سلامت نیوز:فیلتر دوده و نصب آن روی خودروهای دیزلی هم شبیه آن موضوعاتی شده است که بیش از آنکه حرف منطقی و کارشناسی حول آن باشد، حرف‌های صد‌من یک‌غاز و جوزده و سیاسی و جناحی دوروبرش پرسه می‌زند و شکل می‌گیرد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه فرهیختگان ،به‌علاوه یک دلیل و گزارش و تحقیق و پژوهش وجود دارد در تایید این مساله که خودروهای دیزلی نقش قابل‌توجهی در تشدید آلودگی هوا در شهرها و خصوصا کلانشهرها دارند، به همان اندازه هم اظهارنظر و تحقیق و پژوهش و... وجود دارد در ارتباط با راهکارهای مقابله با این وضع و کاهش اثرات این آلودگی‌های ناشی از تردد خودروهای دیزلی که یکی از آنها نصب فیلتر جاذب ذرات معلق در خودروهای دیزلی است، مساله‌ای که در تمام دنیا نسبت به آن اهتمام وجود دارد و در ایران هم به صورت الزام قانونی درآمده است، الزامی که حالا با درخواست یک شرکت خودروسازی و رونوشت معاون اول رئیس‌جمهور به حالت کما رفته و فعالان و مسئولان محیط‌زیستی را در بهت فرو برده است که چرا تا این حد افعال و سیاست‌های محیط‌زیستی دولت‌ها در ایران سست و تعجب‌برانگیز است.
در مظلومیت محیط‌زیست
چند صد هکتار از جنگل‌های ارزشمند ارسباران در آتش سوخت، در سایر استان‌ها و نواحی جنگلی هم اخبار آتش‌سوزی یکی‌درمیان نه از سوی رسانه‌های رسمی که از سوی مردم بومی مخابره می‌شود، درختان در تهران قربانی سودجویی مافیای زمین و املاک می‌شوند، تالاب‌ها یکی درمیان روبه موت می‌روند و حال و روز خوشی ندارند،
پرونده‌های مهاجر دیگر نگاه امنی به پرواز در آسمان ایران ندارند و شکارچیان تا می‌توانند آنها را می‌زنند و در بازارهای غیررسمی محلی به قیمت‌های گزاف می‌فروشند، آلودگی هوا نه‌فقط در تهران که در تمام کلانشهرها نفس مردم و از همه بیشتر سالمندان را به شماره انداخته است، ساخت‌وسازهای غیرمجاز و کوهخواری‌ها و جنگل‌خواری‌ها طبیعت بکر شهرها و مناطق خوش آب و هوا را از بین برده است و علاوه‌بر همه این تخریب‌ها و فجایع زیست‌محیطی،
هیچ‌شخصی ککش هم برای حفاظت محیط‌زیست نمی‌گزد و آبی از آب تصمیمات و سیاستگذاری‌ها تکان نمی‌خورد که هیچ، اقداماتی هم می‌شود که نمکی است پاشیده بر زخم محیط‌زیستی در ایران. این مقدمه و این وضعیت نابسامان محیط‌زیست را در کشور کنار ذهن داشته باشید تا در ادامه کمی بیشتر و بهتر و مصداقی‌تر در ارتباط با آخرین کنش‌های زیست‌محیطی و حفاظت از این امر حیاتی بنویسیم و بخوانیم.
هر ساعت 800 نفر بر اثر بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا می‌میرند
چند سال پیش سازمان بهداشت جهانی در گزارشی اعلام کرد، شواهد کافی وجود دارد که قرارگرفتن در معرض هوای آلوده باعث ابتلا به سرطان ریه و سرطان مثانه می‌شود، این اولین‌باری بود که آلودگی هوای آزاد به‌عنوان عامل موثر در ابتلا به بیماری سرطان عنوان می‌شد.
