به گزارش سلامت نیوز به نقل از edition، روز بعد از عمل سنگ کلیه، ناگهان نتوانستم ادرار کنم. مثانه‌ام پر بود اما هیچ چیز خارج نمی‌شد. با این‌که خودم اورولوژیست هستم، دچار وحشت شدم: حس می‌کردم گیر کرده‌ام و هیچ کاری از دستم برنمی‌آید. پنج دقیقه بعد (که برای من مثل پنج ساعت گذشت) جریان ادرار بالاخره شروع شد.
وقتی آرام شدم، به یاد آوردم مشکل فقط مثانه نبود؛ یبوست ناشی از داروهای روز قبل باعث فشار بر مثانه و بستن مسیر خروج شده بود. وقتی این مسئله رفع شد، ادرار هم طبیعی برگشت.
مورد من موقت و گذرا بود، اما برای خیلی‌ها مشکل ادرار کردن، یک معضل جدی و طولانی‌مدت است که می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند.
چه اتفاقی می‌افتد وقتی نمی‌توانید ادرار کنید؟
این حالت ممکن است به دلیل احتباس ادراری باشد؛ یعنی مثانه پر است اما خالی نمی‌شود. یا برعکس، مثانه خالی است اما همچنان احساس دفع دارید. در هر دو حالت نتیجه یکی است: تلاش می‌کنید اما ادرار نمی‌آید.
برای درک بهتر باید کمی آناتومی بدانیم. مثانه یک کیسه عضلانی در پایین شکم است که ادرار را ذخیره می‌کند. خروجی آن گردن مثانه است که به مجرای ادرار متصل می‌شود. در مردان، مجرا از میان پروستات عبور کرده و سپس به آلت تناسلی می‌رسد؛ در زنان مجرا کوتاه‌تر است و جلوی واژن باز می‌شود.
برای خروج ادرار، عضله مثانه باید منقبض شود و در همان زمان خروجی و مجرا شل شوند. هر عاملی که این هماهنگی را بر هم بزند (مانند انسداد، ضعف عضله یا اختلال عصبی) باعث توقف جریان ادرار می‌شود.
دلایل شایع مشکل در ادرار
-
در مردان بالای ۵۰ سال: شایع‌ترین علت، بزرگ‌شدن پروستات است که مسیر خروجی را می‌بندد. آمار نشان می‌دهد بعد از ۷۰ سالگی، از هر ۱۰ مرد، یک نفر دچار احتباس حاد ادراری می‌شود و در دهه ۸۰ زندگی، این عدد به یک‌سوم می‌رسد.
-
در زنان: مشکلات عصبی یا افتادگی مثانه (سیستوسل) ممکن است جریان را مختل کند، هرچند بروز احتباس حاد در زنان بسیار نادر است (حدود ۳ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر در سال).
-
یبوست: یکی از دلایل ساده و شایع است. تجمع مدفوع می‌تواند زاویه گردن مثانه را تغییر داده و مانند یک گره، مسیر را ببندد.
-
داروها: داروهای ضداحتقان و آنتی‌هیستامین‌ها (برای سرماخوردگی و آلرژی)، بعضی داروهای ضدافسردگی، داروهای مثانه و مُسکن‌ها می‌توانند جریان ادرار را کم یا متوقف کنند.
-
علل دیگر: سنگ‌های ادراری، تنگی مجرا، لخته خون یا عفونت. در بیماری‌های عصبی مانند ام‌اس، دیابت، سکته یا آسیب نخاعی، اعصاب کنترل‌کننده مثانه نیز ممکن است آسیب ببینند.
چه زمانی باید نگران شوید؟
-
جریان ضعیف یا قطع و وصل‌شدن، معمولاً تدریجی است و خطر فوری ندارد.
-
اما اگر اصلاً نتوانستید ادرار کنید، مثانه‌تان دردناک و شکم‌تان متورم شد، بعد از دفع مدفوع و تلاش برای آرامش همچنان چیزی خارج نشد این یک وضعیت اورژانسی است. در چنین شرایطی باید سریع به اورژانس بروید. ممکن است نیاز به گذاشتن سوند باشد تا مثانه تخلیه شود و از آسیب به کلیه‌ها جلوگیری گردد.
گاهی هم احتباس خاموش اتفاق می‌افتد؛ یعنی بیمار هیچ علامتی ندارد اما در سونوگرافی مشخص می‌شود صدها میلی‌لیتر ادرار در مثانه باقی مانده است. این حالت در طولانی‌مدت می‌تواند موجب عفونت یا آسیب دائمی به مثانه شود.
پزشک چگونه علت را مشخص می‌کند؟
ابتدا باید روشن شود آیا واقعاً مثانه پر است و تخلیه نمی‌شود، یا فقط احساس کاذب دفع وجود دارد. این دو حالت درمان‌های متفاوتی دارند.پزشک ممکن است:
-
میزان ادرار باقی‌مانده در مثانه را بسنجد،
-
آزمایش خون و ادرار برای عفونت یا بررسی عملکرد کلیه انجام دهد،
-
یا با ابزارهایی مثل یوروفلو (اندازه‌گیری قدرت و الگوی جریان) و سیستوسکوپی (دیدن مجرا و مثانه با دوربین) علت انسداد را بررسی کند.
در موارد نادر و حاد، سوندگذاری فوری لازم است. ولی بیشتر بیماران با علائم خفیف و تدریجی مراجعه می‌کنند که اگر زود پیگیری شود، قابل درمان یا کنترل است.
چه کارهایی می‌توانید انجام دهید؟
-
به تغییرات کوچک مثل ضعیف شدن جریان، زور زدن یا بیدارشدن‌های مکرر شبانه بی‌تفاوت نباشید.
-
داروهای مصرفی خود را با پزشک مرور کنید.
-
آب کافی بنوشید.
-
یبوست را جدی بگیرید؛ زیرا هم بر روده و هم بر مثانه اثر می‌گذارد.
همان‌طور که فشار خون یا وزن خود را کنترل می‌کنید، عادات ادراری را هم زیر نظر داشته باشید. تغییرات جزئی اگر زود شناسایی شوند، می‌توانند از مشکلات بزرگ جلوگیری کنند.
حرف آخر
صحبت درباره مشکل در ادرار ممکن است خجالت‌آور باشد، اما باید با پزشک در میان گذاشته شود. این وضعیت نشانه‌ای است که بدن از شما کمک می‌خواهد.گاهی علت ساده و قابل‌حل است (مثل یبوست یا دارو)، و گاهی نیاز به بررسی تخصصی دارد (مثل پروستات بزرگ یا انسداد مجرا). مهم این است که زود اقدام کنید تا درمان آسان‌تر باشد و به مرحله اورژانسی نرسید.
نظر شما