به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند،طرح ارتقای امنیت غذایی کودکان در مرحله اول ١٤٥هزار کودک را پوشش داده است. هرچند پس از بررسی استحقاق‌سنجی خانوار ١٢٣هزار و ٥٧٨ کودک دارای سوءتغذیه در خانوارهای دهک درآمدی یک تا هفت مشمول برنامه رفع سوءتغذیه کودکان قرار گرفتند. در گام دوم هم با پایش مجدد وزارت بهداشت حدود ١٣٥هزار کودک در دهک یک تا هفت شامل این طرح شدند. البته در این طرح ٣هزار و ٥٠٠خانوار بیش از یک کودک دارند، بنابراین مشمول تغذیه مضاعف می‌شوند. استان کرمان رتبه اول مشارکت در طرح ارتقای امنیت غذایی کودکان را به خود اختصاص داده، البته خراسان‌رضوی و سیستان‌وبلوچستان در رتبه‌های بعدی جای گرفته‌اند.
طرحی برای کودکان دهک‌های یک تا ٧
اسماعیل‌زاده «متولی اصلی طرح ارتقای امنیت غذایی کودکان زیر پنج سال وزارت بهداشت است و وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی به وزارت بهداشت کمک می‌کند.» به گفته مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت به «شهروند»، هدف اصلی این طرح کمک به بهبود وضعیت تغذیه کودکانی است که دچار اختلال رشد هستند.
به گفته «احمد اسماعیل‌زاده»، کودکان در شبکه‌های بهداشت در شهرها و روستاها توسط بهورزان و کارشناسان تغذیه چک می‌شوند و هر کودکی که دچار اختلال در رشد باشد، کدملی‌اش توسط دانشگاه‌های علوم‌پزشکی استخراج و در اختیار ستاد مرکزی وزارت بهداشت قرار می‌گیرد: «کدملی این کودکان برای حمایت در اختیار وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی قرار می‌گیرد. این وزارتخانه از نظر دهک‌بندی اقتصادی این کودکان را دسته‌بندی می‌کند، اگر کودکی جزو دهک‌های اول تا هفتم باشد، مشمول این طرح می‌شود.» بنابرنظر «اسماعیل‌زاده»، ١٦قلم کالایی را که خانوارها می‌توانند تهیه کنند، وزارت بهداشت در اختیار وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی قرار داده است.
کودکانی که دچار اختلال رشد هستند ٦ماه تحت شمول برنامه قرار می‌گیرند
«اگر خانواری دو ماه از این اعتبار استفاده نکند، ماه سوم کارت خانوار شارژ نمی‌شود.» به گفته مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، هر سه ماه آموزش و ارزیابی کودکان انجام می‌شود، کودکانی که دچار اختلال رشد هستند، ٦ماه تحت شمول برنامه قرار می‌گیرند. بنابرنظر «اسماعیل‌زاده»، اگر در پروسه ٦ماهه، کودکی روند بهبود را در پیش بگیرد، از برنامه خارج می‌شود.
اگر روند بهبود کودک روبه جلو باشد، حمایت از او ادامه‌دار خواهد شد و اگر روند بهبود کودکان پسرفت داشته باشد، پروسه مشاوره و آموزش برای کودک و خانواده شروع می‌شود: «بنابر این طرح، دهک‌های یک تا پنج، یک‌میلیون تومان و دهک‌های ٦ و ٧ مبلغ ٦٠٠هزار تومان دریافت می‌کنند، البته این مبالغ صرفا برای ١٦قلم کالا -مواد لبنی، پروتئینی، میوه، سبزیجات، غلات و حبوبات- واریز می‌شود و قابلیت نقدکردن ندارند.»