نتایج این گزارش حاصل از بررسی حدود هزار مقاله علمی در تمام قاره‌های جهان بوده است که تاثیر مواد سرطان‌زا در هوای آلوده خصوصا ذرات خاص و آلودگی‌های مرتبط با وسایل حمل‌ونقل عمومی بر ابتلا به سرطان را تایید می‌کند. کرت استریف، رئیس «آژانس بین‌المللی برای پژوهش تحقیقات سرطان» سازمان بهداشت جهانی هم در این‌باره گفته بود:
«هوایی که تنفس می‌کنیم به آمیزه‌ای از مواد سرطان‌زا آلوده است. امروز می‌دانیم که هوای آلوده بیرون نه‌تنها سلامت ما را تهدید می‌کند، بلکه یکی از عوامل زیست‌محیطی مهم مرگ ناشی از ابتلای به سرطان است.»
مضاف بر این دیوید بوید، کارشناس سازمان ملل معتقد است: «با وجود بیماری‌های همه‌گیر که بر اثر آلودگی هوا به وجود می‌‌آیند، این خطر آن‌طور که باید جدی گرفته نمی‌شود.
هر ساعت ۸۰۰ نفر بر اثر ابتلا به سرطان، بیماری‌های مجرای تنفسی یا بیماری‌های قلبی که ناشی از آلودگی هواست، جان خود را از دست می‌دهند.» سازمان بهداشت جهانی (WHO) همچنین گزارش می‌دهد تهیدستان، قربانیان اصلی آلودگی هوا هستند و بیش از ۹۰ درصد موارد مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا نصیب کشورهایی به‌ویژه در آسیا و آفریقا می‌شود که درآمد سرانه کم یا متوسط دارند.
سالانه 5هزار تهرانی قربانی آلودگی هوا
آرش میلانی، عضو شورای اسلامی شهر تهران در ارتباط با اثرات آلودگی هوا بر سلامت شهروندان تهرانی گفت: «براساس اعلام وزارت بهداشت و درمان در تهران بین چهار تا پنج‌هزار مرگ در هر سال به دلیل آلودگی هوا رخ می‌دهد و تعداد زیادی هم دچار ناراحتی‌های قلبی می‌شوند. انتشار آلودگی هوا از جانب وسایل متحرک بیش از سایر عوامل است و این وسایل متحرک باعث افزایش ذرات معلق در شهر شده‌اند.»
عباس شاهسونی، سرپرست گروه «سلامت هوا» مرکز محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم در سال 96 با بیان این نکته که آلودگی هوا به‌عنوان پنجمین مولفه موثر در مرگ‌ومیر شناخته شده است، گفت: «محاسبه مرگ منتسب به آلودگی هوا در 25 شهر کشور با جمعیت 30میلیون نشان می‌دهد در سال 94، 12هزار و 798نفر مرگ منتسب به آلودگی هوای ناشی از ذرات معلق داشتند. در ایران حدود 370هزار مرگ به‌طور سالانه داریم، از این تعداد در سال 94، 12هزار و 897 نفر مرگ منتسب به ذرات معلق داشتند.»
روند الزام قانونی‌شدن نصب فیلتر جاذب ذرات معلق
تا اینجا اثرگذاری و مضرات جدی آلودگی هوا بر کیفیت زندگی و سلامت مردم مشخص شده است. براساس یک پژوهش انجام‌شده در شهر تهران، کامیون‌های سبک و سنگین جمعا 20درصد، مینی‌بوس‌ها 10درصد و اتوبوس‌ها سه‌درصد از کل انتشار و ایجاد ذرات معلق را برعهده داشته‌اند. بر همین اساس و برای کنترل و تا حدی جلوگیری از ورود ذرات معلق خطرناک خروجی از خودروهای دیزلی، فیلترهایی تولید و تعبیه شد که آلودگی ناشی از تردد این خودروها را تا حد قابل‌توجهی کاهش می‌داد.
استفاده از این فیلترها بعد از مدتی در برخی کشورها به صورت الزام قانونی درآمد، ابتدا در ایالات متحده در سال 1987 قوانین الزامی استفاده از این فیلترها ایجاد و پس از آن به سایر کشورها ازجمله کشورهای اروپایی و آسیایی منتقل شد.
بر همین مدار و به دلیل نقش زیاد خودروهای دیزلی در تولید ذرات معلق و تشدید آلودگی هوا، سازمان حفاظت محیط‌زیست 27 بهمن 92 پیشنهادی را مبتنی‌بر اصل 138 قانون اساسی برای الزام خودروهای دیزلی به نصب فیلترهای جاذب ذرات معلق به دولت می‌دهد و هیات‌وزیران در فروردین 93 با توجه به این پیشنهاد، نامه شماره ١٢٧۸۲/ت۴۹۹۵۲ه درخصوص الزام دستگاه‌های اجرایی برای مقابله موثر با آلودگی هوا را تصویب و در 10 اردیبهشت ۱۳۹۳ ابلاغ می‌کند.
