به طور کلی تعریف دقیق اختلال یادگیری به این شرح است : ناتوانی یادگیری به معنای اختلال در یک یا چند فرآیند روانشناختی اساسی است که در درک یا استفاده از زبان، گفتار یا نوشتار همراه است و ممکن است خود را در توانایی گوش دادن، صحبت کردن، خواندن، املا یا انجام محاسبات ریاضی نشان دهد.

انواع اختلالات یادگیری

شناخت دقیق نوع اختلال یادگیری، اولین و مهم‌ترین قدم برای انتخاب درمان درست و حمایت مؤثر از کودک است.

به طور کلی، اختلالات یادگیری به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1.اختلال خواندن : این کودکان معمولاً در تشخیص کلمات، روان‌خوانی و درک متن با مشکل روبه‌رو هستند. ممکن است حروف را جابه‌جا بخوانند یا کلمات را جا بیندازند.

2.اختلال نوشتن : ممکن است کودک نتواند درست و منظم بنویسد. دست‌خط ناخوانا، فاصله‌گذاری نامناسب بین کلمات و اشتباهات تکراری هنگام نوشتن از نشانه‌های اصلی این مشکل است. 

3.اختلال ریاضی : این اختلال مربوط به ضعف در درک مفاهیم عددی و عملیات ساده ریاضی است. حتی پس از تمرین‌های مکرر، کودک باز هم در جمع، تفریق یا جدول ضرب دچار اشتباه می‌شود.

4.اختلال پردازش شنیداری : این کودکان صداها را می‌شنوند اما مغز آن‌ها نمی‌تواند به‌درستی آن‌ها را پردازش کند.

5.اختلال پردازش دیداری : این اختلال مانی مشاهده م شود که کودک  نتواند اشکال و حروف را به‌درستی تشخیص دهد یا به خاطر بسپارد. اشتباه گرفتن حروف شبیه به هم مثل «ب» و «پ» نمونه‌ای از این نوع اختلال است.

6.اختلال هماهنگی حرکتی : این کودکان با این اختلال در انجام حرکات کوچک مانند گرفتن مداد یا بستن بند کفش، و حرکات بزرگ مثل دویدن یا پرتاب توپ، کند و ناهماهنگ هستند.  در نتیجه این موضوع باعث کاهش اعتماد به نفس کودک می شود و از انجام هر گونه فعالیت های ورزشی و گروهی دور می شود.

تشخیص اختلال یادگیری

تشخیص اختلال یادگیری یک فرآیند چندمرحله‌ای است که فقط با نگاه کردن به نمرات یا رفتار کودک امکان‌پذیر نیست. تیم متخصصان روانشناس، روانپزشک و... مجموعه‌ای از آزمون‌ها و ابزارهای استاندارد استفاده می‌کنند تا مشخص شود مشکل کودک ناشی از اختلال یادگیری است یا عوامل دیگری در بروز این اختلال نقش دارد. تشخیص اختلال یادگیری نیازمند یک تیم چند رشته‌ای است. هرچه ارزیابی زودتر انجام شود، درمان و مداخله زودتر شروع می‌شود و کودک فرصت بیشتری برای پیشرفت پیدا می‌کند.

     1.مصاحبه بالینی و بررسی سابقه رشد

    2.آزمایش‌های پزشکی پایه

1. آزمون‌های هوش (IQ Test)

2. آزمون‌های تحصیلی و عملکردی (Achievement Tests)

3. ارزیابی‌های اختصاصی هر اختلال

4. آزمون‌های توجه و حافظه

5. QEEG (نقشه مغزی)

6. مشاهده در محیط واقعی (کلاس/خانه)

دلایل و عوامل ایجاد اختلال یادگیری

اختلالات یادگیری تنها به یک علت خاص محدود نمی‌شوند؛ بلکه نتیجه عوامل دیگری است که در زیر به آنها اشاره ده است :

• عوامل ژنتیکی و وراثتی

• عوامل عصبی و مغزی

• عوامل دوران بارداری و تولد

• آسیب‌ها و مشکلات پزشکی دوران کودکی

• عوامل روان‌شناختی و شناختی

• عوامل محیطی و آموزشی

اختلال نقص توجه و تمرکز یا بیش فعالی

کودک مبتلا به بیش‌فعالی یا نقص توجه معمولاً نمی‌تواند روی درس تمرکز کند، تکالیف را نیمه‌کاره رها می‌کند و فراموشکار است. در نتیجه عملکرد تحصیلی‌اش افت می‌کند. این دسته از افراد به رفتار های پرخاشگرانه می پردازند و در اغلب مواقع هم از آستانه صبر و تحمل بسیار پایینی برخوردار می باشند.

علائم اختلال نقص توجه و تمرکز

هر اختلال و بیماری با علائم و نشانه های بسیاری همراه است و قطعا اختلال نقص توجه و تمرکز هم شامل این علائم می باشند مانند :

• قطع کردن صحبت افراد

• آشفتگی عاطفی

• عدم دقت و تمرکز

• عدم یادگیری

 تشخیص اختلال نقص توجه و تمرکز

 بهترین راه تشخصیص اختلال نقص توجه و تمرکز یعنی تست نقشه مغزی QEEG نام برد. می توان گفت که تست نقشه مغزی، به کمک دستگاه مخصوص در موسسات معتبر انجام می شود. تست نقشه مغزی یا QEEG ، به دریافت سیگنال و اطلاعات از سطح مغز می ‌پردازد و از جمله کامل ترین روش ها در زمینه تشخیص قطعی در اختلال های روان شناختی به شمار میرود

راه های درمان اختلال نقص توجه و تمرکز

 این اختلال با درمان های متنوعی روبه رو هستند که شامل موارد زیر می باشند مانند :

• درمان با دارو

• استفاده از نوروفیدبک یا لورتا نوروفیدبک 

• رفتار درمانی

• رفتاردرمانی برای والدین

• ورزش

• رژیم غذایی سالم

راهکارهای تقویت تمرکز و حافظه در کودکان با اختلال یادگیری

 روش‌های هدفمند می‌توان این مهارت‌ها را تقویت کرد مهم‌ترین راهکارهای تقویت تمرکز و حافظه در اختلال یادگیری کودکان به شرح زیر می باشد :

• ایجاد محیط یادگیری مناسب

• تقسیم وظایف و تمرین های کوتاه

• تمرینات ذهنی و تصویری

• فعالیت های جسمی و حرکات ظریف

• استفاده از فناوری های آموزشی

• حمایت روانی و انگیزشی

سخن آخر

اختلالات یادگیری و  نقص توجه و تمرکز معمولاً به عنوان اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD)  شناخته می شود، دو وضعیت عصبی رشدی شایعی هستند که بر افراد، به ویژه در طول سال های مدرسه تأثیر می گذارند. اگرچه اغلب همزمان رخ می دهند، اما در علائم و روشهای درمانی متفاوت هستند.  

کلینیک های زیادی در تهران خدماتی برای اختلالت یادگیری و نقص توجه ارایه می دهند یکی از این کلینیک ها کلینیک توانبخشی تهران هست که به صورت اختصاصی روی کودکان فعالیت می کند.