در ابتدای انقلاب ١٦درصد کودکان دچار سوءتغذیه بودند
«وزارت بهداشت آموزش‌های چهره‌به‌چهره را برای کودکانی که دچار اختلال رشد هستند، در برنامه‌هایش گنجانده است. این آموزش‌ها و مشاوره‌ها توسط کارشناسان تغذیه انجام می‌گیرد.» به گفته مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، برنامه مکمل‌یاری رایگان هم در راستای کاهش اختلال رشد در کودکان انجام می‌گیرد: «این برنامه‌ها اگر خوب پیش بروند، امید است سال‌های بعدی آمار اختلال رشد کاهشی باشد.» بنابرنظر «اسماعیل‌زاده»، اگر کودکی دچار مشکلات دیگری مانند اعتیاد پدر یا مادر، بدسرپرستی و بی‌سرپرست باشد، شناسایی می‌شود و کدملی‌اش در اختیار دستگاه‌هایی که متولی این کودکان هستند، گذاشته می‌شود تا خدمات موردنیازشان را دریافت کنند.
به گفته مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، سوءتغذیه نسبت به اوایل و قبل از انقلاب روند کاهش داشته است: «طبق آمارهای اوایل انقلاب و حتی قبل از انقلاب بیش از ٥٥درصد جمعیت ٣١میلیونی آن دوره از حداقل کالری موردنیاز کمتر مصرف می‌کردند. در حال حاضر، مصرف کالری شهروندان بالا رفته و حتی ما معضل اضافه‌وزن را داریم.»
به گفته «اسماعیل‌زاده»، در ابتدای انقلاب ١٦درصد کودکان دچار سوءتغذیه بودند و این در حالی است که در شرایط کنونی این آمار به ٤درصد رسیده است. این مسئله برمی‌گردد به ارتقای بهداشت، بالا رفتن رفاه اقتصادی و گستردگی خدماتی که سازمان‌های متولی ارائه می‌دهند. امید داریم با اجرایی‌شدن این طرح‌ها در آینده سوءتغذیه را کاملا از کشور پاک کنیم.
طرح‌های کالابرگ، ارتقای امنیت غذایی کودکان، حمایت از مادران باردار در راستای تامین امنیت غذایی شهروندان طرح ارتقای امنیت غذایی کودکان زیر پنج سال با همکاری وزارت بهداشت و وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی اجرایی می‌شود. به گفته مدیرکل دفتر امور حمایتی و توانمندسازی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی ، بودجه این طرح را سازمان برنامه‌وبودجه تامین می‌کند. وزارت بهداشت شناسایی این کودکان را برعهده دارد و وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی کمک‌هزینه را واریز می‌کند.
به گفته «زهرا قیومی»، واقعیت امر این است که طرح‌های اینچنینی در راستای تامین امنیت غذایی شهروندان است: «طرح کالابرگ، طرح ارتقای امنیت غذایی کودکان و طرح حمایت از مادران باردار و شیرخوار، طرح‌هایی هستند در همین زمینه که هرکدام به فراخور سیاست‌هایشان بسته‌های مختلف حمایتی را برای گروه‌های خاص اختصاص می‌دهند.»
بنابرنظر «قیومی»، وزارت بهداشت در پایش متولدین تمام تولدها را رصد می‌کند و برای هر کودک کارت سلامتی صادر می‌شود که در آن شاخص‌هایی همچون قد، وزن، دور سر و... ثبت می‌شود: «با بررسی‌هایی، این کودکان ارزیابی می‌شوند و کودکانی که استانداردهای لازم را ندارند، در لیست حمایت قرار می‌گیرند، البته در ابتدا مشخص می‌شود این پایین‌بودن استانداردها از بیماری است یا کمبود موادغذایی.»
٢١٠ فروشگاه آماده برای ارائه خدمات
به گفته مدیرکل دفتر امور حمایتی و توانمندسازی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی به «شهروند»، داده‌های کودکان نیازمند حمایت توسط خانه‌های بهداشت سراسر کشور در اختیار دانشگاه‌های علوم‌پزشکی قرار داده می‌شود و بعد از جمع‌آوری داده‌ها اسامی و مشخصات این کودکان در اختیار وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی داده می‌شود: «ما کودکان دهک‌های اول تا هفتم را پوشش می‌دهیم. برای این طرح اعتباری در اختیار خانواده‌ها قرار داده می‌شود برای خرید ١٦ قلم کالا.»