پس از اصلاحات صورت‌گرفته در اردیبهشت 94 و طی تصویب نامهای دیگر، مصوبه مرتبط با الزام نصب فیلتر ذرات خودروهای دیزل ابلاغ شد و در دستور کار سازمان‌های متولی امر قرار گرفت. مساله‌ای که تلاش‌های بسیار زیادی هم برای تصویب و اجرایی‌شدن آن صورت گرفت.
فیلتر جاذب ذرات معلق چیست؟
برای تعریف چیستی این فیلترها باید به تعاریف اینترنتی اشاره کنیم. در یکی از این تعاریف آمده است، فیلتر ذرات دیزل وسیله‌ای است که ذرات و دوده حاصل از احتراق موتورهای دیزلی را از بین می‌برد. این فیلترها، در سیستم اگزوز اتومبیل‌های دیزلی حدودا 85درصد از دوده‌های خروجی را حذف می‌کنند و تحت شرایط خاص این میزان گاهی به 100درصد نیز می‌رسد.
برخی فیلترها یک‌بار مصرف هستند و هنگامی که میزان دوده و ذرات انباشته‌شده درون آنها زیاد می‌شود، دیگر قابل‌استفاده نیستند و باید تعویض شوند. ولی امروزه از فیلترهایی استفاده می‌شود که با استفاده از کاتالیزور یا دمای بالا این دوده‌های انباشته شده را می‌سوزانند. تمیز کردن دوره‌ای فیلترها امری ضروری محسوب می‌شود. در شرایط بهینه فیلتر ذرات دیزل (DPF)، انتشار دوده یا ذرات معلق ممکن است به ۰۰۱/۰ گرم در کیلومتر کاهش یابد.
سازوکار جمع‌آوری ذرات در همه انواع فیلترهای دیزل براساس رسوب ذرات موجود در جریان گاز روی لایه‌های فیلتر است. این پدیده در اثر عبور گاز از میان مسیرهای متخلخل که ذرات را نگه می‌دارد، رخ می‌دهد. به اذعان کارشناسان این فیلترها اثرات قابل‌توجهی در کاهش آلودگی ناشی از تردد خودروهای دیزلی در شهرها و کلانشهرها دارند و الزام استفاده از آنها می‌تواند در بهبود کیفیت هوا و سلامت شهروندان موثر باشد.
بهانه تحریم کارگشا واقع شد
همان‌طور که در اخبار و روایت‌های زمان تصویب قانون هوای پاک و الزام نصب فیلتر جاذب ذرات معلق روی خودروهای دیزلی قابل مشاهده است، پروسه تصویب این قانون و اجرایی شدن آن پروسه مشقت‌بار و پرحاشیه‌ای بوده است، به‌طوری که مخالفان و موافقان آن تا امروز بر وجود و و استفاده یا عدم‌استفاده از این فیلترها با هم جدل دارند و هرازچندگاهی در این رابطه اظهارنظرهایی هم دارند.
اما نکته قابل‌تامل‌تر و اصلی در این‌باره، دستور معاون اول رئیس‌جمهور یعنی اسحاق جهانگیری است که هفته گذشته منتشر شد و بسیاری از کارشناسان و فعالان محیط‌زیستی را در بهت و حیرت فرو برد.
شهریور امسال شرکت ایران‌خودرو دیزل در نامهای به جهانگیری، خواستار «حذف الزام نصب فیلتر جذب ذرات معلق (DPF) در خودروهای دیزلی تا زمان رفع تحریم‌های ظالمانه و تضمین سوخت با کیفیت مناسب» شد؛ درخواستی که جهانگیری بلافاصله آن را پذیرفت و به آن پاسخ مثبت داد و طی رونوشتی به وزیر صنعت و سازمان حفاظت محیط‌زیست دستور داد برای مدتی این الزام را نادیده بگیرند. مساله‌ای که واکنش‌های متعدد و مختلفی را به دنبال داشت.
نکته قابل‌تامل دراین باره، علت این مساله یعنی تحریم‌ها بود که با عقبه‌ای که خودروسازان در مخالفت با نصب فیلتر دوده داشتند، واکنش‌ها را تندتر هم کرد. مسعود تجریشی، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست در این‌باره گفت: «خودروسازان قبل از تحریم‌ها هم زیر بار اجرای نصب فیلتر دوده روی خودروهای دیزلی نمی‌رفتند و به دنبال فرار از این مصوبه بودند.
حالا هم تحریم را بهانه می‌کنند.» بعد از دستور جهانگیری، مهدی یونسیان مدیرعامل ایران‌خودرو دیزل در ارتباط با حواشی ایجادشده پیرامون این دستور استفاده از فیلترهای جذب دوده را بدون تامین سوخت باکیفیت و استاندارد بی‌فایده و الزام بر اجرای آن را صرفا باعث هدررفت منابع ارزی کشور دانست؛ ادعای بی‌کیفیت بودن سوخت هم البته طولی نکشید که از سوی یکی از مراجع مورد تایید سازمان استاندارد رد شد.
موافقان و مخالفان یک دستور شبهه‌ناک!
نکته قابل‌تامل دیگر مخالفت همه‌جانبه فعالان محیط‌زیستی و مسئولان حتی عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با این دستور معاون اول رئیس‌جمهور است.
در واکنش به این اتفاق، عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، در واکنش به درخواست یکی از تولید‌کنندگان خودروهای دیزلی برای حذف الزام نصب فیلتر جذب ذرات معلق در خودروهای دیزلی تا زمان رفع تحریم‌ها گفت: «از نظر محیط‌زیست حذف این قطعه مضر است. ما اعلام کرده‌ایم از نظر محیط‌زیستی حذف قطعه مورد‌نظر را تایید نمی‌کنیم اما درنهایت دولت باید در این زمینه تصمیم بگیرد.»
پیش از این اتفاقات سعید نمکی، وزیر بهداشت، در نامهای به شهرداری تهران خواستار نصب فیلتر دوده روی اتوبوس‌ها و کامیون‌های دیزلی عمومی شده بود که به گفته کارشناسان وزارت بهداشت همچنان اقدام مناسبی در این زمینه از سوی شهرداری صورت نگرفته است. محسن پورسید‌آقایی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران هم به دستور جهانگیری در ارتباط با حذف الزام نصب فیلتر دوده روی خودروهای دیزلی واکنش نشان داد و با اشاره به اینکه درخواست ایران‌خودرو دیزل می‌تواند مقدمه معاف‌شدن سایر خودروسازان از نصب فیلتر دوده باشد، گفت:
«با توجه به اینکه این کامیون‌ها برون‌شهری هستند، فعلا روی هوای تهران اثر ندارد. اما این کار می‌تواند مقدمه معاف‌شدن سایر خودروسازان از نصب فیلتر دوده باشد که مساله‌ای بسیار خطرناک است.
الزام نصب فیلتر یک الزام قانونی است و تنها با دستور وزیر صنعت قابل‌لغو نخواهد بود.»یوسف حجت، مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران درباره موضعگیری این معاونت نسبت به نامهای که مورد موافقت معاون اول رئیس‌جمهور قرار گرفته است، گفت: «با این نامه مخالف هستیم، اتوبوس‌های شرکت واحد در اولویت اول هستند و حذف فیلتر دوده از اتوبوس‌های جدید اصلا کار درستی نیست.» مسعود تجریشی، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست هم که یکی از اصلی‌ترین مخالفان این تصمیم بحث‌برانگیز بود، گفت:
«انواع بیماری‌ها بر اثر این ذرات معلق ایجاد می‌شود و اینها موضوعات ثابت شده است و مستندات آنها در وزارت بهداشت موجود است و نیازی نیست که من مردم را با اینها بترسانم، اما متاسفانه باز هم برخی این موارد را نمی‌پذیرند.
