌اند.»
تعرفه دریافت هزینه کاردرمانی برای 45 دقیقه در سال 1404 حدود 450 هزار تومان اعلام شده است، اما بسیاری از مراکز مبالغ بسیار بالاتری دریافت می‌کنند. همین مسأله باعث شده تا افراد زیادی توان پرداخت نداشته باشند و درمان را رها کنند. رئیس انجمن کاردرمانی این موضوع را خیلی قبول ندارد و معتقد است از آنجا که کاردرمانی معمولاً شامل مجموعه‌ای از اقدامات است همین موجب بالا رفتن پرداختی از جیب مردم می‌شود. او با بیان اینکه در مورد تعرفه باید سختی کار کاردرمانگرها و هزینه‌های تحمیل شده به مراکز را هم در نظر گرفت، می‌گوید: «اوضاع اقتصادی کشور و مردم مطلوب نیست و هر هزینه‌ای برای خانواده‌ها تحمیل فشار اقتصادی بر آنهاست. اما اگر نگاه‌مان منطقی باشد واقعاً هزینه‌هایی که کلینیک‌ها و کاردرمانگران دریافت می‌کنند، اصلاً تناسبی با میزان زحمت و سختی کارشان ندارد. مهم‌ترین مشکل در اینجا به نقطه ضعف سیستم بیمه و تأمین اجتماعی برمی‌گردد. اگر شما میزان ویزیت‌ها را با کشورهای منطقه که به دلار خدمات ارائه می‌دهند مقایسه کنید، متوجه می‌شوید که تعرفه‌های ما ناعادلانه نیست و مخارج کلینیک‌ها به سختی تأمین می‌شود.» به نظر او تنها راهکار تقویت سیستم بیمه‌ای است تا کدهای مختلف کاردرمانی تحت پوشش بیمه قرار گیرد و میزان پرداختی مردم کمتر شود.
قولنج می‌شکنند و نام خود را کاردرمانگر می‌گذارند
فضای مجازی مملو از فیلم و کلیپ‌هایی است که بعضی از افراد با ادعای درمان مشکلات حرکتی و ناهنجاری‌های اسکلتی با ماساژ یا تکان دادن استخوان‌ها مدعی درمان می‌شوند. این تصاویر گویای این است که کاردرمانی هم مانند بسیاری از حوزه‌ها از دید سودجویان در امان نمانده است.
رئیس انجمن کاردرمانی با بیان اینکه به شکایت مردم در کمیته حقوقی انجمن علمی کاردرمانی ایران رسیدگی می‌شود، می‌گوید: «سعی کرده‌ایم که فضای مجازی را هم مورد رصد و پیگیری قرار دهیم تا ببینیم که آیا همکاری هست که بخواهد با مسائل مختلف سوء‌استفاده‌ای از حرفه‌اش داشته باشد یا نه. خوشبختانه تعداد افرادی که تحصیلات کار درمانی دارند و تخلفی مرتکب شده‌اند، بسیار محدود و ناچیز است. اما افرادی هستند که تحصیلات دیگری بجز کاردرمانی دارند، حتی ممکن است فرد مدرک دانشگاهی بجز کاردرمانی هم داشته باشد اما در صفحه‌اش بجز خدمات تخصصی رشته خود، خدمات کاردرمانی را هم می‌نویسد از نظر ما این حرکت اشتباه و قابل پیگرد حقوقی و قضایی است.»
اما چگونه متوجه مجاز یا غیرمجاز بودن خدمات کاردرمانی شویم؟ محمدی در این مورد می‌گوید: «به هر حال ساختارهایی از قبیل چک کردن نظام پزشکی در سامانه جست‌وجوی نظام پزشکی وجود دارد. البته ما هم به عنوان انجمن باید اطلاع‌رسانی بیشتری انجام بدهیم. همچنین با افزایش ظرفیت‌های دانشجویان و فارغ‌التحصیلان باید کمبودها را جبران کنیم. از طرفی به سمت تقویت خدمات توانبخشی از راه دور و خدمات جامعه محور قدم برداریم. در واقع تنوع رویکردها در راستای رفع نیازها هم به توانمندی افراد منجر می‌شود و هم راه نفوذ افراد سودجو به حرفه کاردرمانی را سد می‌کند.»
بــــرش
لزوم غربالگری حرکتی در سالمندان و کودکان
تغییر سبک زندگی مشکلاتی زیادی برای افراد مختلف به خصوص سالمندان همراه داشته است. به همین دلیل سالمندان به دلیل شرایط جسمی به خدمات کاردرمانی نیازمندند.
همین تغییر سبک زندگی کم تحرکی و استفاده طولانی مدت از تبلت و گوشی تلفن همراه کودکان را هم با آسیب‌های حرکتی مواجه کرده است.
به گفته کارشناسان استفاده طولانی مدت از تلفن همراه و کم‌تحرکی، مشکلات حرکتی در کودکان را تا ۳۰ درصد افزایش داده است. محمدی در این مورد به لزوم غربالگری در سالمندان و کودکان اشاره می‌کند: «طی جلساتی که با ریاست سازمان بهزیستی کشور داشتیم تفاهمنامه‌ای برای غربالگری ارزیابی مشکلات حرکتی سالمندان امضا شد. البته امیدوارم با جلساتی که با آموزش و پرورش خواهیم گذاشت بتوانیم غربالگری‌ها را در بحث کودکان هم داشته باشیم. متأسفانه سبک زندگی جدید خانواده‌ها را دچار مشکلاتی کرده است که امیدواریم بتوانیم برای اصلاح آنها قدم‌هایی برداریم.»
نظر شما