به گفته «قیومی»، خانواده‌ها به جز این اقلام کالای دیگری نمی‌توانند خرید کنند، البته از آنجایی که حمایت اعتباری است، خانواده نمی‌تواند سایر نیازهایش را با آن برطرف کند. این اعتبار به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود: «تاکنون پنج مرحله واریز شده است. در تمام استان‌ها فروشگاه داریم که تعدادشان به ٢١٠ فروشگاه می‌رسد؛ فروشگاه‌هایی که در طرح کالابرگ هم مشارکت دارند.»
براساس آخرین آمار ١٥٣هزار کودک معرفی شدند
«نظارت صددرصد وجود دارد.» به گفته مدیرکل دفتر امور حمایتی و توانمندسازی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی به «شهروند»، ماه به ماه وزارت بهداشت نظارت و ارزیابی مجدد دارد، اگرچه شبکه ملی اعتبارات وزارت رفاه هم هر ١٠ روز یک‌بار میزان هزینه‌کرد خانواده‌ها را کنترل می‌کند تا مشخص شود چه کالاهایی به چه میزان تهیه کرده‌اند: «در همین بررسی‌ها و نظارت‌ها فروشگاه‌های متخلف هم شناسایی شده‌اند، البته در حال حاضر، تمام مسیرهای غیرقانونی بسته شده است. نکته قابل تامل این است که شهروندان متوجه این مسئله باشند که این اعتبار ارتباطی با یارانه‌شان ندارد.» در مرحله نخست ١٤٦هزار کودک شناسایی شدند، هرچند در دو مرحله بعدی موارد شناسایی دوباره بازنگری و به‌روزرسانی شدند، بنابراین براساس آخرین آمار ١٥٣هزار کودک معرفی شدند که از این تعداد ١٣٨هزار کودک مربوط به دهک‌های یک تا هفتم هستند.
تا ٥ سالگی در کنار کودکان هستیم
«١٣هزار و ٥٨٠میلیارد ریال اعتبار برای این طرح اختصاص یافته است.» به گفته مدیرکل دفتر امور حمایتی و توانمندسازی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی، کودکان شناسایی‌شده از همه دهک‌ها هستند، این در حالی است که وزارت رفاه، تعاون و رفاه اجتماعی تنها دهک‌های اول تا هفتم را پوشش می‌دهد: «سامانه‌ای طراحی‌شده که تمام داده‌های خانه بهداشت‌ها در آن وارد می‌شود و رصد به شکل آنلاین است.»
به گفته «قیومی»، بعد از ٦ماه به هر دلیلی کودکی وزن نگرفته باشد یا شاخص‌های رشدش به استانداردها نزدیک نشده باشد، بررسی می‌شود تا مشخص شود از بیماری خاصی است تا به مشاور و پزشک متخصص معرفی شود، اما اگر دلیل عدم‌رسیدگی به کودک باشد، حمایت‌ها موقت قطع می‌شود، بعد از حل‌شدن مسئله دوباره حمایت از سر گرفته می‌شود: «این حمایت‌ها تا پنج سالگی کودک ادامه دارد، مگر اینکه وزارت بهداشت اعلام کند رشد کافی بوده و دیگر نیاز به حمایت نیست.»
به گفته مدیرکل دفتر امور حمایتی و توانمندسازی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی به «شهروند»، حمایت از این خانواده‌ها براساس طرح‌های مختلف صورت می‌گیرد: «ما خانواده‌ای داریم که چهار کودک موردنیاز برای حمایت است که هرکدام از این کودکان به صورت جداگانه حمایت می‌شوند. حمایت از مادران شیرده یا باردار هم وجود دارد و امیدواریم با تخصیص اعتبار بیشتر ارتقا بیابد و استان‌ها و دهک‌های بیشتر را پوشش دهد.»