خودروسازان نمی‌توانند خودروی بدون‌ترمز تولید کنند، فیلتر دوده هم مانند یکی از قطعات ماشین استشبهه تصمیمات سیاسی؛ پای اقتصاددان کارگزارانی در میان است؟مدت‌ها قبل بود که سعید لیلاز، عضو حزب کارگزاران سازندگی و از روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی با حکمی از سوی مهدی یونسیان، مدیرعامل ایران‌خودرو دیزل به‌عنوان قائم‌مقام مدیرعامل ایران‌خودرو دیزل در بازاریابی، فروش و خدمات پس از فروش منصوب شد؛
انتصابی که حواشی زیادی را به دنبال داشت و در آخرین این حاشیه‌ها، مساله نامه ایران‌خودرو دیزل به جهانگیری برای حذف الزام نصب فیلتر جاذب ذرات معلق روی خودروهای دیزلی پای لیلاز را به این ماجرا باز کرد؛
چراکه به اذعان و ادعای برخی رسانه‌ها این نامه و این مطالبه از سوی یک چهره اقتصادی نزدیک به کارگزاران مطرح شده است و این شبهه هم وجود دارد که نگاه حزبی و سیاسی باعث شده یکی از مسئولان ارشد اجرایی بدون درنظر گرفتن الزامات زیست‌محیطی و حتی مشورت با مسئولان سازمان محیط‌زیست با درخواست ایران‌خودرو دیزل موافقت کند. با فرض وجود چنین ماجرایی، باید بیش از پیش نگران نفوذ جریانات سیاسی در تصمیم‌گیری‌های کلان حتی در حوزه‌های غیرسیاسی باشیم و نسبت به آنها حساس شویم. که اگر نباشد سلامت مردم را به خطر می‌اندازد.»
شبهه تصمیمات سیاسی؛ پای اقتصاددان کارگزارانی در میان است؟
مدت‌ها قبل بود که سعید لیلاز، عضو حزب کارگزاران سازندگی و از روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی با حکمی از سوی مهدی یونسیان، مدیرعامل ایران‌خودرو دیزل به‌عنوان قائم‌مقام مدیرعامل ایران‌خودرو دیزل در بازاریابی، فروش و خدمات پس از فروش منصوب شد؛ انتصابی که حواشی زیادی را به دنبال داشت و در آخرین این حاشیه‌ها، مساله نامه ایران‌خودرو دیزل به جهانگیری برای حذف الزام نصب فیلتر جاذب ذرات معلق روی خودروهای دیزلی پای لیلاز را به این ماجرا باز کرد؛ چراکه به اذعان و ادعای برخی رسانه‌ها این نامه و این مطالبه از سوی یک چهره اقتصادی نزدیک به کارگزاران مطرح شده است و این شبهه هم وجود دارد که نگاه حزبی و سیاسی باعث شده یکی از مسئولان ارشد اجرایی بدون درنظر گرفتن الزامات زیست‌محیطی و حتی مشورت با مسئولان سازمان محیط‌زیست با درخواست ایران‌خودرو دیزل موافقت کند. با فرض وجود چنین ماجرایی، باید بیش از پیش نگران نفوذ جریانات سیاسی در تصمیم‌گیری‌های کلان حتی در حوزه‌های غیرسیاسی باشیم و نسبت به آنها حساس شویم.
نامه جهانگیری اثبات مظلومیت محیط‌زیست
محمد درویش، فعال محیط‌زیست و از مدیران سابق سازمان حفاظت محیط‌زیست در ارتباط با حواشی پیرامون نامه جهانگیری و موافقت او با حذف الزام نصب فیلتر دوده روی خودروهای دیزلی با « به گفت‌وگو پرداخت و ضمن بیان این نکته که این الزام با پیشنهاد سازمان حفاظت محیط‌زیست تصویب شده بود، خاطرنشان کرد:
«علی‌القاعده وقتی قرار است یکی از قوانین مصوب کشور بنا به ملاحظاتی، مثلا شرایط جنگی، تحریم و... لغو شود، قبلش با مسئولان حوزه مرتبط صحبت می‌کنند و آنها توجیه می‌شوند و این تغییر اتفاق می‌افتد. حالا جهانگیری بدون اینکه با مسئولان سازمان محیط‌زیست هماهنگ کرده باشد یک نامهای داده با رونوشت آقای کلانتری که شرایط تحریم است و شما دیگر این الزام را اعمال نکنید.
