چمن 700 ساله سلطانیه تبدیل به کانون گردوغبار شد. این خبر تلخ را رئیس میراث فرهنگی استان زنجان به «ایران» می‌دهد. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان نیز سوءمدیریت در چرای دام‌های چمن سلطانیه، شناسایی نشدن بهره‌برداران، حفر 1400 چاه، زیر کشت رفتن چمن‌ها و تبدیل به زمین کشاورزی از جمله دلایل از بین رفتن چمن ثبت شده در فهرست جهانی یونسکو اعلام می‌کند.

چمن سلطانیه کانون گرد و غبار شد

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ،خشک شدن چمن سلطانیه زخمی چندین ساله است. مسئولان در تمام این سال‌ها هیچ مرهمی روی این زخم نگذاشتند تا در نهایت از چمن سبز ایلخان‌ها، کانونی از گرد وغبار باقی بماند. این چمن که در اطراف گنبد تاریخی سلطانیه قرار دارد، به تنهایی می‌تواند یکی از جاذبه‌های ویژه صنعت گردشگری باشد. چمن سلطانیه مملو از گیاهان طبیعی خودرو است که از 700 سال پیش به صورت طبیعی ایجاد شده و دست‌ساخته بشر نیست.

دلیل آن نیز وجود چاه‌ها و قنات‌هایی است که این چمن طبیعی بیش از 750 هکتاری را سیراب می‌کنند. چمن سلطانیه از گذشته مورد توجه پادشاهان بوده و امروزه محل مناسبی برای گذران اوقات فراغت اهالی شهر و صنعت گردشگری به شمار می‌رود. به همین جهت، در لیست آثار طبیعی ایران نیز جای گرفته است.


به گفته مدیرکل میراث فرهنگی زنجان، چندین سال است که چمن سلطانیه در حال نابودی است و متأسفانه هیچ‌کدام از مسئولان وقت و فعلی برای آن برنامه‌ای ندارند. با ادامه این روند قطعاً تا چند سال آینده کل ریشه گیاهان خودرو این چمن نابود می‌شود و این محوطه به بیابان وسیعی تبدیل می‌شود که با کوچکترین بادی، ریزگردهای زیادی در اطراف پراکنده خواهد شد.

هرچند مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان می گوید هم اینک هم چمن سلطانیه به بیابانی گرد و غبارزا تبدیل شده است.سید سعید صفوی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی زنجان می‌گوید: «این مسأله عامل مهمی در آسیب به گنبد سلطانیه است که موجب فرسایش و سایش گنبد می‌شود و اگر تشدید پیدا کند آسیب جدی به آن وارد می‌کند. علاوه بر آن بر وضعیت زندگی در سلطانیه و روستاهای اطراف نیز تأثیر می‌گذارد و در حوزه پذیرش گردشگر و اسکان و اقامت دچار مشکل می‌شود.»


میراث فرهنگی: متولی چمن، منابع طبیعی است


مدیرکل میراث فرهنگی زنجان درخصوص تاریخچه این چمن می‌گوید: چمن سلطانیه که در گذشته با نام قنقور النگ بوده، محوطه‌ای عظیم است که به جهت آبادی و سرسبز بودن موجب ایجاد گنبد سلطانیه شده است. یک مجموعه بی‌نظیر که به عنوان پایگاه میراث فرهنگی در یونسکو به ثبت رسیده است.


سید سعید صفوی، متولی مستقیم چمن سلطانیه، احیا و حفظ آن را منابع طبیعی استان زنجان می‌داند: منابع طبیعی استان زنجان جلساتی هم در این زمینه برای حفظ و نگهداری چمن سلطانیه برگزار کرده است تا از این وضعیت خارج شود.او دلیل این وضعیت را برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی از قنات‌ها و چشمه‌ها می‌داند و می‌گوید: با حفر چاه‌های عمیق آب کافی در طول سال ندارند و تقریباً خشک شده‌اند به همین جهت از حالت چمن طبیعی خارج و به محوطه‌ای پر از گرد و غبار و ریزگرد تبدیل شده است.