اختصاص ١٧٠میلیارد تومان اعتبار از ابتدای سال تا پایان آذرماه
از ابتدای سال ١٣٩٩ اجرای برنامه ارتقای سلامت مادران باردار و شیرده در قالب توزیع سبد غذایی به روش بن‌کارت غیرنقدی طی تفاهم‌نامه‌ای از سوی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی به کمیته امداد امام خمینی(ره) واگذار شد. به گفته معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد، برنامه مشارکتی ارتقای سلامت مادران باردار و شیرده با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بنیاد علوی و کمیته امداد در حال ارائه خدمات به مادران دارای سوءتغذیه‌ای است که توسط مراکز بهداشتی دانشگاه‌های علوم‌پزشکی سراسر کشور براساس شاخص‌های تن‌سنجی شناسایی و سپس به ادارات شهرستانی و استانی کمیته امداد معرفی می‌شوند.
بنابرنظر «حسین خدرویسی»، آنها پس از استحقاق‌سنجی می‌توانند از مزایای این برنامه بهره‌مند شوند: «منابع مالی اجرای برنامه توسط بنیاد مستضعفان و بنیاد علوی به‌صورت سالانه تامین می‌شود.» به گفته «خدرویسی»، در سال‌جاری ٦٠هزار مادر شناسایی‌شده مستحق دریافت بن‌کارت غیرنقدی به‌صورت ماهانه ٣,٥٠٠.٠٠٠ ریال می‌توانند از فروشگاه‌های منتخب دانشگاه‌های علوم‌پزشکی سراسر کشور، موادغذایی که توسط دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت تهیه و اعلام شده، خریداری کنند: «مادران از ابتدای دوره بارداری تا پایان ٢٤ ماهگی کودک می‌توانند حداکثر ١٢ سبد غذایی به‌صورت ماهانه دریافت کنند. از ابتدای سال ١٤٠٢ تا پایان آذرماه اعتبار قریب به ١٧٠میلیارد تومان هزینه شده است.»
مددجویان تحت پوشش از ضعیف‌ترین اقشار جامعه هستند
برنامه رفع سوءتغذیه کودکان زیر پنج سال از ١٣٨٠ به‌صورت پایلوت در هفت استان ناامن غذایی کشور با همکاری کمیته امداد، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان برنامه‌وبودجه آغاز شد. به گفته معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد به «شهروند»، پس از تایید نهایی و بررسی میزان اثربخشی، توزیع سبد غذایی در کل کشور توسعه یافت. این برنامه از ابتدای سال ١٤٠٢ به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی واگذار شد و کمیته امداد درخصوص توزیع سبد، شناسایی و... هیچ گونه مسئولیتی به عهده ندارد.
بنابرنظر «حسین خدرویسی»، مددجویان تحت پوشش از ضعیف‌ترین اقشار جامعه بوده و قریب به اتفاق دارای فقر اقتصادی هستند: «این امر موجب بروز اختلالات در سلامتی به‌خصوص تغذیه خانوار می‌شود، بنابراین کودکان تحت پوشش امداد می‌توانند در اولویت دریافت سبد غذایی در قالب کالابرگ الکترونیکی آن وزارتخانه قرار بگیرند.» به گفته «خدرویسی»، طی تعاملات صورت‌گرفته و برگزاری جلسات متعدد با همکاران دفتر امور حمایتی و توانمندسازی وزارت تعاون مقرر شد امکاناتی درخصوص بهره‌مندی کودکان تحت پوشش امداد از کالا برگ مورد اشاره صورت پذیرد.
توانمندسازی خانوارها یکی از راهکارهاست
سوءتغذیه یکی از مشکلات تغذیه‌ای شایع بین مادران باردار و شیرده است. از پیامدهای نامطلوب سوءتغذیه می‌توان به اختلال در رشد و تکامل مغزی و جسمی، تضعیف سیستم ایمنی بدن و افزایش موارد مرگ‌ومیر، افزایش هزینه‌های درمانی و مراقبت‌های پزشکی، افت تحصیلی و تحمیل هزینه‌های سنگین به آموزش‌وپرورش کشور و از دست دادن روزهای کاری را نام برد که بار سنگین مالی بر اقتصاد جامعه دارد.
سوءتغذیه مادر در دوران بارداری اثرات عمیقی بر سلامت دوران باردار می‌گذارد و سلامت مادر و جنین را حتی طی سال‌های پس از زایمان نیز تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. به گفته یکی از کارشناسان حوزه سلامت و تغذیه، هر سن و دوره‌ای از طول عمر یک فرد، نیازمند برنامه تغذیه‌ای متناسب با همان سن‌وسال است. بنابرنظر «محمدعلی باقری»، مسئله تغذیه در کودکان زیر ٥سال هم اهمیت بالایی دارد، بنابراین مهم‌ترین مداخلاتی که برای پیشگیری از سوءتغذیه در گروه‌های آسیب‌پذیر تغذیه‌ای باید به کار گرفته شود، توانمندسازی خانوارهاست.
بنابرنظر «باقری»، پیشگیری و کنترل سوءتغذیه مادر باردار نقش مهمی در رشد جسمی و تکامل مغزی جنین و همچنین حفظ و ارتقای سلامت مادران دارد: «هرگونه تاخیر در رساندن مواد مغذی به مادر و جنین در طول دوره بارداری و ماه‌های اول زندگی شیرخوار می‌تواند پیامدهای غیرقابل جبران از جمله افزایش مرگ‌ومیر نوزاد به دلیل وزن کم، کاهش بهره هوشی و اختلال در توانمندی‌های جسمی و ذهنی کودکان را که نسل آینده کشور هستند، به دنبال داشته باشد.»
تاثیر فاکتورهای اثرانگشتی طولانی‌مدت است
کوتاه‌قدی نتیجه سوءتغذیه مزمن یا مکرر درون رحمی و اوایل کودکی است. کودکانی که از کوتاه‌قدی رنج می‌برند ممکن است هرگز به قد کامل و توانایی شناختی کامل خود نرسند. کودکان کوتاه‌قد نه‌تنها در بزرگسالی به دلیل مشکلات تحصیلی و یادگیری کمتر در مدرسه، درآمد کمتری دارند، بلکه بیشتر از کودکان با قد طبیعی در معرض خطر اضافه وزن و چاقی کودکان قرار دارند.
به گفته «باقری»، برنامه غذایی برای کودکان زیر پنج سال نیازمند توجه ویژه است، چون در این دوره متابولیسم رشدشان اهمیت دارد. بنابرنظر این کارشناس تغذیه، بی‌توجهی به تغذیه کودکان بی‌شک آنها را در دوران بلوغ، جوانی و حتی دوران کهولت دچار مشکل خواهد کرد. در تغذیه برخی فاکتورها را فاکتورهای اثرانگشتی می‌نامند، فاکتورهایی که فقدان‌شان در طول عمر برای فرد مشکلاتی را در پی خواهد داشت.
به عنوان نمونه کمبود کلسیم در مسئله رشد قد و وزن کودک تاثیر بسزایی خواهد داشت یا همین‌طور کمبود روی در بحث قد و بلوغ کودکان تاثیرگذار خواهد بود. پروتئین‌ها و برخی روغن‌ها همچون امگا٣، روی، آهن و... باید در برنامه تغذیه‌ای کودکان گنجانده شود. به عنوان نمونه کمبود منیزیم روی غدد کودکان تاثیر خواهد داشت. هرکدام از این فاکتورها اثرانگشتی‌اند و تاثیرشان را در دوران کهنسالی نشان خواهند داد: «برخی از مشکلات کهنسالی ریشه در دوران جنینی و کودکی افراد دارد.»
نظر شما