چرا این کار را کرده است؟ چون به نظر ایشان محیط‌زیست خیلی مساله مهمی نیست که بخواهد روی آن وقت بگذارد و قبل از آن جلسه‌ای بگذارد و مدیران مرتبط را توجیه کند و حرف‌های آنها را بشنود.
خود این رفتار نشان‌دهنده این است که این دولت برای محیط‌زیست یک پاپاسی ارزش قائل نیست.» درویش در ادامه به وضعیت نامناسب پیش از صدور نامه جهانگیری در استفاده از فیلترهای دوده اشاره کرد و گفت: «مهم‌تر از مساله الزام نصب فیلتر دوده روی خودروهای دیزلی، مکانیسم‌های ضمانت اجرایی آن است. درحال حاضر راننده‌ها بعد از گرفتن معاینه فنی فیلترها را برمی‌دارند. مکانیک‌ها می‌گویند بردارید قدرت موتور بهتر می‌شود. هیچ ضمانت اجرایی وجود ندارد که در طول این چند سالی که این قانون الزام‌آور بوده است، اجرا شود. این خیلی غم‌انگیز‌تر از آن نامه است.
این فیلترها به‌شدت می‌توانند هوای شهرها را از خطر ابتلا به مواد سرطان‌زا محافظت کنند و وجود آن بسیار لازم و ضروری است. منتها در این چند سالی که قانون هم برای استفاده از آن وجود داشته این قانون فقط در مرحله شماره‌گذاری بوده و بعد که راننده‌ها خودروها را می‌گیرند بلافاصله این فیلترها را باز می‌کنند و کسی هم نظارتی برآن ندارد و با تخلفات برخورد نمی‌شود.
این مساله شبیه گزارش‌های ارزیابی محیط‌زیست است که فلان مسئول کلی چک و چانه می‌زند که حتما باید مسائل زیست‌محیطی رعایت شود تا بالاخره گزارش ارزیابی محیط‌زیست نظر مثبتش را بدهد، بعد از نظردادن و وقتی که مثلا یک کارخانه، یک سد و... ساخته شد، هیچ‌کس نیست که نظارت کند آن کارخانه دقیقا متناسب با ضوابط گزارش ارزیابی ساخته شد یا نه؟ این ماجرا فقط فرآیند تولید و اجرا را گران کرده است.
الان هم ماجرا همین است تا وقتی نصب فیلتر دوده روی خودروهای دیزلی قانون بوده کسی به آن الزامی نداشته است، حالا هم که ایران‌خودرو دیزل نامه نوشته است و آقای جهانگیری هم آن را رونوشت کرده، ماجرا از این قرار است.»
این فعال محیط‌زیست در ادامه به واکنش‌های احتمالی سازمان حفاظت محیط‌زیست و وظایف آن اشاره کرد و گفت: «آقای کلانتری گفته است این دستور را اجرا نمی‌کند. در صورتی که آقای جهانگیری، اصلا به‌عنوان اینکه شما اجازه بفرمایید یا نفرمایید، نامه نداده است و محیط‌زیست را مکلف نکرده، رونوشت داده و دستور اجرا داده است.
اگر واقعا آقای کلانتری در این ماجرا جدی است و مخالف است، باید واکنش جدی نشان بدهد و به معاون اول بگوید چرا قبل از اینکه از من اجازه بگیرید این دستور را دادید؟ چرا به من رونوشت دادید؟ این نامه و رفتار معاون اول و واکنش آقای کلانتری دقیقا این را نشان می‌دهد که نظر سازمان حفاظت محیط‌زیست ارزشی ندارد و آنها کار خودشان را می‌کنند.
انتظار این است که آقای کلانتری بگوید مخالف است و جلوی این کار را بگیرد. اگر مخالف بود و نتوانست جلوی این کار را بگیرد چه لزومی دارد کار را ادامه دهد. وقتی حرفش را قبول ندارند باید به نشانه اعتراض استعفا دهد، مثل کاری که در همه دنیا می‌کنند. اما اگر موفق شد مانع شود، باید بگوید ما جلوی فرمان غیرقانونی معاون اول رئیس‌جمهور را گرفتیم تا مردم بفهمند محیط‌زیست هم در این کشور ارزش دارد.»
نظر شما