او در خصوص اینکه تا چه اندازه این ریزگردها می‌تواند تأثیر منفی بر گنبد سلطانیه بگذارد می‌گوید: مطالعه علمی در این خصوص صورت نگرفته است اما قطعاً وجود ریزگرد بر این اثر جهانی تأثیر می‌گذارد. هرچند احیای چمن سلطانیه در دست منابع طبیعی است ولی نیاز به تعامل دستگاه‌های مختلف است تا با استفاده از کارشناسان خبره و مطالعات علمی شرایط موجود را تغییر دهند و چمن طبیعی گنبد سلطانیه احیا شود.


وضعیت نامناسب چمن سلطانیه


مدیرکل دفتر امور مراتع سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری هم با بیان اینکه چمن سلطانیه ثروت ‌ملی است و باید برنامه‌ریزی درستی روی مدیریت آن انجام شود، وضعیت فعلی این چمن را قابل قبول نمی‌داند.ترحم بهزاد معتقد است که بلایی که بر سر جازموریان، دریاچه ارومیه، دریاچه هامون و... آمده است، اکنون نیز بر سر چمن سلطانیه آمده و وضعیت آن را با مشکل روبه رو کرده است. به گفته او همه مسئولین و ارگان‌های ذی ‌ربط باید در این زمینه دست به دست هم دهند و با ارائه برنامه‌های‌ کوتاه ‌مدت، میان مدت و بلند مدت برای اصلاح وضعیت موجود تلاش کنند.


بهزاد در گفت‌وگو با «ایران» به فعالیت‌های نادرست صورت گرفته در چمن سلطانیه اشاره می‌کند و می‌گوید: سوءمدیریت در چرای دام‌های چمن سلطانیه، شناسایی نشدن بهره برداران، زیر کشت رفتن چمن‌ها و تبدیل آن به‌زمین کشاورزی وضعیت نامناسبی را برای این اثر ملی به وجود آورده است.


چرای تاریخ به گفته او حفر چاه‌های مجاز و غیرمجاز یکی دیگر از عوامل آسیب زا به چمن طبیعی سلطانیه است: حدود ۱۴۰۰ حلقه چاه در این منطقه وجود دارد که ۱۰۰۰ مورد دارای مجوز و ۴۰۰ چاه بدون مجوز است. براساس مطالعات صورت گرفته در هر ۳۲ هکتار یک چاه حفر شده که بیشتر این چاه‌ها غیراستاندارد هستند که بدون مطالعه و رعایت اصول مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند.


به اعتقاد بهزاد، در گذشته فشارهای سیاسی در راستای ایجاد اشتغال، عرصه چمن طبیعی را به زمین کشاورزی و کشت محصول تبدیل کرد و با توجه به اینکه الگوی کشت مناسب هم در این زمینه وجود نداشت مشکلات کنونی به وجود آمد.او درخصوص اقدامات و راهکارهای لازم برای احیای چمن سلطانیه می‌گوید: ممیزی کردن چمنزارها، شناسایی بهره‌ برداران و مدیریت _ ورود و خروج و تعداد دام _ از جمله اقداماتی است که در راستای احیای چمن طبیعی سلطانیه باید صورت بگیرد. همچنین با مطالعات علمی و استفاده از کارشناسان مجرب باید بررسی شود که چه مقدار از چمن از بین رفته و با شناسایی گونه‌های مهاجم و اجرای برنامه‌های اصلاحی، وضعیت مدیریت شود.


گفتنی است چمن طبیعی سلطانیه یکی از شاخص‌های منطقه سلطانیه محسوب می‌شود. آنگونه که متخصصان می‌گویند این چمن یکی از 2500 نوع چمن خاص دنیا به‌ شمار می‌آید. سلطانیه در گذشته دارای 42 رشته قنات بود که آب آنها از ضلع جنوبی به سمت پایین سلطانیه جاری می‌شد؛ به همین جهت وضعیت چمن‌ها در گذشته خوب بود؛ اما اکنون با نبود قنات‌ها، وضعیت چمن سلطانیه در معرض تهدید قرار گرفته است.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha